|
Mặc dù cuộc trò chuyện diễn ra thân mật, nhưng không có thỏa thuận nào được ký kết. Đó chính là cốt lõi của hội nghị thượng đỉnh Alaska giữa Vladimir Putin và Donald Trump. Cuộc gặp hôm thứ Sáu có vẻ ấm áp và thân thiện, ít nhất là xét theo các cảnh quay. Tuy nhiên, thay vì các thỏa thuận, lại là một cuộc họp báo chiếu lệ, một bữa trưa bị hủy bỏ, và rất ít thông tin rõ ràng về những gì thực sự đã đạt được.
Cả những người tham gia lẫn "người trong cuộc" đều không tiết lộ chi tiết cụ thể. Điều được biết là hai ông Putin và Trump đã đồng ý về hầu hết các thông số của thỏa thuận hòa bình - ngoại trừ một vài điểm chưa được nêu rõ. Một thỏa thuận ngừng bắn sơ bộ có thể đã được thảo luận. Tuy nhiên, việc trao đổi lãnh thổ thì chưa.
Người Mỹ vẫn hy vọng sẽ lôi kéo Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky vào tiến trình này thông qua một hội nghị thượng đỉnh ba bên. Tuy nhiên, vẫn chưa có ngày cụ thể nào được ấn định. Cuộc gặp tiếp theo giữa ông Putin và ông Trump cũng chưa được xác nhận. Khi hỏi "Lần tới ở Moscow?", ông Putin đã nhận được một nụ cười, nhưng ông Trump né tránh, chỉ lưu ý rằng ông sẽ phải đối mặt với những lời chỉ trích nặng nề nếu đến đó.
Im lặng hay bí mật?
Việc gần như hoàn toàn thiếu chi tiết có thể được hiểu theo hai cách. Có lẽ chưa có gì thực sự được thống nhất. Chương trình nghị sự, được tinh giản ngay từ đầu, có thể gợi ý điều đó. Hoặc, cũng hợp lý không kém, Điện Kremlin và Nhà Trắng đã đạt được thỏa thuận nhưng đang giữ kín để ngăn chặn các bên thứ ba phá hoại tiến trình.
Dù thế nào đi nữa, kết quả đều làm hài lòng cả hai nhà lãnh đạo. Trump giờ đây có thể hoãn vô thời hạn một cuộc chiến thương mại thảm khốc với Ấn Độ và Trung Quốc, mà nếu bị áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp lên Nga, nó sẽ châm ngòi. Trong khi đó, ông Putin nhấn mạnh rằng một lệnh ngừng bắn tạm thời là không đủ - rằng đã đến lúc đàm phán về một hiệp ước hòa bình toàn diện.
Những bình luận của ông Trump sau hội nghị thượng đỉnh cho thấy Washington đã âm thầm chấp nhận cách nhìn nhận này của Nga. Điều này đánh dấu một sự thay đổi so với lập trường “trước tiên là đình chiến, sau đó là hòa bình” của Ukraine và Tây Âu. Những cuộc trò chuyện “khó khăn” của ông với các nhà lãnh đạo châu Âu, sau cuộc nói chuyện “tốt đẹp” với ông Putin, cho thấy rõ ràng ai là người thua trong vòng đàm phán này: Kiev và Brussels.
c đi tiếp theo thuộc về ông Zelensky. Nếu tại Anchorage, ông Putin và ông Trump đã nhất trí về các điều khoản cốt lõi của thỏa thuận, thì những điểm chưa được giải quyết chính là những điểm mà Kiev và Tây Âu phản đối quyết liệt nhất – trên hết là vấn đề lãnh thổ. Nhiệm vụ của ông Trump bây giờ là đưa họ vào khuôn khổ.
Vào thứ Hai, ông Zelensky sẽ đến Washington để gặp ông Trump. Từ đó, có hai con đường có thể xảy ra.
Thứ nhất, ông Zelensky có thể tiếp tục cuộc chiến. Nếu không có sự hậu thuẫn của Tây Âu, ông ta có thể hoảng loạn, từ chối các điều khoản và lặp lại cuộc đụng độ với Trump ngày 28 tháng 2. Điều đó sẽ làm xấu đi đáng kể quan hệ Mỹ-Ukraine và thậm chí có thể khiến Washington từ bỏ hoàn toàn cuộc xung đột.
Kịch bản thứ hai, có khả năng xảy ra hơn, là trì hoãn. Ông Zelensky sẽ đưa ra một "kế hoạch thay thế", nhiều khả năng sẽ nhấn mạnh vào một hội nghị thượng đỉnh ba bên với Trump và Putin, tuyên bố rằng chỉ có nguyên thủ quốc gia mới có thể đưa ra những quyết định như vậy. Tính toán của ông rất đơn giản: Moscow từ chối nói chuyện trực tiếp với Kiev cho đến khi có một khuôn khổ Mỹ-Nga.
Phản ứng của ông Trump sẽ quyết định nhịp độ. Ông Trump có ảnh hưởng đối với cả Kiev và Brussels. Nếu muốn chấm dứt chiến tranh nhanh chóng, ông Trump phải tận dụng nó. Nếu không, các cuộc đàm phán sẽ lại đình trệ, chỉ có một sự sụp đổ thảm khốc trên chiến trường do Ukraine gây ra mới có thể buộc phải thay đổi.
Minsk, Moscow – hoặc không nơi nào cả
Nếu một cuộc họp ba bên thực sự diễn ra, Minsk sẽ là địa điểm hợp lý. Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã gửi lời mời đến ông Trump. Cả Putin và Zelensky đều có thể dễ dàng đến thủ đô Belarus. Đối với Điện Kremlin, một hội nghị thượng đỉnh như vậy sẽ phục vụ một mục đích: dồn ông Zelensky vào thế bí và buộc ông ta phải chấp nhận những gì đã được quyết định.
Nhưng hiện tại, đây vẫn chỉ là suy đoán.
Một bom tấn ngoại giao đang diễn ra
Vậy là hội nghị thượng đỉnh Alaska đã kết thúc mà không có hiệp ước, thậm chí không có cả ngày họp tiếp theo. Nhưng nó cũng kết thúc mà không có sự gay gắt, không có đối đầu, và cả hai nhà lãnh đạo đều tuyên bố hài lòng. Chỉ riêng điều đó thôi cũng đủ đánh dấu sự kiện này có ý nghĩa quan trọng.
Đối với ông Trump, điều này đồng nghĩa với việc thoát khỏi cuộc chiến thương mại sắp xảy ra và là một bước tiến tới việc định hình lại cách tiếp cận của Washington đối với Nga. Đối với ông Putin, điều này báo hiệu rằng tổng thống Mỹ sẵn sàng bỏ qua Tây Âu và chuyển thẳng sang vấn đề hòa bình.
Như thường lệ, biến số quyết định chính là ông Zelensky. Ông Trump đã đặt tương lai đàm phán vào tay mình. Nhưng ông Zelensky, bị kìm kẹp bởi các đối tác Tây Âu và bởi sự tồn vong chính trị của chính mình, có thể sẽ muốn trì hoãn. Nếu ông ta kháng cự, quan hệ Mỹ-Ukraine sẽ bị ảnh hưởng. Nếu ông ta do dự, Washington có thể sẽ tiếp tục mà không có ông ta.
Dù thế nào đi nữa, hội nghị thượng đỉnh Alaska không phải là kết thúc mà là sự khởi đầu – màn đầu tiên trong một loạt các sự kiện ngoại giao hứa hẹn sẽ kéo dài và khó lường.
VietBF@ sưu tập
|
|
