Theo như tiến sĩ Ali Nezhad, Giám đốc Phát triển Bền vững và Đổi mới của Boral, cho biết phát minh đột phá này "nâng cao tính khả thi của công nghệ thu giữ carbon dựa trên tái carbon hóa" và có thể giảm đáng kể lượng khí thải carbon của các công trình xây dựng mới trên toàn cầu trong tương lai. Đây là xu hướng bền vững mà thế giới theo đuổi có thể thay đổi ngành xây dựng toàn cầu mãi mãi.

Một công ty xây dựng Úc vừa tìm ra cách biến một trong những nguồn ô nhiễm lớn nhất thế giới thành một phần của giải pháp.

Boral - một trong những nhà sản xuất vật liệu xây dựng lớn nhất Úc - đã hoàn thành thành công các thử nghiệm về một loại bê tông mới có khả năng thu giữ và lưu trữ CO2 vĩnh viễn, theo báo cáo từ Australian Manufacturing hồi tháng 9/2025.

Quá trình này dựa trên khả năng hấp thụ carbon tự nhiên của bê tông theo thời gian. Thông thường, quá trình này diễn ra chậm trong nhiều thập kỷ, nhưng phương pháp của Boral đẩy nhanh quá trình này bằng cách cho cốt liệu bê tông tái chế tiếp xúc với luồng khí thải được kiểm soát từ một nhà máy xi măng. Những vật liệu đã qua xử lý này sau đó được tái sử dụng trong hỗn hợp bê tông mới, giúp giữ lại carbon đã hấp thụ một cách hiệu quả.

Tiến sĩ Ali Nezhad, Giám đốc Phát triển Bền vững và Đổi mới của Boral, cho biết phát minh đột phá này "nâng cao tính khả thi của công nghệ thu giữ carbon dựa trên tái carbon hóa" và có thể giảm đáng kể lượng khí thải carbon của các công trình xây dựng mới trên toàn cầu trong tương lai.

Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm quy trình này tại cơ sở Maldon của Boral, với sự hỗ trợ của chính phủ Úc. Trong thử nghiệm, vật liệu tái chế được xử lý bằng carbon đã thay thế 50% đá tự nhiên thường được sử dụng trong hỗn hợp.

Tại sao phát minh này có thể hay đổi ngành xây dựng?

Thực tế, sản xuất bê tông đóng góp 7% lượng khí thải CO2 toàn cầu, không kém gì thép. Bê tông phát thải nhiều khí thải do thải ra CO2 khi đá vôi được chuyển đổi thành clinker, thành phần chính của xi măng. Quá trình này chiếm khoảng 65% tổng lượng khí thải, phần còn lại đến từ nhiên liệu hóa thạch dùng để đốt lò nung xi măng, điện dùng để trộn bê tông và vận chuyển.

Bằng cách tái hấp thụ một phần carbon đó thông qua quá trình carbon hóa này, công nghệ của Boral có thể giúp sản xuất bê tông sạch hơn đáng kể mà không cần phải xây dựng cơ sở hạ tầng hoàn toàn mới.

Ông Vik Bansal, Tổng Giám đốc Điều hành của Boral, cho biết kết quả nghiên cứu cho thấy tiềm năng ứng dụng rộng rãi của công nghệ này.

Ông chỉ ra những thử nghiệm thành công tại nhà máy thí điểm thu giữ và lưu trữ carbon của công ty ở Berrima, cho thấy cốt liệu đã qua xử lý có hiệu suất tương đương với cốt liệu thông thường trong bê tông mới.

"Chúng tôi cam kết hướng tới một tương lai ít carbon hơn, và chúng tôi tin rằng việc tái carbon hóa sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc khử carbon cho ngành xi măng và bê tông", ông nói.

Khái niệm này cũng phù hợp với nghiên cứu quốc tế cho thấy bê tông tiếp tục hấp thụ CO2 trong suốt vòng đời của nó. Phương pháp của Boral khuếch đại quá trình tự nhiên này và đưa nó vào một hệ thống tuần hoàn được kiểm soát - một hệ thống thu giữ khí thải và đưa chúng trực tiếp trở lại vào vật liệu xây dựng mới.

Song song với đó, Boral đang tìm kiếm các phương pháp khác để giảm thiểu tác động môi trường, bao gồm sử dụng nhiên liệu và vật liệu thay thế trong sản xuất xi măng. Công ty đặt mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 (Net Zero năm 2050).

Nếu công nghệ này phát triển theo đúng mong đợi, các tòa nhà/công trình trên toàn cầu trong tương lai có thể được xây dựng xanh hơn, bền vững hơn.

Theo như nhờ những nỗ lực toàn cầu vì trẻ em và cam kết thúc đẩy tinh thần đổi mới của nước Mỹ, khiến Đệ nhất phu nhân Melania Trump đã được vinh danh là “Người yêu nước của năm”. Không chỉ là biểu tượng truyền cảm hứng, Melania Trump còn được xem là người tiên phong trong nhiều sáng kiến xã hội và nhân đạo.

Phát biểu khi nhận giải tại khán phòng hòa nhạc Tilles Center ở Long Island, Đệ nhất phu nhân Melania Trump, mở đầu bằng lời tri ân gửi tới “những người yêu nước Mỹ” có mặt tại buổi lễ và theo dõi từ xa.

“Không có các bạn, tôi đã không thể đứng ở đây hôm nay” , bà nói. “Hãy tôn vinh những người dám nghĩ khác biệt – vì chính họ là nhịp đập của nền văn minh chúng ta”.

Melania ví tinh thần sáng tạo của nước Mỹ như “một hình thái mới của lòng yêu nước”. “Thành tựu cá nhân là động lực của tiến bộ tập thể. Dám theo đuổi ước mơ của mình chính là tinh thần Mỹ. Sự đổi mới không phải ngẫu nhiên – nó nằm trong ADN của chúng ta", bà nhấn mạnh.

Người dẫn chương trình Sean Hannity, chủ trì buổi lễ, ca ngợi Melania Trump là người “thể hiện hoàn hảo sự can đảm thầm lặng – điều làm nên sự vĩ đại của nước Mỹ”, đồng thời khẳng định bà sẽ được ghi nhớ như một trong những Đệ nhất phu nhân có ảnh hưởng nhất lịch sử Nhà Trắng.

Một năm sau khi chồng bà – Tổng thống Donald Trump – được vinh danh, Melania Trump tiếp nối bằng hình ảnh một Đệ nhất phu nhân hành động: kết nối lòng yêu nước với lòng nhân ái, kết hợp đổi mới với cống hiến xã hội.

Không chỉ là biểu tượng truyền cảm hứng, Melania Trump còn được xem là người tiên phong trong nhiều sáng kiến xã hội và nhân đạo.

Tháng 5 vừa qua, bà trở thành Đệ nhất phu nhân đầu tiên trong lịch sử Mỹ cùng ký ban hành một đạo luật với Tổng thống đương nhiệm – Đạo luật Take It Down, nhằm ngăn chặn việc phát tán hình ảnh nhạy cảm không có sự đồng thuận và xử lý các sản phẩm “deepfake” khiêu dâm.

Với sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ bà, dự luật được Hạ viện thông qua với 409 phiếu thuận, 2 phiếu chống, trước khi được Thượng viện nhất trí phê duyệt.

Không chỉ chú trọng vấn đề trong nước, Melania còn đẩy mạnh nỗ lực ngoại giao nhân đạo.

“Lá thư hòa bình” của bà – được chuyển tận tay ông Putin tại hội nghị thượng đỉnh ở Alaska – đã mở ra một kênh liên lạc đặc biệt giữa hai bên. Cùng thời điểm, Đệ nhất phu nhân Ukraine gửi thư cảm ơn bà Melania thông qua Tổng thống Volodymyr Zelenskyy trong chuyến thăm Nhà Trắng.

Bà cũng từng lên tiếng ủng hộ các nạn nhân nữ bị Hamas bắt cóc trong vụ tấn công ngày 7/10/2023 tại Israel, và vinh danh nữ luật sư Amit Soussana – người sống sót sau 55 ngày bị giam cầm – tại lễ International Women of Courage Awards hồi tháng 4 năm nay.

Bên cạnh hoạt động quốc tế, Melania Trump vẫn dành nhiều tâm huyết cho trẻ em Mỹ. Tháng 5, bà đã bảo đảm khoản đầu tư 25 triệu USD trong ngân sách năm tài khóa 2026 của chính quyền Trump, nhằm hỗ trợ nhà ở và sinh kế cho thanh thiếu niên rời khỏi hệ thống chăm sóc nuôi dưỡng.

“Đây là bước đi thiết yếu nhằm bảo đảm sự an toàn, phúc lợi và quyền tự chủ cho cộng đồng trẻ em”, bà khẳng định trong tuyên bố của Nhà Trắng.

Tại Lễ trao giải Patriot Awards 2025, chiếc cúp “Người yêu nước của năm” được thiết kế lấy cảm hứng từ quốc kỳ Mỹ, tượng trưng cho tinh thần tự do và đoàn kết – những giá trị mà bà Melania đang đại diện.

Sự kiện thường niên này tôn vinh những người Mỹ bình dị nhưng có đóng góp phi thường – từ cựu chiến binh, lực lượng cứu hộ, đến những công dân có tấm lòng cống hiến thầm lặng.

Theo như hình ảnh kỳ lạ 'quái vật khổng lồ' trôi dạt vào bờ nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội, khiến nhiều người liên tưởng đến những sinh vật bí ẩn trong phim điện ảnh. Sau khi vụ việc được phát hiện vào mới đây khi đang dắt chó đi dạo trên bãi biển, người phụ nữ tên Katalina Delaney (43 tuổi) - một người trông thú cưng – bất ngờ thấy một vật thể khổng lồ nằm bất động trên cát.

Người dân thành phố Worthing, thuộc hạt West Sussex (Anh), vừa được phen hoảng hốt khi bắt gặp xác một sinh vật biển khổng lồ trôi dạt vào bờ. Hình ảnh kỳ lạ này nhanh chóng lan truyền trên mạng xã hội, khiến nhiều người liên tưởng đến những sinh vật bí ẩn trong phim điện ảnh.
Theo The Sun, vụ việc được phát hiện vào ngày 2/11. Khi đang dắt chó đi dạo trên bãi biển, người phụ nữ tên Katalina Delaney (43 tuổi) - một người trông thú cưng – bất ngờ thấy một vật thể khổng lồ nằm bất động trên cát. Ban đầu, cô tưởng đó chỉ là một khúc gỗ hoặc rác biển, nhưng khi lại gần, Delaney kinh ngạc nhận ra đó là một sinh vật dài ngoằng, trông giống hệt một con lươn khổng lồ.

"Tôi chưa từng thấy thứ gì như vậy. Nó trông vừa kỳ lạ vừa đáng sợ, hoàn toàn không cử động", cô chia sẻ. Ngay sau đó, Delaney chụp lại hình ảnh và đăng lên mạng xã hội. Bài đăng nhanh chóng thu hút hàng trăm lượt chia sẻ, trở thành chủ đề bàn tán sôi nổi trong cộng đồng địa phương. Nhiều người cho rằng sinh vật này "như bước ra từ một bộ phim kinh dị về đại dương".

Trước làn sóng đồn đoán, các chuyên gia của Tổ chức Bảo tồn Động vật Hoang dã Sussex (Sussex Wildlife Trust) đã tới hiện trường để kiểm tra. Kết quả xác định, "quái vật biển" thực chất là một con lươn biển (conger eel) - loài cá thân dài, không có vảy, thường có màu xám xanh, phần bụng ánh vàng.

Các chuyên gia cho biết, lươn biển có thể dài tới 2,75 mét, là một trong những loài cá lớn và khó bắt gặp ở vùng biển Anh. Ban ngày, chúng ẩn mình trong các khe đá hoặc dưới lớp cát sâu, đến ban đêm mới bơi ra săn mồi. Đặc điểm nhận dạng của loài này là vây lưng, vây đuôi và vây hậu môn liền mạch, tạo nên hình dáng mượt mà đặc trưng.

Thông thường, lươn biển phân bố nhiều ở vùng biển phía tây nước Anh, nhưng chúng cũng xuất hiện tại khu vực Brighton, chỉ cách Worthing vài chục cây số. Do đó, việc một cá thể lươn biển bị sóng đánh dạt vào bờ là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
Tuy đã có lời giải thích thỏa đáng, nhưng hình ảnh con "quái vật" vẫn khiến người dân địa phương không khỏi rùng mình. Nhiều cư dân chia sẻ rằng họ chưa từng nghĩ những sinh vật to lớn như vậy lại sống ngay gần bờ biển nơi mình thường tắm và dạo chơi. Một số người còn đùa rằng, "nếu không có chuyên gia giải thích, chắc ai cũng tưởng đây là sinh vật đến từ phim Godzilla".

Sự việc nhanh chóng trở thành chủ đề thảo luận thú vị trên mạng xã hội Anh, vừa khiến người dân sợ hãi, vừa khơi gợi sự tò mò về thế giới sinh vật biển sâu - nơi vẫn còn ẩn chứa vô vàn bí ẩn chưa được con người khám phá hết.

Theo như mới đây vô cùng bất ngờ khi phát hiện một cặp vợ chồng đã sống suốt ba tháng trên một cây cầu vượt dành cho người đi bộ từ cặp vợ chồng khiến nhiều người xôn xao vì hành vi của mình. Đáng chú ý, phần trên của cầu có kết cấu giống đường hầm, giúp họ dễ dàng ẩn náu mà không bị người qua lại phát hiện.

Người dân thành phố Lom Sak, tỉnh Phetchabun (Thái Lan) mới đây vô cùng bất ngờ khi phát hiện một cặp vợ chồng đã sống suốt ba tháng trên một cây cầu vượt dành cho người đi bộ. Không chỉ biến nơi đây thành “nhà tạm”, họ còn phơi quần áo, bày biện đồ đạc khắp nơi, khiến người dân và chính quyền phải vào cuộc.
Sự việc được phát hiện vào ngày 6/11/2015, khi một phóng viên của trang tin địa phương đăng tải hình ảnh cây cầu vượt bắc qua đường Saraburi–Lomsak, gần chùa Wat Prachum Kongkaram (Wat Nam Phung). Trong bài đăng, phóng viên cho biết có người đã dựng lều trên cầu, chiếm lối đi và sinh hoạt ngay tại đó. Đáng chú ý, phần trên của cầu có kết cấu giống đường hầm, giúp họ dễ dàng ẩn náu mà không bị người qua lại phát hiện. Một số học sinh còn cho biết họ từng thấy quần áo phơi trên lan can cầu, dấu hiệu cho thấy nơi này thực sự trở thành chỗ ở.
Khi phóng viên cùng chính quyền địa phương tới kiểm tra, họ phát hiện cầu vượt bị bịt kín hai đầu bằng các biển quảng cáo lớn. Bên trong, rác thải và đồ dùng cá nhân chất đầy, chiếm gần một nửa chiều dài cầu. Nhận thấy tình trạng mất vệ sinh và nguy cơ mất an toàn, lực lượng chức năng đã yêu cầu hai người rời khỏi khu vực, đồng thời tiến hành dọn dẹp.

Theo người dân sống gần đó, cây cầu nằm trước một ngôi trường nhỏ và một ngôi chùa, khu vực ít dân cư. Bên kia đường là nhà máy xay xát cũ đã bỏ hoang nhiều năm, khiến nơi này trở nên vắng vẻ, khó quan sát cả ngày lẫn đêm. Chính vì vậy, khu vực này từng bị đồn là nơi tụ tập sử dụng ma túy.
Danh tính của cặp đôi được xác định là người dân ở Ban Nam Phung Tai, phường Wat Pa, cách hiện trường không xa. Người đàn ông trong vụ việc cho biết: “Tôi không phải người vô gia cư, cũng không tàn tật. Tôi chỉ nghiện ma túy nên bị gia đình từ chối cho ở cùng. Không còn chỗ nào khác, tôi mới lén lên cầu vượt ở tạm vài tháng. Ban đầu tôi nghĩ chỉ ở tạm, nhưng không ngờ kéo dài đến thế”.

Một số cư dân địa phương bày tỏ mong muốn chính quyền tháo bỏ các tấm biển quảng cáo che kín hai đầu cầu để tăng tầm nhìn, giúp khu vực thông thoáng và an toàn hơn, tránh việc bị lợi dụng làm nơi trú ẩn.
Trước tình hình đó, chính quyền thành phố Lom Sak đã sắp xếp cho hai người này tạm trú tại chùa Wat Prachum Kongkaram, đồng thời phối hợp cùng Trung tâm Bảo trợ Người vô gia cư tỉnh Phetchabun đến hỗ trợ, đảm bảo họ có nơi ở ổn định và được hướng dẫn tái hòa nhập cộng đồng.

Theo như Tân Hoa xã mới đây đưa tin, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tham dự sự kiện tàu sân bay mới nhất và mạnh nhất của Trung Quốc đã chính thức đi vào hoạt động sau buổi lễ bàn giao cho hải quân. Tàu Phúc Kiến là tàu sân bay thứ 3 của Trung Quốc. tại một cảng quân sự ở đảo Hải Nam. Ông Tập đã lên tàu Phúc Kiến và tìm hiểu về việc phát triển năng lực chiến đấu của tàu sân bay cũng như thiết lập, ứng dụng hệ thống máy phóng điện từ để phóng máy bay.

Hai ngày sau khi tàu sân bay thứ ba của Trung Quốc chính thức đi vào hoạt động, hôm nay, 07/11/2025, Tân Hoa Xã đưa tin, chủ tịch Tập Cận Bình đã thị sát hàng không mẫu hạm Phúc Kiến. Lễ bàn giao đã diễn ra tại một căn cứ hải quân trên đảo Hải Nam. Phúc Kiến là tàu sân bay đầu tiên do Trung Quốc tự thiết kế và được coi là biểu tượng của tiến trình hiện đại hóa quân đội nước này.

Theo AFP, hàng không mẫu hạm Phúc Kiến tham gia đội tàu Trung Quốc trong bối cảnh Bắc Kinh khẳng định sức mạnh hàng hải, đủ sức cạnh tranh với Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác trong khu vực. Đây cũng là quyết tâm của chủ tịch Tập Cận Bình trong nỗ lực « hiện đại hóa quân đội trước ngưỡng 2035 » chủ yếu để đối phó với những căng thẳng tại Biển Đông và eo biển Đài Loan. Để đạt được mục tiêu này, Bắc Kinh đã đầu tư hàng tỷ đô la trong thời gian gần đây.

Tàu sân bay Phúc Kiến, đã được hạ thủy năm 2022 và trong suốt năm 2024 đã trải qua nhiều cuộc thử nghiệm trên biển. Tàu được trang bị các hệ thống phóng máy bay điện từ EMALS « tiên tiến nhất, hiệu quả nhất », hơn hẳn hai hàng không mẫu hạm Liêu Ninh và Sơn Đông, vốn đã đi vào hoạt động từ 2012 và 2019. Hiện tại trên thế giới, mới chỉ có hàng không mẫu hạm Mỹ tàu USS Gerald R. Ford được trang bị hệ thông này.

Sự kiện hàng không mẫu hạm thứ ba của Trung Quốc đi vào hoạt động thu hút chú ý, do tháng 9/2025 bộ Quốc Phòng Trung Quốc đã xác nhận tàu Phúc Kiến đi qua eo biển Đài Loan, « tiến hành các cuộc thử nghiệm khoa học và đào tạo » trong vùng Biển Đông.

Nhật Bản và Đài Loan khi đó báo động đã phát hiện tàu sân bay Trung Quốc « cách bờ quân đảo Senkaku/Điếu Ngư khoảng 200 km ». Tokyo và Đài Bắc cùng xem đây là một « thông điệp mạnh mẽ Bắc Kinh gửi đến các đối thủ tiềm tàng ».

Theo hãng tin Mỹ AP, Greg Poling, giám đốc chương trình Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải Châu Á - trực thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược Quốc Tế CSIS, trụ sở tại Washington, cho rằng với hàng không mẫu hạm thứ ba này Trung Quốc trang bị khả năng hoạt động xa bờ. Biển Đông, biển Hoa Đông và Hoàng Hải là những mục tiêu Bắc Kinh đang nắm tới. Nhưng tham vọng của Trung Quốc trong lĩnh vực hàng hải đã mở rộng đến cả Thái Bình Dương, nơi Hoa Kỳ có nhiều căn cứ quân sự, đặc biệt là ở đảo Guam.

AFP nhắc lại, với tàu Phúc Kiến, Trung Quốc hiện có 3 tàu sân bay. Trong khi Hoa Kỳ có đến 11 hàng không mẫu hạm đang hoạt động.

Mới đây, Bắc Kinh đã âm thầm siết chặt xuất khẩu một loạt kim loại chiến lược khác, bao gồm bạc, antimon và vonfram. Theo tờ Global Times, Bộ Thương mại Trung Quốc (MOFCOM) vừa công bố quy định kiểm soát xuất khẩu mới cho giai đoạn 2026-2027, với lý do chính thức là “bảo vệ tài nguyên và môi trường”. Dù thông điệp nghe có vẻ vì mục tiêu bền vững, giới phân tích cho rằng đây là động thái có tính toán chiến lược, nhằm giữ lại các nguyên liệu đầu vào quan trọng cho sản xuất trong nước và gây áp lực lên chuỗi cung ứng công nghiệp Mỹ.

Trước đó, ông Trump cho biết trong thỏa thuận mới nhất, Trung Quốc đồng ý cho phép Mỹ nhập khẩu đất hiếm trong vòng 1 năm, tạm tháo gỡ nút thắt cho các tập đoàn Mỹ sản xuất từ điện thoại, xe điện đến thiết bị quân sự. Nhưng trong khi Washington tập trung vào đất hiếm, Bắc Kinh lại chọn siết những khoáng chất khác không kém phần quan trọng.

Theo số liệu của Reuters, Trung Quốc hiện sản xuất hơn 80% nguồn cung vonfram toàn cầu, và xuất khẩu chỉ khoảng 12.000 tấn sản phẩm vonfram trong 9 tháng đầu năm nay, giảm 13,75% so với cùng kỳ năm 2024. Vonfram được sử dụng rộng rãi trong bóng đèn, thiết bị quang học, hợp kim cứng và công nghệ vũ khí chính xác cao. Việc kiểm soát nguồn cung này không khác gì Bắc Kinh đang điều tiết một mắt xích quan trọng của công nghiệp toàn cầu.

Tương tự, bạc và antimon đều là nguyên liệu thiết yếu cho sản xuất điện tử, pin năng lượng và hợp kim đặc biệt. Với mỗi lần “xoay vòng kiểm soát xuất khẩu”, nới ở một lĩnh vực, siết ở lĩnh vực khác, Trung Quốc đang khéo léo duy trì đòn bẩy kinh tế đối với Mỹ mà không cần công khai đối đầu.

Lý do mà Bắc Kinh đưa ra là “bảo vệ tài nguyên và môi trường” bị nhiều nhà quan sát phương Tây xem là một sự mỉa mai. Trên thực tế, Trung Quốc trở thành cường quốc số một thế giới về khai thác và tinh luyện đất hiếm chính nhờ quy định môi trường lỏng lẻo và chi phí xã hội thấp.

Mỏ đất hiếm Bayan Obo ở Nội Mông, được coi là mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới, là minh chứng rõ ràng nhất. Theo Harvard International Review, việc xử lý quặng tại đây đã tạo ra hơn 70.000 tấn thorium phóng xạ, tồn đọng trong các hồ bùn thải không có lớp chống thấm, khiến chất độc rò rỉ vào nguồn nước ngầm và đang lan dần về phía Hoàng Hà với tốc độ 20-30 mét mỗi năm. Cái giá của vị thế thống trị là một di sản môi trường khổng lồ mà Trung Quốc vẫn đang vật lộn giải quyết.

Chính nhờ phương thức khai thác chi phí thấp, ô nhiễm cao mà Trung Quốc từng vượt xa các đối thủ như Mỹ, Nhật Bản hay Úc trong thập niên 1990-2000. Nhưng giờ đây, Bắc Kinh lại tận dụng “lá bài môi trường” để chính đáng hóa các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, đồng thời tối ưu hóa lợi ích địa chính trị.

Khi Mỹ nỗ lực khôi phục chuỗi cung ứng trong nước, Trung Quốc vẫn nắm ưu thế nhờ mạng lưới sản xuất sâu rộng, nguồn nhân lực rẻ và hạ tầng tinh luyện hoàn chỉnh. Các chuyên gia dự đoán rằng trò chơi “đánh đố xuất khẩu” giữa hai cường quốc sẽ còn kéo dài, khi Bắc Kinh luân phiên nới và siết những nguyên liệu chiến lược khác nhau, từ đất hiếm, vonfram đến graphite hay lithium, để duy trì sức ảnh hưởng và lợi thế thương lượng.

Mặt khác, việc Mỹ tự chủ hoàn toàn về các khoáng sản chiến lược là điều gần như bất khả thi trong ngắn hạn. Ngoài chi phí khai thác cao, nước này còn bị ràng buộc bởi các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt. Việc mở rộng khai mỏ đất hiếm trong nước có thể kéo theo khối lượng lớn chất thải độc hại.

VietBF@ Sưu tập

Lô hàng cải dầu đầu tiên của Australia dự kiến bắt đầu lên đường sang Trung Quốc vào cuối tuần này sau lệnh cấm 5 năm của Bắc Kinh, Reuters đưa tin.

Các nhà phân tích cho biết lô hàng thử nghiệm 65.000 tấn là dấu hiệu cho thấy ngành xuất khẩu hạt cải dầu trị giá 4 tỷ USD của Australia nối lại hoạt động thương mại với Trung Quốc – vốn từng là một trong những khách hàng lớn nhất.

Tổng giám đốc khu vực Cảng CBH Esperance, Paul Channon, cho biết tàu Armonia A đã cập cảng vào 5/11, dự kiến sẽ chất hàng và bắt đầu đến Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc vào 8/11.

Theo hồ sơ, công ty thương mại nhà nước Trung Quốc COFCO là đơn vị nhập khẩu lô hạt cải dầu trên.

Năm năm trước, chính quyền Trung Quốc tuyên bố ngừng nhập cải dầu Australia vì phát hiện nấm chân đen trong 1 lô hàng từ nước đồng minh của Mỹ.

Kể từ đó, Trung Quốc – nền kinh tế thuộc BRICS – đã chuyển sang nhập khẩu hạt cải dầu từ Canada để đáp ứng nhu cầu.

Nhưng đầu năm nay, Trung Quốc đã chặn nhập khẩu hạt cải dầu của Canada bằng việc áp đặt thuế quan – động thái được cho là nhằm trả đũa thuế quan của Canada đối với xe điện Trung Quốc.

Tháng 9, cơ quan dự báo của chính phủ Australia ABARES cho rằng việc hoàn tất khuôn khổ kiểm dịch thực vật giữa 2 bên đã giải quyết những lo ngại của Trung Quốc và mở đường cho việc xuất khẩu thử nghiệm 5 lô hàng hạt cải dầu của Australia sang nước này.

Australia là nước xuất khẩu hạt cải dầu lớn thứ 2 thế giới, với sản lượng dự kiến đạt 5,2 triệu tấn trong năm nay. Phần lớn hạt cải dầu xuất khẩu có nguồn gốc từ Tây Australia.

Giám đốc điều hành của Grain Trade Australia, Pat O'Shannassy, cho biết do Trung Quốc là nước mua hạt cải dầu lớn nhất thế giới nên việc mở cửa trở lại hoạt động thương mại có thể mang lại những cơ hội đáng kể cho các nhà sản xuất Australia.

“Quá trình đàm phán về an toàn sinh học và kiểm dịch không diễn ra nhanh như công nghệ. Một khi mất quyền truy cập, sẽ rất khó để lấy lại”.

Người phát ngôn của Bộ Nông nghiệp, Thủy sản và Lâm nghiệp Australia cho biết chính phủ 2 bên đang tích cực thảo luận và các chi tiết vẫn chưa được hoàn thiện.

Doanh thu dầu khí – nguồn thu chủ lực của Nga – giảm 27% trong tháng 10 so với cùng kỳ năm ngoái, Bộ Tài chính nước này cho biết ngày 7/11.

Tháng trước, Moscow thu về 888,6 tỷ rúp (10,9 tỷ USD) từ các loại thuế dầu khí, giảm so với khoảng 1,2 nghìn tỷ rúp cùng kỳ năm 2024. Nguyên nhân chủ yếu đến từ giá dầu yếu, đồng rúp mạnh hơn và các biện pháp trừng phạt ngày càng siết chặt của phương Tây liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine.

Trong 10 tháng đầu năm 2025, tổng doanh thu dầu khí của Nga đạt 7,5 nghìn tỷ rúp, giảm tức 21% so với cùng kỳ năm ngoái. Áp lực tài khóa được dự báo sẽ còn gia tăng sau khi Bộ Tài chính Mỹ 10 áp lệnh trừng phạt đối với các Rosneft và Lukoil. Đây là 2 tập đoàn dầu khí lớn nhất nước Nga với tổng sản lượng khoảng 3 triệu thùng/ngày, tương đương gần một nửa lượng dầu xuất khẩu đường biển của nước này.

Dù ban đầu thị trường lo ngại rằng các biện pháp trừng phạt mới có thể khiến nguồn cung toàn cầu thắt chặt và đẩy giá tăng. Nhưng sau đợt tăng ngắn hạn, giá dầu đã hầu như ổn định trở lại. Dầu WTI của Mỹ giao dịch quanh mức 60 USD/thùng, trong khi dầu Brent quốc tế ở khoảng 64 USD. Cả hai đều giảm khoảng 15% so với đầu năm do nguồn cung dồi dào và nhu cầu yếu.

Warren Patterson, Trưởng bộ phận chiến lược hàng hóa tại ING, nhận định trong một báo cáo ngày 7/11 rằng việc giá dầu ít biến động cho thấy thị trường không kỳ vọng nguồn cung bị mất đáng kể.

Dù Nga đã tái định tuyến phần lớn lượng dầu thô qua “đội tàu bóng tối”, hệ thống bảo hiểm phi phương Tây và thanh toán phi USD, người mua vẫn có thể đối mặt với rủi ro dưới các lệnh trừng phạt mới của Mỹ.

“Theo thời gian, tác động sẽ thể hiện rõ hơn ở giá bán chứ không phải khối lượng, khi Nga buộc phải chấp nhận đưa ra chiết khấu sâu hơn để bù đắp rủi ro pháp lý và hậu cần mà khách hàng phải chịu”, Bridget Payne tại Oxford Economics nhận định trong một báo cáo cuối tháng 10.

Theo Bộ Phát triển Kinh tế Nga, GDP quý 3 chỉ tăng 0,6% so với cùng kỳ, giảm so với mức 1,1% quý 2 và 1,4% quý 1. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy nền kinh tế đang chậm lại sau giai đoạn “bùng nổ thời chiến” nhờ chi tiêu quốc phòng và trợ cấp của chính phủ.

Phát hiện này không đến từ các đài quan sát vũ trụ tối tân, mà từ… một nhà thiên văn học nghiệp dư ngồi trong một căn nhà nhỏ ở Canada. Và điều ông phát hiện ra đang khiến cả giới khoa học đặt câu hỏi: phải chăng mạng lưới giám sát bí mật ngoài không gian này đang hoạt động vượt ngoài tầm kiểm soát?

Scott Tilley, người từng được biết đến với việc tìm lại tín hiệu từ "vệ tinh thây ma" LES-1 sau gần nửa thế kỷ cho biết ông vô tình phát hiện ra tín hiệu lạ khi đang dò tìm các dải tần số vô tuyến ít được sử dụng.

Khi điều chỉnh nhầm ăng-ten, ông bắt gặp một tín hiệu mạnh mẽ trong dải 2.025-2.110 MHz, vốn là vùng tần số mà các vệ tinh không được phép phát sóng xuống Trái Đất. "Tôi tưởng mình nhìn nhầm, nhưng sau vài phép đo Doppler, mọi thứ rất rõ ràng – đó là tín hiệu từ một vệ tinh Starshield", Tilley nói với đài NPR.

"Starshield" là một mạng lưới vệ tinh của SpaceX dành riêng cho chính phủ và quân đội Hoa Kỳ, đóng vai trò là phiên bản quân sự của mạng lưới internet vệ tinh dân sự Starlink. Nó được thiết kế để cung cấp các dịch vụ liên lạc an toàn, thu thập dữ liệu trên Trái Đất bằng các cảm biến và thiết bị quan sát khác, hoạt động tách biệt với Starlink.
Dự án 1,8 tỷ USD trong bóng tối

Theo Wall Street Journal và Reuters , vào năm 2021, SpaceX đã ký một hợp đồng trị giá 1,8 tỷ USD với một cơ quan chính phủ Mỹ không được tiết lộ, sau đó được xác định là Văn phòng Trinh sát Quốc gia (NRO) - tổ chức phụ trách các vệ tinh do thám của Mỹ. Nhiệm vụ của Starshield được cho là tạo ra một mạng lưới hàng trăm vệ tinh nhỏ có khả năng hoạt động theo kiểu "bầy đàn" trên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp, cung cấp hình ảnh giám sát toàn cầu với độ chi tiết cực cao.

NRO từng mô tả dự án này là "hệ thống tình báo, giám sát và trinh sát không gian có năng lực và linh hoạt nhất thế giới từng chứng kiến". Tuy nhiên, cả SpaceX và NRO đều từ chối bình luận về các chi tiết kỹ thuật. Một nguồn tin nói với Reuters rằng "không ai có thể trốn tránh" khỏi tầm quan sát của Starshield - một tuyên bố khiến nhiều người liên tưởng đến viễn cảnh của "mắt thần trên trời".
170 vệ tinh cùng phát tín hiệu "ngược"

Tilley cho biết, trong tổng số 193 vệ tinh được ông và các cộng sự nghiệp dư lập danh mục, có 170 vệ tinh đang phát sóng trên băng tần S, dải tần không được phép truyền dữ liệu từ vũ trụ xuống Trái Đất. Ông cho rằng đây có thể là dấu hiệu cho thấy một hoạt động thử nghiệm bí mật, hoặc một hệ thống truyền dữ liệu được mã hóa đặc biệt mà SpaceX đang triển khai cho chính phủ Mỹ.

Theo Quy định vô tuyến quốc tế ITU, dải 2.025-2.110 MHz được dành cho liên kết ngược (Earth-to-space), tức truyền tín hiệu từ mặt đất lên vệ tinh. Việc vệ tinh phát ngược lại theo chiều "space-to-Earth" là trái quy định quốc tế và có thể gây nhiễu cho các hoạt động truyền thông dân sự khác. "Cho đến nay, chưa có hồ sơ công khai nào trong sổ đăng ký tần số quốc tế (MIFR) cho phép Starshield sử dụng băng tần này", Tilley cho biết trong bài báo khoa học đăng trên kho lưu trữ mở Zenodo.

Ông cũng cảnh báo rằng sự xuất hiện của các tín hiệu mạnh trên băng tần này "đặt ra câu hỏi về việc tuân thủ các quy định phổ tần, đồng thời làm nổi bật khoảng cách giữa việc triển khai các chòm sao vệ tinh thương mại hiện đại và cơ chế giám sát quốc tế".

Về cơ bản, Starshield sử dụng các thiết bị đầu cuối đặc biệt, mã hóa dữ liệu cao cấp, và có thể giao tiếp bằng laser giữa các vệ tinh.

Một số chuyên gia cho rằng hành động này có thể không hẳn là "bất hợp pháp", mà là chiến thuật kỹ thuật có chủ đích. Giáo sư Kevin Gifford, chuyên gia về nhiễu sóng vệ tinh tại Đại học Colorado, cho rằng SpaceX có thể đang tận dụng vùng tần số ít sử dụng để giảm nhiễu, và sau đó mới lo đến việc hợp thức hóa giấy phép. Tuy nhiên, Tilley lại cho rằng điều này "rất có thể là cách SpaceX cố tình che giấu hoạt động của Starshield khỏi những hệ thống giám sát thương mại".

Dù nguyên nhân là gì, phát hiện này làm dấy lên một loạt câu hỏi về sự minh bạch của các dự án vệ tinh quân sự tư nhân, đặc biệt trong bối cảnh SpaceX hiện đang kiểm soát hàng nghìn vệ tinh Starlink phục vụ dân sự và quân đội.

Với khả năng "phủ sóng toàn cầu" và hoạt động gần như độc lập, Starshield có thể trở thành một công cụ giám sát chưa từng có trong lịch sử nhân loại. Việc phát hiện tín hiệu bất thường lần này, dù chỉ là từ một nhà thiên văn học nghiệp dư, cũng phần nào hé lộ quy mô thực sự của chương trình.

Nếu 170 vệ tinh đang hoạt động đồng bộ trong một dải tần cấm, điều đó có nghĩa rằng hệ thống này đã vận hành ở mức hoàn thiện cao, chứ không còn chỉ là thử nghiệm. "Starshield có thể nhìn thấy bất cứ ai, ở bất cứ đâu, đó không còn là giả thuyết", một chuyên gia nhận định.

Trong khi giới chức vẫn im lặng, những tín hiệu lạ ấy vẫn tiếp tục vang lên từ bầu trời, nhắc nhở rằng cuộc đua không gian giữa các chính phủ và tập đoàn tư nhân đang tiến đến một giai đoạn hoàn toàn mới, nơi ranh giới giữa công nghệ, quyền lực và quyền riêng tư trở nên mong manh hơn bao giờ hết.



VietBF@ Sưu tập

Đài TST (Nga) ngày 7/11 đưa tin, Novopavlivka- khu vực từng bị đình trệ trên mặt trận tại Donetsk đã bất ngờ rúng động mạnh.

Trong bối cảnh phía Ukraine tuyên bố phát động hàng loạt cuộc phản công, Lữ đoàn Cận vệ số 90 của Nga đã quét sạch "vòng vây" chỉ trong vòng 24 giờ — khu vực mà trước đó hàng nghìn binh sĩ Ukraine chưa kịp rút lui.

Ở hướng lân cận, tình hình còn nghiêm trọng hơn: 6.000 binh sĩ Ukraine bị tiêu diệt, hơn 5.000 người cầu xin được sơ tán.

Theo TST, số lượng tù binh được ghi nhận đã đạt mức chưa từng có kể từ đầu 2025 – phía Ukraine hạ vũ khí không chỉ theo trung đội mà cả tiểu đoàn.

Theo TST, nhiều binh sĩ thuộc "lữ đoàn Pháp" số 155 (lữ đoàn Ukraine gồm các binh sĩ được huấn luyện tại Pháp và một số tình nguyện viên gốc Pháp) "thậm chí bật khóc khi thấy lính Nga, vì không tin rằng mình còn sống sót". Mọi nỗ lực rút lui đều kết thúc bằng thương vong nặng nề.

Tiến công chớp nhoáng ở hướng Novopavlivka

Theo trang Donbass Partizan được TST trích dẫn, quân tấn công Nga đã nhanh chóng tiến sâu trên hướng Novopavlivka, giành được vị trí trên bờ phải sông Solyonaya.

Các đơn vị Nga tiến vào Novopavlivka từ hướng nam, chia nhỏ thành nhóm đột kích, xuyên thủng tuyến phòng thủ tiền tiêu của quân Ukraine rồi giành quyền kiểm soát phần phía nam khu dân cư. Tại đây, họ đang tiến hành dọn sạch và củng cố công sự.

Trên bờ phải sông Solyonaya, khu vực Filia, lực lượng tấn công mở rộng vùng kiểm soát, chiếm nhiều điểm cao ven sông — tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiến sâu dọc theo bờ và kìm chân đối phương bên kia sông.

Tại Orekhovo, giao tranh vẫn tiếp diễn với những thắng lợi chiến thuật nhỏ cho phía Nga; Ukraine mất dần các điểm tựa trung gian, khiến cấu trúc phòng thủ yếu đi.

Đáng chú ý, do truyền thông tập trung vào "thảm họa Pokrovsk", hướng Novopavlivka hầu như bị "che khuất", khiến diễn biến đột phá phòng tuyến tưởng như diễn ra chỉ trong một ngày.

Phóng viên chiến trường Anatoly Radov cho biết, Lữ đoàn xe tăng Cận vệ số 90 đã quét sạch khu vực giữa Dachny và Filia, đồng thời mở rộng vùng kiểm soát tại Novopavlivka.

"Tôi thật sự ngưỡng mộ những chàng trai ấy — 90-ya thật sự tuyệt vời," ông viết. Ngoài ra, có thông tin rằng quân Nga đã tiến thêm khoảng 500 m tại khu Staraya Derevnya, hướng về trung tâm Konstantinovka.

Phản công thất bại, thương vong nặng nề

Trong khi đó, đêm qua (6/11), tại khu vực vòng vây Pokrovsk, quân dự bị Ukraine được điều tới để phá vòng vây nhưng bị máy bay không người lái và pháo binh Nga tập kích.

Theo phóng viên Andrei Filatov, bộ binh Ukraine bị đẩy đi theo nhóm nhỏ 6–8 người, không có chỉ huy rõ ràng và liên tục thương vong. Tổng tư lệnh Syrsky trước đó tuyên bố phản công theo hướng Rodynske nhưng không đạt kết quả.

Theo kênh Resident (thân cận Bộ Tổng tham mưu Ukraine), ông Syrsky đề xuất chiến lược giải cứu Pokrovsk qua hướng Mirnograd, tập trung đặc nhiệm từ khắp nước về Dobropole.

Hai nỗ lực đầu đều thất bại, nên Kiev quyết định mở rộng quy mô tấn công — song tổn thất là rất lớn. Tuy vậy, vì mục tiêu chính trị là "không để Pokrovsk rơi vào vòng vây", họ vẫn tiếp tục điều quân ra chiến tuyến bất chấp thương vong.

Theo các nguồn tin quân sự Nga, một đợt đổ bộ của Ukraine vào phía tây Krasnoarmeysk đã thất bại thảm hại. Hầu hết lực lượng đổ bộ bị tiêu diệt, số còn sống bị thương nặng và không thể được cứu.

Trong khi đó, phía Nga tiếp tục tiến dọc tuyến M-30, giao chiến tại ngoại ô Grishino. Bộ Quốc phòng Nga xác nhận phía Ukraine mất nửa tiểu đoàn chỉ trong một đêm.

Pokrovsk sắp thất thủ, kỷ lục tù binh mới

Theo sĩ quan Ukraine Nikolai Melnyk, cụm Pokrovsk-Mirnograd đã bị cắt đứt hậu cần, quân Ukraine chỉ còn kiểm soát dưới 50% thành phố. Nhiều chỉ huy Ukraine thừa nhận Pokrovsk thực tế đã nằm tới 90% trong tay Nga.

Theo trang SHOT, hơn 6.500 binh sĩ Ukraine đã thiệt mạng trong trận Pokrovsk, và hơn 5.000 người vẫn bị bao vây. Các nỗ lực phá vây trong 24 giờ qua đều thất bại; thương vong lớn ở Lữ đoàn bộ binh nhẹ số 68 khi họ cố thoát qua rừng Grishino.

Nguồn này cho biết lương thực và thuốc men trong thành phố đã cạn kiệt, khiến nhiều người bị thương tử vong vì không thể sơ tán. Mọi tuyến đường vào Pokrovsk đều nằm trong tầm kiểm soát của Nga.

Kênh Mash đưa tin, khoảng 700 binh sĩ Ukraine đã đầu hàng tại Pokrovsk — con số kỷ lục kể từ đầu năm 2025. Đa phần là lính của Lữ đoàn 68, cùng một số thuộc "Lữ đoàn cơ giới Pháp" số 155.

Họ cho biết những ngày cuối cùng đã phải tháo nhiên liệu khỏi xe vì không thể rút ra. Lữ đoàn 155 từng được huấn luyện tại Pháp, nhưng khi trở lại mặt trận Donetsk, hơn 1.500 người đã đào ngũ chỉ sau một ngày.

Lần này, tình hình bi đát đến mức ngay cả những binh sĩ cực đoan nhất cũng bật khóc khi nhìn thấy quân Nga — chọn đầu hàng để được sống.

Theo phóng viên Komsomolskaya Pravda Alexander Kots, trong 24 giờ qua, quân Nga đã giải phóng 64 tòa nhà tại Krasnoarmeysk, Gnatovka và Roge; hai binh sĩ Ukraine khác thuộc Lữ đoàn 68 đầu hàng.

Phía Nga đẩy lùi 13 đợt phản công từ Grishino, chặn 3 nỗ lực của Lữ đoàn tấn công 425 Ukraine muốn thoát vòng vây, và đang tiến công tại Dimitrov hướng về khu "Zapadny", nơi 19 tòa nhà đã được giải phóng.

Vào đầu tháng 11/2025, các hãng thông tấn lớn của Nga và quốc tế đồng loạt đưa tin về một chỉ thị mang tính chiến lược từ Tổng thống Vladimir Putin.

Theo thông báo trên trang web của Điện Kremlin, ông Putin đã yêu cầu chính phủ phải xây dựng và phê duyệt một "lộ trình chi tiết" cho ngành công nghiệp kim loại đất hiếm.

Điều đáng chú ý là thời hạn được đặt ra: bản kế hoạch hành động này phải được hoàn tất trước ngày 1/12. Khung thời gian chưa đầy một tháng cho thấy mức độ khẩn cấp và tầm quan trọng mà Điện Kremlin đặt vào vấn đề này.

Đây không phải là một kế hoạch 5 năm thông thường, mà là một mệnh lệnh hành động ngay lập tức. Động thái được đưa ra sau khi ông Putin, trong bài phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế phương Đông trước đó, đã nhấn mạnh ngành đất hiếm "không chỉ là tài nguyên chiến lược, mà còn là yếu tố sống còn để bảo đảm tăng trưởng bền vững của nền kinh tế Nga".

Không chỉ là “đào mỏ”

Chỉ thị của ông Putin không chỉ đơn thuần là yêu cầu tăng sản lượng khai thác quặng thô mà nhấn mạnh vào "chế biến sâu" và "công nghệ cao". Đây là sự thừa nhận thực tế phũ phàng: giá trị thực sự của đất hiếm không nằm ở quặng thô, mà nằm ở khả năng công nghệ cực kỳ phức tạp để tinh luyện và tách riêng 17 nguyên tố hóa học.

Đây là lĩnh vực mà Trung Quốc hiện đang thống trị tuyệt đối, kiểm soát tới 90% năng lực tinh luyện toàn cầu. Nga hiểu rằng nếu không làm chủ công nghệ này, họ sẽ mãi chỉ là nhà cung cấp nguyên liệu thô giá rẻ.

Thư ký Hội đồng An ninh Nga, ông Sergey Shoigu, xác nhận rằng "phần lớn kim loại đất hiếm phục vụ nhu cầu nền kinh tế Nga hiện vẫn phải nhập khẩu". Đây là một nghịch lý cay đắng đối với một quốc gia tự hào về sự giàu có tài nguyên.

Trong bối cảnh Nga đang bị phương Tây trừng phạt toàn diện và không thể tiếp cận công nghệ phương Tây, sự phụ thuộc vào nhập khẩu đất hiếm (chủ yếu từ Trung Quốc) trở thành một điểm yếu chí mạng.

Hơn nữa, khi Trung Quốc cũng đang bắt đầu siết chặt xuất khẩu tài nguyên này, Nga nhận ra mình đang rơi vào thế "bị kẹp". Nếu không tự chủ, toàn bộ ngành công nghiệp quốc phòng và công nghệ cao của Nga có thể bị tê liệt bởi một quyết định từ bên ngoài. Do đó, chỉ thị của ông Putin không phải là một chiến lược kinh tế thông thường, mà là một chiến lược an ninh quốc gia bắt buộc.

Nghịch lý lớn nhất của ngành khoáng sản Nga là sự tương phản giữa tiềm năng lý thuyết và thực tế sản xuất. Nga hiện chỉ đóng góp khoảng 1% đến 1,3% tổng sản lượng đất hiếm toàn cầu. Trong năm 2024, Nga chỉ sản xuất 2.500 tấn đất hiếm, một con số quá nhỏ bé so với 270.000 tấn của Trung Quốc.

Bộ Tài nguyên và Môi trường Nga từng đưa ra con số 28,5 triệu tấn thăm dò đất hiếm, đủ để đáp ứng nhu cầu nội địa trong nhiều thập kỷ. Nếu con số 28,5 triệu tấn này là thật, Nga sẽ sở hữu kho "vàng công nghệ" lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc (với 44 triệu tấn theo USGS).

Tuy nhiên, tài nguyên và trữ lượng là hai câu chuyện hoàn toàn khác.

Con số 28,5 triệu tấn mà các quan chức Nga đưa ra chỉ là tài nguyên và tiềm năng. Trong khi trữ lượng thực sự mà Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) công bố cho Nga trong báo cáo năm 2025 là 3,8 triệu tấn (xếp Nga thứ 5 thế giới) mới là trữ lượng đích thực.

Điều này cho thấy vấn đề của Nga không phải là thiếu đất hiếm, mà là thiếu khả năng biến "tài nguyên" địa chất khổng lồ thành "trữ lượng" có thể khai thác thương mại một cách hiệu quả.

Chỉ thị của Tổng thống Putin về cơ bản là một mệnh lệnh chính trị, yêu cầu phải dùng tiền bạc và công nghệ để thực hiện sự chuyển đổi này.
"Viên ngọc" Tomtor

Tâm điểm trong kế hoạch của Nga là mỏ Tomtor, một "kho báu" theo đúng nghĩa đen, nằm ở phía bắc vùng Yakutia, Siberia. Đây được coi là một trong những mỏ đất hiếm và niobi lớn nhất và giàu nhất thế giới chưa được khai thác.

Chỉ riêng khu vực Buranny của mỏ Tomtor đã được ước tính chứa khoảng 11,4 đến 13,2 triệu tấn quặng. Điều làm Tomtor trở nên đặc biệt không chỉ là quy mô, mà là hàm lượng cao, giúp tiềm năng khai thác trở nên khả thi.

Tuy nhiên, suốt nhiều năm qua, việc Nga bỏ qua đất hiếm không phải là một sự đãng trí, mà là vì gặp phải những rào cản khổng lồ.

Mỏ Tomtor là một ví dụ điển hình cho rào cản này. Nó nằm ở vùng cực Bắc Yakutia, một trong những nơi khắc nghiệt nhất trên Trái đất. Khu vực chìm trong băng giá gần như quanh năm. Việc vận chuyển chỉ có thể thực hiện được trong một thời gian ngắn qua các "con đường băng" tạm thời.

Chi phí đầu tư là khổng lồ. Trước thời điểm 2022, chính phủ Nga đã lên kế hoạch đầu tư khoảng 1,5 tỷ USD để phát triển ngành này, với mục tiêu trở thành nhà sản xuất lớn thứ hai thế giới vào năm 2030. Con số hiện nay chắc chắn còn cao hơn nhiều do lạm phát, chi phí công nghệ và các lệnh trừng phạt.

Nhưng rào cản lớn nhất lại là công nghệ tinh luyện. Khai thác quặng chỉ là 10% công việc; 90% giá trị nằm ở khả năng tinh luyện và tách 17 nguyên tố đất hiếm riêng lẻ.

Quá trình này cực kỳ phức tạp về mặt hóa học, đòi hỏi công nghệ cao, tiêu tốn năng lượng khổng lồ và tạo ra các chất thải độc hại (bao gồm cả các phụ phẩm có thể chứa phóng xạ). Nga đã công khai thừa nhận sự phụ thuộc vào công nghệ của Trung Quốc trong lĩnh vực này.

Vấn đề là, Trung Quốc không chỉ thống trị về sản lượng, mà còn thống trị về sở hữu trí tuệ và công nghệ tinh luyện. Bắc Kinh đã và đang siết chặt việc xuất khẩu các công nghệ này. Do đó, ngay cả khi Nga đào được hàng triệu tấn quặng ở Tomtor, họ cũng không thể tự mình biến nó thành nam châm vĩnh cửu hay các vật liệu công nghệ cao. Nếu không có công nghệ tinh luyện, quặng Tomtor cũng chỉ là "đất" có giá trị.

Trong nhiều thập kỷ, Nga là một siêu cường năng lượng, sống khỏe nhờ xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt. Việc nhập khẩu đất hiếm (chủ yếu từ Trung Quốc) đơn giản là rẻ hơn, nhanh hơn và dễ dàng hơn rất nhiều so với việc tự mình đầu tư 1,5 tỷ USD và hàng chục năm trời để phát triển một mỏ băng giá ở Siberia, đồng thời phải giải quyết các vấn đề môi trường và công nghệ phức tạp.
Bây giờ hoặc không bao giờ

Trong bối cảnh Bắc Kinh siết chặt việc cấp phép xuất khẩu công nghệ tinh luyện đất hiếm và sản xuất nam châm, Nga đột nhiên nhận ra sự nguy hiểm khi phụ thuộc vào một nhà cung cấp duy nhất (Trung Quốc), một nhà cung cấp cũng sẵn sàng "vũ khí hóa" tài nguyên.

Trong khi đó, cả thế giới, dẫn đầu là Mỹ và EU, đang "khát" một nguồn cung đất hiếm thay thế bên ngoài Trung Quốc. Nga nhìn thấy một khoảng trống thị trường chiến lược mà họ có thể lấp vào.

Câu hỏi hóc búa nhất là Nga sẽ định vị mình như thế nào với Trung Quốc – đối tác chiến lược quan trọng nhất của Nga, nhưng cũng là đối thủ cạnh tranh trực tiếp trên thị trường này. Câu trả lời dường như là "vừa hợp tác, vừa cạnh tranh".

Trong giai đoạn trước mắt, Nga cần Trung Quốc. Nga có quặng thô; Trung Quốc có công nghệ tinh luyện, vốn, và thị trường. Lộ trình của ông Putin, đáng chú ý, bao gồm cả chỉ thị phát triển hệ thống kết nối giao thông và hậu cần tại khu vực biên giới của Nga với Trung Quốc và Triều Tiên.

Kịch bản khả dĩ nhất, Nga (thông qua Rosneft) sẽ khai thác quặng thô hoặc bán tinh chế từ Tomtor và vận chuyển thẳng sang các nhà máy tinh luyện của Trung Quốc.

Về phía Trung Quốc, kịch bản này cũng có lợi. Bắc Kinh cũng muốn đa dạng hóa nguồn cung cấp quặng thô, và việc đảm bảo nguồn cung từ một quốc gia thân thiện như Nga sẽ an toàn hơn nhiều so với việc phụ thuộc vào các mỏ ở Úc hay Mỹ.

Nhưng trong kịch bản dài hạn, Nga không bao giờ muốn mãi mãi làm "phụ lục tài nguyên" cho Trung Quốc. Đây là lúc vai trò của một "gã khổng lồ" nhà nước khác của Nga xuất hiện: Rosatom (Tập đoàn Năng lượng Hạt nhân Nhà nước).

Rosatom, thông qua các công ty con, đã vận hành các nhà máy chế biến (như Lovozersky và Solikamsk) và sở hữu kinh nghiệm vô giá về hóa học tách chiết và tinh luyện (tích lũy từ ngành công nghiệp hạt nhân).

Chiến lược dài hạn của Nga có thể là dùng Rosneft để hợp tác khai thác với Trung Quốc trong ngắn hạn (để có dòng tiền, công nghệ và thị trường) , đồng thời dùng Rosatom để âm thầm xây dựng năng lực tinh luyện độc lập hoàn toàn trong dài hạn.

Nếu thành công, dù chỉ một phần, trong canh bạc đất hiếm này, nước Nga sẽ "vươn mình" theo ba cách rất rõ rệt:

Về kinh tế, Nga sẽ đa dạng hóa được nền kinh tế, giảm bớt sự phụ thuộc sống còn vào giá dầu mỏ và khí đốt, vốn đầy biến động và đang bị phương Tây áp giá trần.

Về an ninh, Nga sẽ đạt được "chủ quyền công nghệ", đảm bảo các ngành công nghiệp tương lai có thể vận hành mà không sợ bị trừng phạt hay cắt đứt nguồn cung.

Về địa chính trị, đây là phần thưởng lớn nhất. Nga sẽ sở hữu một đòn bẩy kép. Họ không chỉ kiểm soát một phần lớn nguồn cung năng lượng (dầu, khí) của thế kỷ 20, mà còn kiểm soát một phần quan trọng nguồn cung vật liệu chiến lược (đất hiếm) của thế kỷ 21.

Nga có thể dùng đòn bẩy này như một "củ cà rốt" (cung cấp cho phương Tây một giải pháp thay thế Trung Quốc đáng tin cậy) hoặc như một "cây gậy" (bắt tay với Trung Quốc để tạo ra một "OPEC đất hiếm", kiểm soát giá cả và nguồn cung toàn cầu).

Phát súng lệnh đã nổ. Cuộc đua marathon giành quyền kiểm soát "vàng" của thế kỷ 21 chỉ mới bắt đầu, và Gấu Nga đã chính thức thức tỉnh khỏi giấc ngủ đông trên "kho báu" của chính mình.

"Hệ thống Oreshnik sẽ cho phép thực hiện đòn trả đũa tàn khốc vào đối phương trong trường hợp họ tấn công sâu trong lãnh thổ Nga".

Ý kiến này được ông Alexander Stepanov, chuyên gia quân sự tại Viện Luật pháp và An ninh Quốc gia thuộc Học viện Kinh tế Quốc gia và Hành chính Công thuộc Tổng thống Nga, phát biểu trong một cuộc phỏng vấn với TASS.

Mới đây Tổng thống Nga đã đề cập đến việc bắt đầu sản xuất hàng loạt hệ thống Oreshnik - một trong những thành công khác của ngành công nghiệp quốc phòng Nga. Phát biểu tại lễ trao giải thưởng tại Điện Kremlin dành cho các nhà phát triển hệ thống Burevestnik và Poseidon, ông Putin cho nhấn mạnh:

"Việc đưa vào sản xuất hàng loạt là một nguồn lực để đáp ứng nhu cầu răn đe trong nước, chủ yếu là cảnh báo những các quốc gia hiện đang xây dựng cơ sở hạ tầng tấn công ở khu vực biên giới của chúng ta".

"Và dĩ nhiên, trong trường hợp xảy ra các cuộc tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, sẽ làm kích hoạt phản ứng đáp trả mạnh mẽ nhất, bao gồm việc sử dụng toàn diện nhiều loại vũ khí khác nhau".

"Trong đó có thể bao gồm cả tên lửa Oreshnik với khả năng mang đầu đạn hạt nhân, để loại bỏ hoàn toàn tiềm lực công nghiệp và kỹ thuật quân sự của đối phương", ông Stepanov nói.

Vị chuyên gia nhấn mạnh rằng mối đe dọa hạt nhân có thể mang tính hai mặt. Trong bối cảnh này, ông đề cập đến nỗ lực của Paris nhằm thiết lập cái gọi là "chiếc ô hạt nhân" bao phủ các nước Đông Âu và triển khai phương tiện mang phóng vũ khí của mình.

Điều này cũng bao gồm chương trình Chia sẻ Hạt nhân của các quốc gia NATO nhằm triển khai và lưu trữ vũ khí hạt nhân của Mỹ tại châu Âu, cũng như việc triển khai các phương tiện tiềm năng mang bom hạt nhân chiến thuật B61, ví dụ như máy bay F-35.

"Về lý tưởng, để khôi phục cân bằng quyền lực và duy trì nguyên tắc an ninh không thể chia cắt, trước tiên cần phải loại bỏ khỏi không gian châu Âu sự hiện diện quân sự, kỹ thuật quân sự, và dĩ nhiên cả hạt nhân, để quay lại tiến trình đối thoại mang tính xây dựng và phát triển một chương trình nghị sự chung Á - Âu".

"Tại sao nếu các đối thủ đang hoạt động ở vùng biên giới của chúng ta, nước Nga lại không thể đưa ra những giải pháp thay thế cân xứng" ông Stepanov nhấn mạnh.

Chuyên gia Stepanov chỉ ra, một phản ứng như vậy phù hợp với logic thiết lập tính đối xứng cuối cùng và khôi phục lại sự cân bằng toàn cầu về khả năng răn đe.

Theo như một năm sau khi tái đắc cử tổng thống, ông Donald Trump đã nhận được những tín hiệu không mấy khả quan. Vì kết quả các cuộc bầu cử mới đây tuy không thay đổi nền tảng chính trị nước Mỹ khi phe Cộng Hòa vẫn kiểm soát Quốc Hội lưỡng viện, nhưng bầu không khí chính trị đã thay đổi, nhưng chí ít giúp cho đảng Dân Chủ thoát khỏi cuộc khủng hoảng sau khi thất bại trước Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống cách đây một năm.

Tại Hoa Kỳ, trang nhất của nhật báo Le Monde chạy tựa "Vố đau đầu tiên đối với Donald Trump kể từ khi trở lại Nhà Trắng". Tờ báo nhận định các cuộc bầu cử địa phương vào thứ Ba tuy không giải quyết được các vấn đề căn bản của đảng Dân Chủ, nhưng chí ít giúp cho đảng này thoát khỏi cuộc khủng hoảng sau khi thất bại trước Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống cách đây một năm, và có thể sẽ là bàn đạp để tìm ra những giải pháp cho cuộc bầu cử giữa kỳ trong một năm nữa.

Một năm sau khi tái đắc cử tổng thống, Donald Trump đã nhận được những tín hiệu không mấy khả quan. Tín hiệu đầu tiên đến từ các phòng phiếu : trong các cuộc bầu cử địa phương ngày 04/11, đảng Dân Chủ đã giành nhiều thắng lợi quan trọng ở bờ Đông cũng như tại bang California. Tín hiệu thứ hai đến từ Tối Cao Pháp Viện, nơi các thẩm phán đã bày tỏ sự hoài nghi về chính sách thuế quan của tổng thống Trump.

Kết quả các cuộc bầu cử này tuy không thay đổi nền tảng chính trị nước Mỹ khi phe Cộng Hòa vẫn kiểm soát Quốc Hội lưỡng viện, nhưng bầu không khí chính trị đã thay đổi. Le Monde nhận định rằng điều này mang lại một chút hy vọng cho nền dân chủ Hoa Kỳ.

Mặc dù các chính khách thuộc đảng Dân Chủ chưa lấy lại được sự tín nhiệm ngay lập tức, nhưng họ đang dần khôi phục bản sắc của mình. Đảng này thiếu đoàn kết và kế hoạch cụ thể, nhưng các cuộc bầu cử vào thứ Ba cho thấy thời kỳ Biden đã kết thúc. Cuộc bầu cử giữa kỳ thường là một "hình thức trừng phạt" đối với chính quyền đương nhiệm, như Donald Trump đã trải qua vào năm 2018, và đêm 04/11 có thể là sự khởi đầu của quá trình này.

Donald Trump đã tìm cách làm giảm tầm mức kết quả của các cuộc bầu cử này viện lý do tên của ông không có trên phiếu bầu. Điều này cho thấy một điểm yếu của chủ nhân Nhà Trắng : Trump được lòng dân, được nghe theo hơn là chủ nghĩa Trump, mặc dù một số đường hướng của chủ nghĩa này, như việc đóng cửa biên giới với Mêhicô, được nhiều người ủng hộ.

Le Monde cũng nhận định rằng các dân biểu Cộng Hòa phải trả giá cho sự ủng hộ Donald Trump một cách mù quáng, bởi điều này không mang lại lợi ích cho họ. Donald Trump đã đưa họ đến chiến thắng vào tháng 11/2024, nhưng một năm sau, cử tri đã trừng phạt đảng Cộng Hòa vì đã khinh thường Quốc Hội, truy lùng người nhập cư bất hợp pháp như tội phạm, triển khai quân đội trên đường phố...

Mặt khác, đảng Dân Chủ đang phát huy trở lại những giá trị về sự đa dạng của họ với một thông điệp mang tính cộng đồng, được tóm gọn trong một từ đơn giản: "affordability" (cuộc sống dễ thở). Đây là yếu tố quan trọng trong chiến thắng của họ, đặc biệt là ở các bang Virginia và New Jersey, nơi các phụ nữ đã được bầu làm thống đốc.

Tại New York, chiến thắng bất ngờ của Zohran Mamdani, một thị trưởng trẻ tuổi với tư tưởng cấp tiến, đánh dấu một bước ngoặt đối với đảng Dân Chủ. Trong khi đó, các đảng viên Cộng Hòa đang gặp khó khăn vì sự thiếu nhiệt tình từ cử tri, đặc biệt là các nhóm dân tộc thiểu số.

Các đảng viên Dân Chủ cũng đã giành chiến thắng quan trọng ở Georgia và Pennsylvania, các bang quan trọng mà Donald Trump từng chiến thắng một năm trước. Simon Rosenberg, một chiến lược gia theo phe Dân Chủ, cho rằng cử tri đã bắt đầu nhận ra rằng Donald Trump cư xử giống như một "nhà độc tài điên rồ" hơn là một tổng thống Mỹ.

Le Monde lưu ý rằng Nhà Trắng sẽ phải chú ý hơn đến vấn đề sức mua trong những tháng tới, nhưng Donald Trump dường như chỉ đang quyết tâm xóa bỏ các quy tắc giới hạn quyền lực của ông tại Thượng Viện, điều mà nhiều chính khách bảo thủ phản đối.

Nga tiến công theo hướng Zaporizhia

TSN đưa tin ngày 6/11 cho biết, khi mọi sự chú ý hiện tập trung vào Pokrovsk (vùng Donetsk) thì quân đội Nga đang âm thầm và nhanh chóng mở rộng hướng tiến công về Zaporizhia.

Thông tin này được quân nhân Ukraine Stanislav Bunyatov, mật danh “Osman”, tiết lộ: “Trong khi chúng ta [Ukraine] tập trung vào Pokrovsk, đối phương đang di chuyển rất nhanh dọc theo sườn phải theo hướng Zaporizhia, bỏ qua toàn bộ tuyến phòng thủ ở phía nam qua khu vực Dnipropetrovsk,” ông nói.

Theo các nhà phân tích, một “vùng xám” mới đang hình thành gần làng Mala Tokmachka, tỉnh Zaporizhia – nơi quân Nga đã cố gắng mở một mũi đột phá quy mô lớn bằng xe bọc thép.

Lực lượng Phòng thủ miền Nam Ukraine xác nhận Nga đang tận dụng điều kiện thời tiết – cụ thể là lớp sương mù dày đặc bao phủ Zaporizhia suốt nhiều ngày – để thâm nhập sâu vào hệ thống phòng thủ của Kiev.

“Ở các khu vực tiền tuyến này, chúng tôi liên tục tiến hành các hoạt động tìm kiếm, tấn công và tiêu diệt các nhóm phá hoại của đối phương,” phía Ukraine cho biết.

Chuyên gia quân sự Ukraine Vladislav Seleznyov cũng thừa nhận tình hình căng thẳng. “Hôm nọ, tôi có dịp nói chuyện với người phát ngôn Lực lượng Phòng vệ miền Nam, Đại tá Vladyslav Voloshyn. Ông ấy nói rằng điểm nóng nhất nằm ở phía đông Zaporizhia – nơi giao tranh ác liệt vẫn tiếp diễn,” Seleznyov cho biết.

Theo ông, khu vực này hiện chiếm khoảng 13% tổng số hoạt động tấn công của Nga. Trong tuần qua, khoảng 40% diện tích tại đây đã nằm dưới quyền kiểm soát của Moscow. “Dù chiến sự ở Pokrovsk vẫn dữ dội, tốc độ tiến công của Nga tại đó chậm hơn nhiều so với hướng đông Zaporizhia – nơi truyền thông gần như chưa đề cập,” ông nhấn mạnh.

Chuyên gia này cảnh báo: “Chúng ta cần khẩn trương ổn định tình hình mặt trận tại đây, vì đòn tiến công của đối phương không chỉ gây sức ép lên sườn trái của lực lượng phòng thủ Zaporizhia, mà còn đe dọa cả Pokrovska và Myrnograd. Nga đang tìm cách kiểm soát các tuyến hậu cần – yếu tố sống còn để duy trì hệ thống phòng thủ của chúng ta.”
Cựu quan chức NATO thúc giục đưa quân tới Ukraine

Trong một cuộc phỏng vấn với The Guardian, cựu Tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen cảnh báo rằng nếu châu Âu không nhanh chóng tăng cường hiện diện quốc phòng, Ukraine có nguy cơ bị cuốn vào một “cuộc chiến dai dẳng” và dần đánh mất lãnh thổ.

Theo Rasmussen, các nước châu Âu cần chuyển từ các biện pháp gia tăng nhỏ lẻ sang hành động mang tính quyết định hơn – bao gồm triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa, máy bay không người lái, và lực lượng quân sự tại các quốc gia NATO giáp biên giới Ukraine. “Sự hiện diện đó sẽ buộc Nga phải coi bất kỳ cuộc tấn công nào là hành động chống lại toàn bộ Liên minh,” ông nói.

Ông kêu gọi tạo ra một “lá chắn trên không” để giúp Ukraine tự vệ trước tên lửa và UAV Nga, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc triển khai lực lượng châu Âu trên lãnh thổ Ukraine trước khi có bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào – thay vì chờ đợi một “liên minh chậm trễ”.

Rasmussen lập luận rằng nếu không có những bước đi như vậy, Moscow sẽ không có động lực ngồi vào bàn đàm phán, “vì họ vẫn tin rằng cơ hội chiến thắng nằm trong tầm tay”.

Ông cũng kêu gọi Đức tiên phong cung cấp tên lửa tầm xa Taurus – động thái có thể thúc đẩy Mỹ chuyển giao tên lửa Tomahawk cho Kyiv.

Ngoài ra, cựu Tổng thư ký NATO tiết lộ ông đang thảo luận với các thủ đô châu Âu – trong đó có cố vấn an ninh quốc gia Anh – về một “công thức đảm bảo an ninh” cho Ukraine, tương tự như thỏa thuận mà Mỹ đã ký với một đối tác khác gần đây.

Rasmussen kết luận: “Nếu không có những thay đổi chiến lược thực sự, nguy cơ cuộc chiến này biến thành một quá trình mất dần lãnh thổ kéo dài sẽ ngày càng hiện hữu.”

(Theo TSN, The Guardian)

Theo The Paper ngày 7/11, nghệ sĩ kinh kịch Lưu Băng thông báo diễn viên Lưu Đại Cương đã qua đời tại Bắc Kinh ngày 3/11 do bạo bệnh.

Gia đình cho biết tang lễ sẽ được tổ chức đơn giản, theo đúng di nguyện của cố nghệ sĩ.

Tên tuổi Lưu Đại Cương gắn liền với vai Sa Tăng trong Tây du ký , phần quay năm 1998, chiếu năm 2000. Trước đó ở bản phim Tây du ký (1986), vai Sa Tăng do nghệ sĩ Diêm Hoài Lễ đảm nhận. Ông đã qua đời năm 2009.

Sa Tăng Lưu Đại Cương qua đời, hưởng thọ 78 tuổi.

Tây du ký phần 2 do Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) và Trung tâm Sản xuất phim truyền hình Trung Quốc phối hợp thực hiện, Dương Khiết đạo diễn, với dàn diễn viên gồm Lục Tiểu Linh Đồng, Từ Thiếu Hoa, Trì Trọng Thụy, Thôi Cảnh Phú và Lưu Đại Cương. Bộ phim được xem là phần nối hoàn chỉnh của Tây du ký (1986), với cảnh chiến đấu hoành tráng hơn, tạo hình nhân vật sinh động, khép lại hành trình kinh điển của thầy trò Đường Tăng.

Phim được phát sóng lần đầu ngày 8/2/2000 trên kênh CCTV1, ghi nhận tỷ suất người xem lên tới 30%, trở thành một trong những tác phẩm truyền hình nổi bật của Trung Quốc đầu thế kỷ 21.

Lưu Đại Cương sinh năm 1947, từng là diễn viên của Nhà hát Kinh kịch Trung Quốc, được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ cấp quốc gia hạng Nhất. Đến thập niên 1990, ông bắt đầu tham gia đóng phim. Bên cạnh Tây du ký , ông góp mặt trong nhiều bộ phim truyền hình và điện ảnh nổi tiếng như Tam quốc diễn nghĩa, Tể tướng Lưu Gù Ỷ Thiên Đồ Long ký: Ma giáo giáo chủ…

Nét diễn của ông được nhận xét chân thực, điềm đạm, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng khán giả. Sự ra đi của ông khiến nhiều khán giả tiếc nuối. Tin Lưu Đại Cương qua đời đang đứng hạng nhất hot search Weibo Trung Quốc.

Khi nào thức khuya trở thành mối đe dọa với tính mạng

Theo bài đăng tổng hợp mới đây trên báo Sức khỏe & cuộc sống Trung Quốc (Life Times) cùng ý kiến của nhiều chuyên gia tim mạch, việc thức khuya kéo dài có thể khiến nguy cơ đột tử tim mạch tăng vọt, đặc biệt khi xuất hiện những dấu hiệu nguy hiểm sau.

Bác sĩ Hoắc Hiểu Xuyên, Phó Trưởng khoa Bệnh mạch máu não - Bệnh viện An Trinh (Đại học Y Thủ đô Bắc Kinh), cho biết: “Bản thân việc thức khuya chưa chắc đã trực tiếp gây đột tử, nhưng nó là chất xúc tác khiến các yếu tố nguy cơ tim mạch bùng phát. Khi cơ thể rơi vào bốn tình trạng dưới đây, bạn cần lập tức dừng mọi công việc và nghỉ ngơi.”

1. Ngủ dưới 4 tiếng mỗi đêm trong hơn 3 ngày liên tiếp

Điều này tương đương với việc bắt trái tim hoạt động ở “vận tốc cao” suốt 72 giờ không nghỉ. Mỗi nhịp tim là một lần tế bào cơ tim co giãn và mài mòn. Trong giấc ngủ bình thường, các tế bào này có thể được phục hồi tới 40%, nhưng khi thiếu ngủ, quá trình sửa chữa gần như dừng lại.

Nghiên cứu cho thấy, trong trạng thái này, nhu cầu oxy của tim tăng gấp 3 lần, trong khi nguy cơ co thắt mạch máu tăng gấp 5 lần.

2. Thức trắng suốt 24 giờ mà không ngủ bù

Thí nghiệm trên người khỏe mạnh cho thấy, sau một đêm không ngủ, huyết áp có thể tăng thêm 15–20 mmHg, độ nhớt của máu tăng 20%. Khi đó, chỉ cần leo một tầng cầu thang cũng có thể khiến tim vượt quá ngưỡng chịu đựng, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.

3. Ngủ ít hơn 6 tiếng mỗi ngày trong thời gian dài

Ngủ ít kết hợp với các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường sẽ gây tổn thương nội mạc mạch máu, làm tăng các yếu tố viêm trong máu. Khi đó, mảng xơ vữa hình thành nhanh hơn và dễ vỡ hơn. Nếu kèm theo thói quen hút thuốc, béo phì hoặc ăn quá mặn, quá cay, mảng xơ vữa có thể nứt ra, gây tắc nghẽn mạch vành đột ngột. Đây là những nguyên nhân hàng đầu của đột tử tim mạch.

4. Thức khuya cộng thêm áp lực công việc hoặc vận động mạnh

Sau khi thức đêm, hệ thần kinh giao cảm luôn ở trạng thái hưng phấn. Nếu tiếp tục chịu thêm áp lực, căng thẳng hoặc vận động gắng sức, nồng độ hormone noradrenaline (một chất kích thích tim) sẽ tăng vọt, dễ dẫn đến rối loạn nhịp tim nguy hiểm.

Khi tim “hẫng” một nhịp - dấu hiệu không nên xem nhẹ

Nhiều người khi thức khuya sẽ có cảm giác tim “hẫng” hoặc “lỡ nhịp” một cái. Theo bác sĩ Dương Vĩ, Phó Trưởng khoa Tổng hợp - Bệnh viện Tuyên Vũ (Đại học Y Thủ đô Bắc Kinh), hiện tượng này gọi là ngoại tâm thu (early beat), một dạng rối loạn nhịp tim khá phổ biến.

Có hai loại “ngoại tâm thu”, trong đó “ngoại tâm thu chức năng” là triệu chứng thường gặp ở người trẻ, khỏe mạnh. Xảy ra do căng thẳng, mệt mỏi, sử dụng caffeine, rượu, thuốc lá, hoặc do thức khuya kéo dài. Thường không nguy hiểm. Tuy nhiên, “ngoại tâm thu bệnh lý” sẽ xảy ra thường xuyên, gây hồi hộp, tức ngực, khó thở. Nếu ghi điện tâm đồ 24 giờ (Holter) cho thấy hàng chục nghìn nhịp ngoại tâm thu mỗi ngày thì chúng ta cần nhanh chóng điều trị.

Các chuyên gia nhắc nhở, mọi người không nên thức khuya, tránh chất kích thích, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia. Đặc biệt, ai cũng cần duy trì vận động nhẹ nhàng, ăn uống thanh đạm, tăng cường cá, rau xanh và trái cây tươi. Người có biểu hiện sớm nên khám tim mạch định kỳ để được phát hiện và điều trị kịp thời.

Nếu sau khi thức khuya, bạn cảm thấy kiệt sức, ngủ nhiều vẫn không hồi phục, kèm đau tức ngực như bị đè nặng, đau lan ra vai trái hoặc cằm, đổ mồ hôi lạnh, tay chân lạnh, buồn nôn, khó thở, hãy ngồi nghỉ ngay và gọi cấp cứu. Đây có thể là dấu hiệu của cơn nhồi máu cơ tim cấp, cấp cứu chậm vài phút cũng có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Theo bác sĩ Bạc Thế Ninh, Trưởng khoa Hồi sức - Bệnh viện Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc, nếu vì công việc buộc phải thức khuya, bạn nên duy trì các thói quen sau để giảm hại cho tim mạch:

- Thức khuya có quy luật: Cố định giờ làm và giờ ngủ, kể cả cuối tuần, giúp đồng hồ sinh học ổn định.

- Không ăn khuya: Ăn đêm làm rối loạn chuyển hóa đường và chất béo, tăng nguy cơ tiểu đường và béo phì. Nếu quá đói, nên ăn nhẹ bằng ngũ cốc nguyên hạt, trứng, sữa hoặc trái cây.

- Không ngồi lâu: Cứ 2-3 giờ nên đứng dậy đi lại 10 phút để tránh ứ trệ tuần hoàn và huyết khối.

- Bổ sung giấc ngủ ngắn: Dù chỉ 10-20 phút ngủ trưa cũng giúp cơ thể phục hồi năng lượng.

- Ăn nhiều thực phẩm chống oxy hóa: Rau củ quả màu đậm (cải tím, việt quất, dâu tây), trà xanh, hạt óc chó giúp giảm tác hại oxy hóa sau khi thiếu ngủ.

- Tập thể dục vừa phải: Sau khi ngủ bù và hồi phục, nên vận động nhẹ để cải thiện tuần hoàn và giảm căng thẳng.

- Uống đủ nước: Thức khuya làm cơ thể mất nước, nên uống thêm nước lọc, trà nhạt, nước mật ong, nước táo tàu hay canh đậu xanh để thanh nhiệt, giải độc.

Căng thẳng thương mại toàn cầu đang khiến ngành công nghiệp ô tô rơi vào một cuộc khủng hoảng chưa từng có: thiếu chip. Chuyện bắt đầu từ một cái tên tưởng chừng ít được chú ý – Nexperia, công ty sản xuất linh kiện bán dẫn có trụ sở tại Hà Lan nhưng thuộc sở hữu của tập đoàn Trung Quốc Wingtech Technology.

Tháng 9/2025, chính phủ Hà Lan bất ngờ sử dụng luật an ninh quốc gia để tước quyền kiểm soát công ty này, với lý do “bảo vệ lợi ích chiến lược” và “ngăn nguy cơ rò rỉ công nghệ sang Trung Quốc”. Bắc Kinh ngay lập tức đáp trả bằng cách siết xuất khẩu các linh kiện do Nexperia sản xuất tại Trung Quốc – một đòn phản công tưởng nhỏ nhưng gây chấn động toàn ngành ô tô châu Âu.

Nexperia không phải là nhà sản xuất chip tiên tiến như TSMC hay Samsung, mà chuyên về những linh kiện cơ bản: chip điều khiển hệ thống gương, túi khí, khóa cửa, cảm biến… – những bộ phận tưởng chừng nhỏ bé nhưng không thể thiếu trong mỗi chiếc xe. Khi nguồn cung này bị gián đoạn, dây chuyền sản xuất của các hãng ô tô châu Âu và Nhật Bản lập tức đối mặt nguy cơ tê liệt.

Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA), nhiều nhà máy chỉ còn đủ linh kiện để sản xuất “vài tuần nữa”, trước khi phải tạm dừng vì thiếu chip. Reuters dẫn lời CEO Stellantis Antonio Filosa cho biết: “Ngành công nghiệp này đang phụ thuộc hoàn toàn vào một nguồn cung duy nhất. Chúng tôi không có quyền tự chủ thực sự”.

Khác với khủng hoảng chip thời Covid-19, cú sốc lần này không đến từ đại dịch, mà từ chính địa chính trị. Quyết định của Hà Lan đã biến một nhà máy châu Âu có chủ Trung Quốc trở thành tâm điểm.

Điều trớ trêu là chính châu Âu, nơi đặt nền móng cho ngành công nghiệp ô tô toàn cầu, lại đang chịu tổn thương sâu sắc nhất. Suốt nhiều năm, các hãng xe lớn như Volkswagen, BMW hay Renault đi theo mô hình “just in time” – sản xuất vừa đủ, không dự trữ linh kiện để tiết kiệm chi phí. Khi chuỗi cung ứng bị gián đoạn, họ không có bất kỳ lớp đệm an toàn nào.

Một giám đốc sản xuất của Stellantis nói trên Financial Times rằng: “Chúng tôi có thể mất hàng tỷ euro doanh thu chỉ vì một linh kiện giá vài xu”.

Trong khi đó, cấu trúc chuỗi cung ứng phức tạp khiến mọi giải pháp thay thế trở nên khó khăn: chip của Nexperia được thiết kế riêng, đã trải qua quy trình chứng nhận chất lượng nghiêm ngặt, và việc chuyển sang nhà cung cấp mới có thể mất hàng tháng để tái kiểm định.

Tác động lan tỏa nhanh đến mức các nhà sản xuất ô tô châu Á cũng bị cuốn vào vòng xoáy. Theo Tom’s Hardware, Toyota, Honda và Nissan đều cảnh báo nguy cơ gián đoạn nguồn cung chip “mature node” – loại chip đời cũ nhưng được dùng rộng rãi trong hệ thống điều khiển xe hơi. Ở châu Âu, các nhà máy của Volkswagen tại Đức và Seat ở Tây Ban Nha đang chuẩn bị kế hoạch cắt giảm ca làm, trong khi Renault và Stellantis đã lên danh sách các dòng xe có thể tạm dừng sản xuất nếu khủng hoảng không được tháo gỡ trong vòng một tháng.

Sâu xa hơn, câu chuyện này bộc lộ điểm yếu chiến lược của châu Âu. Trong khi Mỹ đã ban hành Đạo luật CHIPS trị giá 52 tỷ USD để thúc đẩy sản xuất bán dẫn trong nước, và Trung Quốc rót hàng trăm tỷ NDT để xây dựng hệ sinh thái bán dẫn nội địa, thì châu Âu vẫn phụ thuộc nặng nề vào các nhà cung cấp ngoài khối. Nexperia, vốn được Wingtech mua lại từ NXP Semiconductors năm 2019, đã trở thành biểu tượng của sự “mất kiểm soát”.

Trong lúc chính phủ hai bên đang tìm cách đàm phán, các hãng xe buộc phải xoay xở. Một số đang khẩn trương tìm nguồn thay thế từ Infineon (Đức), STMicroelectronics (Pháp–Ý) hoặc Onsemi (Mỹ), nhưng sản lượng các hãng này không thể ngay lập tức bù đắp hàng trăm triệu linh kiện thiếu hụt. Một số khác chuyển sang mua hàng tồn kho từ các nhà phân phối thứ cấp, dù giá cao hơn gấp nhiều lần.

Các chuyên gia từ Automotive Manufacturing Solutions nhận định: “Ngành ô tô toàn cầu đang học một bài học đắt giá: chuỗi cung ứng được tối ưu hóa cho chi phí thấp, không phải cho khả năng chịu đựng khủng hoảng”.

Giữa bối cảnh ấy, Ủy ban châu Âu đang gấp rút kích hoạt chương trình “EU Chips Act” trị giá 43 tỷ euro – dự kiến đến năm 2030 sẽ tăng gấp đôi thị phần sản xuất bán dẫn toàn cầu của châu Âu lên 20%. Nhưng để đạt được điều đó, châu Âu cần không chỉ đầu tư mà còn xây dựng lại triết lý chuỗi cung ứng: chuyển từ “tối ưu hóa chi phí” sang “tối ưu hóa an toàn”. Các nhà phân tích tại Reuters cho rằng sau khủng hoảng này, ngành ô tô có thể phải giữ lượng dự trữ linh kiện nhiều hơn 30–40% so với trước, dù đồng nghĩa với chi phí cao hơn.

Khủng hoảng Nexperia đang làm lộ rõ thực tế rằng thế giới hậu toàn cầu hóa đã thay đổi. Các doanh nghiệp không còn chỉ cạnh tranh về giá, mà còn về khả năng chống chịu trước rủi ro địa chính trị bởi một linh kiện nhỏ cũng có thể khiến cả ngành hàng trăm năm tuổi phải khựng lại.

Theo: The NY Times, Reuters

Theo như có một sản phẩm mới đã xuất hiện tại Tech Day, sự kiện được kỳ vọng sẽ là một ngày hội của cộng đồng công nghệ, nhưng lại có người đã soi ra sản phẩm này có tai như người thật. Đó là robot hình người IRON của XPeng (Trung Quốc) đã tạo ra một cuộc tranh luận sôi nổi trên các diễn đàn của Trung Quốc bị nghi do người thật "hóa trang": Đoạn video hé lộ sự thật chấn động.

Robot đi lại mượt mà như người mẫu

Trên sân khấu ngày 5/11, Chủ tịch XPeng Motors, He Xiaopeng đã giới thiệu một robot nữ có thể hoàn thành một loạt các động tác "sàn catwalk" một cách mượt mà như một người mẫu chuyên nghiệp. Nó có thể thực hiện các động tác chẳng hạn như uốn cong đầu gối, vung tay và đi nhón chân.

Tuy nhiên, chính các động tác uyển chuyển này lại khiến nhiều người nghi ngờ. Một nhóm không ít người đặt ra câu hỏi: “Liệu có phải người thật đang trốn ở bên trong hay không?”. Ngay lập tức, giá cổ phiếu XPeng tại Mỹ giảm gần 4%.

Một số người đã phóng to ảnh chụp màn hình từ video và nói: "Đường viền tai trông rất thật, chắc hẳn là người thật". Những người khác lại cho rằng "phần mông dường như có sự co thắt cơ khi di chuyển, robot không thể làm điều đó một cách tự nhiên như vậy". Thậm chí, có người còn tìm lại video robot của XPeng mà không mặc đồ bảo hộ và phàn nàn: "Trước đây nó đi khập khiễng, nhưng giờ đột nhiên lại uyển chuyển như lụa, rõ ràng là họ đã thay đổi, đây là do người diễn".
Những nghi ngờ này, tuy có vẻ vô lý, nhưng hoàn toàn dễ hiểu. Xét cho cùng, những robot hình người mà chúng ta từng thấy trước đây hoặc có khớp nối hở, hoặc di chuyển khá cứng nhắc. Sự xuất hiện đột ngột của một robot với các chi tiết tỉ mỉ, đi catwalk vững chắc hơn cả người mẫu thực sự nằm ngoài sức tưởng tượng của nhiều người.

Sự thật được phơi bày

Đứng trước những nghi ngờ này, phía Xiaopeng đã lên tiếng “giải oan” cho chính mình. Ngày hôm sau, họ đã phát hành một video quay không chỉnh sửa, cắt ghép. Trong video, robot Iron lại sải bước trên sàn catwalk, với những động tác giống như trong buổi họp báo. Sau đó, nhân viên trực tiếp mở khóa lưng robot, để lộ cấu trúc bên trong: cơ bắp dạng lưới trên lưng, hệ thống điều khiển dày đặc, bộ ổn định vận chuyển trên vai, và "tai" mà cư dân mạng nghi ngờ, thực chất là hai thiết bị micro.

Điều kỳ diệu nhất là sau khi bộ đồ được mở ra, robot được phép đi xa hơn một chút, nhịp điệu chuyển động của các khớp cơ học hiện rõ mồn một. Chỉ khi đó, những nghi ngờ mới dần lắng xuống.

Có thể nói, cuộc tranh luận này chính là minh chứng cho sức mạnh công nghệ của IRON. Các số liệu chỉ ra, robot này có 82 bậc tự do, trong đó riêng tay nó có 22 bậc, cho phép nó thực hiện các nhiệm vụ tinh vi như siết ốc vít. Cột sống hình người cho phép xoay và uốn cong tự nhiên, và các ngón chân thậm chí còn có bậc tự do thụ động, giải thích tại sao dáng đi giống mèo của nó lại uyển chuyển như đang đi trong không gian.

Cấu hình lõi của nó cũng khá ấn tượng. Đây là thiết bị đầu tiên sử dụng pin thể rắn hoàn toàn, giúp cải thiện đáng kể thời lượng pin so với các thiết bị phổ thông trong ngành. Sức mạnh tính toán của ba chip Turing do chính nó phát triển thậm chí còn sánh ngang với một số máy chủ công nghiệp. Nó cũng được trang bị một mô hình thế giới vật lý lớn có thể nhận biết môi trường theo thời gian thực.
Trên thực tế, không chỉ XPeng; toàn bộ ngành công nghiệp robot hình người đang nóng lên từng ngày. Đơn đặt hàng hàng năm của UBTECH đã vượt quá 800 triệu NDT, ByteDance cũng đang tuyển dụng nhân sự với mức lương cao, và Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin cũng tuyên bố sẽ hỗ trợ những đột phá trong các công nghệ chủ chốt, cho biết đây là thế hệ siêu thiết bị đầu cuối tiếp theo sau điện thoại thông minh và xe năng lượng mới.

Tương lai ngành robot sẽ đi về đâu?

Tuy nhiên, khi xem xét kỹ hơn, mục tiêu đạt được sản xuất hàng loạt vào cuối năm 2026 thực sự là một thách thức lớn đối với các nhà sản xuất nói chung. Việc sản xuất hàng loạt pin thể rắn vẫn là một rào cản lớn của ngành. Trên toàn cầu, chỉ có Toyota dự kiến sản xuất hàng loạt vào năm 2027, khiến XPeng khó có thể ra mắt sớm hơn một năm.

Hơn nữa, để robot hình người thực sự hòa nhập vào cuộc sống hàng ngày, việc kiểm soát chi phí và khả năng thích ứng với các tình huống là những trở ngại đáng kể. Hiện tại, chi phí sản xuất chính trong ngành vẫn ở mức trên 100.000 USD, và việc áp dụng rộng rãi đòi hỏi phải giảm thêm nữa.

Dù sao đi nữa, sự ra mắt của robot IRON đã cho chúng ta thấy những tiềm năng mới của robot hình người. Liệu những robot tiên tiến có khả năng làm việc nhà và hỗ trợ việc nhà như đại diện công ty dự đoán có xuất hiện trong ba năm tới hay không còn tùy thuộc vào tiến độ triển khai công nghệ. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn: kỷ nguyên của robot hình người đang đến gần, nhưng vẫn cần thêm nhiều sự xác nhận về công nghệ và sự thích ứng của thị trường như thế này.

Theo như có câu trả lời có thể giúp ích cho tất cả chúng ta. Bằng cách nào?, sau khi trong một nghiên cứu mới được công bố đầu năm 2025, các nhà khoa học đã giải mã một bí ẩn ẩn giấu trong bộ lông gấu Bắc Cực dường như thích nghi hoàn hảo với môi trường băng giá khắc nghiệt ở phía Bắc.

Thích nghi bất ngờ: Bộ lông nhờn chống băng

Lông trắng, lớp mỡ dày, móng vuốt sắc nhọn. Gấu Bắc Cực dường như thích nghi hoàn hảo với môi trường băng giá khắc nghiệt ở phía Bắc.

Giờ đây, các nhà nghiên cứu đã khám phá ra loài gấu này còn có một sự thích nghi bất ngờ khác ở Bắc Cực: bộ lông nhờn (greasy fur) . Đây là một đặc điểm mà đáng ngạc nhiên, có thể giúp chúng ta tìm ra giải pháp thay thế cho "hóa chất vĩnh cửu" (forever chemicals) – một nhóm các hợp chất được sử dụng rộng rãi và có liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe ở con người.

Theo một nghiên cứu được công bố vào tháng 1/2025, một chất nhờn (oily substance) được tiết ra từ các tuyến trong da gấu Bắc Cực giúp bộ lông của chúng không bị đóng băng trong nhiệt độ dưới 0 độ C.

Khả năng chống băng của bộ lông nhờn tự nhiên này được đánh giá là ngang ngửa với một số loại sợi nhân tạo tiên tiến nhất của con người được phủ các hóa chất độc hại đó – vốn được dùng để chống dầu, nhiệt, nước và băng.

Bằng cách tái tạo khả năng chống băng của gấu, các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ phát triển các lựa chọn thay thế lành mạnh hơn cho những hóa chất độc hại này.

Bodil Holst , một nhà nghiên cứu tại Đại học Bergen ở Na Uy, đồng tác giả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances , cho biết: "Nếu chúng ta thực hiện đúng cách, chúng ta có cơ hội tạo ra chúng thân thiện với môi trường. Đó chắc chắn là nguồn cảm hứng ở đây."

Bí ẩn "Làm thế nào điều này có thể xảy ra?"

Vốn là một nhà vật lý, Holst thường không nghĩ về gấu Bắc Cực. Nhưng khoảng năm năm trước, khi bà xem một chương trình truyền hình Đức đề cập đến loài động vật Bắc Cực này, bà bắt đầu tự hỏi làm thế nào bộ lông của chúng vẫn không bị đóng băng ngay cả sau khi lặn xuống nước.

Làn da trơn trượt của chúng là một lợi thế lớn trong săn bắt. Gấu Bắc Cực ẩn nấp gần các lỗ băng biển cho đến khi một con hải cẩu trồi lên và – tách , chúng đã bắt được bữa ăn tiếp theo. Khả năng trượt trên bụng với ma sát tối thiểu giữa lông và băng giúp hải cẩu khó phát hiện ra chúng. Người Inuit thậm chí đã làm dép từ da gấu Bắc Cực để di chuyển gần như hoàn toàn im lặng trên băng.

"Tôi chỉ nghĩ: ‘Chà, điều này thật hấp dẫn. Làm thế nào điều này có thể xảy ra? ’" Holst kể lại.

Vì vậy, Holst đã tập hợp một nhóm gồm mười mấy nhà khoa học để giải quyết bí ẩn. Bà nói: "Khi bạn nói từ thần kỳ 'gấu Bắc Cực', ai cũng muốn tham gia."
Giải pháp trơn tru

Để kiểm tra khả năng chống băng của bộ lông động vật, các nhà nghiên cứu đã đóng băng các khối nước đá vào các mẫu lông gấu Bắc Cực (đã giặt sạch và chưa giặt), cũng như tóc người gắn trên da đầu tổng hợp và thiết bị trượt tuyết có chứa các chất PFAS.

Một trong những nhà nghiên cứu, Julian Carolan , đã sử dụng tóc của chính mình cho thí nghiệm. Carolan, một ứng viên tiến sĩ và là người đứng đầu bài báo, cho biết: "Việc này không hề dễ chịu. Tôi phải để tóc rất nhờn trong suốt một tuần, điều này trông không đẹp chút nào. Sau đó tôi cạo sạch càng sát da đầu càng tốt, việc này rất khó khăn vì tóc quá nhờn. Điều này cũng khiến tôi bị hói đầu vào tháng Giêng lạnh giá năm ngoái."

Kết quả cho thấy: Lông gấu nhờn và thiết bị trượt tuyết có chứa PFAS đều chống lại sự bám dính của băng tốt hơn so với các mẫu tóc người nhờn và lông gấu đã được giặt sạch lớp dầu.

Phân tích hóa học tiết lộ rằng chất nhờn trên lông gấu – một chất mà các nhà khoa học gọi là bã nhờn (sebum) – chứa một công thức gồm cholesterol và các lipid khác làm cho nó khác biệt so với bã nhờn được tìm thấy trên các loài động vật có vú khác.

Công thức độc đáo đó chính là điều khiến gấu Bắc Cực có khả năng chống băng vượt trội.

Geoff York , một nhà sinh vật học tại Polar Bears International, người không tham gia vào nghiên cứu, nói: "Nghiên cứu mới xác nhận những gì chúng tôi, những người đã tiếp xúc với gấu, đều biết. Khi chúng tôi tiếp cận chúng trên mặt đất, và chúng đã được gây mê an toàn, chúng luôn khô một cách đáng kinh ngạc ." Ông nói thêm: "Cho đến nay, chúng tôi không biết cơ chế đằng sau khả năng chống băng của chúng."

Tất nhiên, việc lấy được một lượng bã nhờn đáng kể từ gấu Bắc Cực – loài đang bị đe dọa tuyệt chủng do nhiệt độ tăng và băng biển thu hẹp – là không khả thi. Nhưng giờ đây các nhà nghiên cứu đã biết được công thức đằng sau chất nhờn của gấu Bắc Cực, họ hy vọng sẽ thiết kế các lớp phủ không chứa PFAS được làm từ các thành phần tương tự.

Manish Tiwari , giáo sư kỹ thuật nano tại University College London, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết: "Nó mang lại cái nhìn sâu sắc và nguồn cảm hứng để phát triển các vật liệu có nguồn gốc tự nhiên và cung cấp giải pháp cho vấn đề đóng băng lâu dài mà không gây hại ."

Vấn đề với 'Hóa chất Vĩnh cửu'

Với liên kết mạnh mẽ giữa các nguyên tử carbon và fluorine, PFAS đã được sử dụng để làm dụng cụ nấu ăn chống dính, quần áo chống nước, bao bì thực phẩm, chỉ nha khoa và nhiều sản phẩm khác.

Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy nhiều chất PFAS gây ra nguy cơ ung thư, vô sinh và các vấn đề sức khỏe khác cho con người ngay cả ở mức độ phơi nhiễm thấp. Các chất này được mệnh danh là "hóa chất vĩnh cửu" vì chúng tồn tại dai dẳng trong môi trường suốt nhiều năm.

Ngay cả khi ứng dụng thực tế còn nhiều năm nữa mới có thể đạt được, Holst, nhà vật lý đã thai nghén dự án nghiên cứu, rất vui vì đã nghiên cứu một loài động vật đáng yêu như vậy.

Bà nói: "Tôi thực sự rất vui vì đã có thể khám phá ra điều gì đó mới về gấu Bắc Cực. Tôi không nghĩ mình có thể làm được điều đó."

Theo như có một người đàn ông tự xây 'pháo đài' đã sống biệt lập hoàn toàn suốt 55 năm trời chỉ vì mắc chứng gynophobia - nỗi sợ hãi mãnh liệt đối với phụ nữ. Đây là một câu chuyện vừa lạ lùng, vừa buồn, nhưng cũng đầy nhân văn về nỗi sợ không ai thấy và lòng tốt không ai đòi hỏi. Từ năm 1968, ông tự tay xây nên một căn nhà nhỏ giữa vùng hẻo lánh, được bao quanh bởi hàng rào gỗ cao gần 5 mét, kết cấu thô sơ nhưng kiên cố như một pháo đài, đủ để "ngăn phụ nữ tiếp cận".

Giữa thế kỷ 21, khi thế giới đang nói nhiều về sự bình đẳng giới và hội nhập xã hội thì câu chuyện về một người đàn ông sống ẩn dật hơn nửa thế kỷ chỉ vì... sợ phụ nữ đã khiến cả châu Phi và mạng xã hội toàn cầu ngỡ ngàng.

Nhân vật chính của câu chuyện kỳ lạ này là ông Callitxe Nzamwita, năm nay hơn 70 tuổi, đến từ Rwanda, người đã sống biệt lập hoàn toàn suốt 55 năm trời chỉ vì mắc chứng gynophobia - nỗi sợ hãi mãnh liệt đối với phụ nữ.
Mọi chuyện bắt đầu từ năm ông mới 16 tuổi. Khi ấy, những biểu hiện sợ hãi với phụ nữ của Nzamwita ngày càng trở nên cực đoan đến mức ông không thể chịu đựng nổi việc nhìn thấy hay tiếp xúc với họ. Thay vì tìm cách chữa trị hay đối mặt, ông chọn một con đường đặc biệt: rời bỏ tất cả và sống cô lập.

Từ năm 1968, ông tự tay xây nên một căn nhà nhỏ giữa vùng hẻo lánh, được bao quanh bởi hàng rào gỗ cao gần 5 mét, kết cấu thô sơ nhưng kiên cố như một pháo đài, đủ để "ngăn phụ nữ tiếp cận".

Thoạt nhìn, ngôi nhà của ông trông như bị bỏ hoang. Nhưng bên trong lại ẩn chứa một thế giới riêng biệt, nơi một người đàn ông đã sống gần như cả đời tách biệt với xã hội. Không có phòng ngủ, phòng bếp hay nhà tắm riêng biệt, tất cả hòa làm một trong không gian chật hẹp, được sắp xếp theo cách vừa đủ cho một người sống đơn độc.

Chiếc giường của ông được dựng bằng vài thanh gỗ, bên trên phủ lá khô, quần áo cũ và vài tấm vải vụn. Chiếc gối là một bó lá quấn lại bằng dây thừng, vừa làm chỗ tựa đầu vừa giữ ông không ngã.

Góc bếp chỉ cách giường vài bước chân, nơi ông nấu ăn bằng những dụng cụ thô sơ. Thậm chí, khu vực vệ sinh cũng nằm trong cùng không gian đó - tất cả nhằm tránh việc ông phải ra ngoài và có thể vô tình bắt gặp... phụ nữ.
Dù sống trong sợ hãi và khép kín như vậy, nhưng điều trớ trêu là những người giúp ông tồn tại suốt nhiều thập kỷ lại chính là... phụ nữ. Những người hàng xóm quanh nhà, phần lớn là phụ nữ biết ông mắc chứng bệnh lạ nên thường ném thức ăn, nước uống và nhu yếu phẩm qua hàng rào để giúp ông sống sót.

Đáp lại, ông âm thầm nhặt chúng lên, không nói lời nào. Trong suốt nửa thế kỷ ấy, họ là cầu nối duy nhất giữa ông và thế giới bên ngoài dù chưa một ai được phép bước chân vào căn nhà của ông.

Câu chuyện của Callitxe Nzamwita chỉ được biết đến rộng rãi sau khi Afrimax , một kênh truyền thông châu Phi, thực hiện phóng sự đặc biệt về ông vào tháng 8/2023. Hình ảnh người đàn ông tóc bạc, dáng gầy gò, sống trong căn nhà tồi tàn giữa hàng rào cao ngất khiến nhiều người xúc động và tò mò. Tại sao một người có thể chọn sống tách biệt như vậy trong hơn nửa thế kỷ và vẫn tồn tại nhờ lòng tốt của những người mà ông sợ hãi nhất?
Các chuyên gia tâm lý cho biết, tình trạng của ông Nzamwita là một dạng cực hiếm của chứng "gynophobia" - tức chứng sợ phụ nữ. Đây là một chứng rối loạn lo âu đặc hiệu, trong đó người mắc có nỗi sợ phi lý và dữ dội đối với phụ nữ, đến mức chỉ cần nghĩ đến hoặc nhìn thấy họ cũng có thể dẫn đến các cơn hoảng loạn, run rẩy, khó thở, thậm chí bất tỉnh.

Theo các bác sĩ, người mắc gynophobia thường nhận thức được rằng nỗi sợ của mình vô lý, nhưng không thể kiểm soát nó. Hệ quả là họ dần tránh né xã hội, dẫn đến cô lập, trầm cảm và suy giảm kỹ năng giao tiếp.

Dù không có số liệu thống kê chính xác, các nghiên cứu cho thấy nam giới có tỷ lệ mắc chứng sợ cụ thể thấp hơn nữ giới, chỉ khoảng 4,9% so với 9,8% ở nữ giới. Vì vậy, một trường hợp sợ phụ nữ nghiêm trọng như ông Nzamwita được xem là vô cùng hiếm gặp.

Nguyên nhân gây ra chứng bệnh này vẫn còn là điều bí ẩn. Một số nhà nghiên cứu cho rằng nó có thể xuất phát từ chấn thương tâm lý trong quá khứ, chẳng hạn như bị mẹ, bạn gái hoặc phụ nữ khác đối xử tệ bạc, hoặc do di truyền, môi trường nuôi dưỡng, hay những thay đổi trong hoạt động của não bộ. Những người từng chứng kiến bạo lực gia đình hoặc lớn lên trong môi trường bất ổn về giới tính cũng có nguy cơ cao hơn mắc chứng bệnh này.
Trong trường hợp của ông Nzamwita, các bác sĩ không thể xác định nguyên nhân cụ thể vì ông không cho phép phụ nữ, kể cả bác sĩ tiếp xúc hay phỏng vấn trực tiếp. Một số người dân địa phương tin rằng, khi còn trẻ, ông từng trải qua cú sốc tâm lý nặng nề liên quan đến phụ nữ, khiến ông mất niềm tin và sống khép kín từ đó.

Ngày nay, khi đã ngoài 70 tuổi, người đàn ông Rwanda này vẫn sống trong căn nhà cũ kỹ giữa rừng tre, tách biệt hoàn toàn với xã hội. Dù cuộc sống đơn độc ấy có vẻ khắc nghiệt, ông vẫn nói qua Afrimax rằng mình "đã quen với sự bình yên này" và "không cần gì khác ngoài sự yên ổn".

Câu chuyện của Callitxe Nzamwita không chỉ khiến người ta tò mò, mà còn mở ra những cuộc thảo luận rộng hơn về sức khỏe tâm thần ở châu Phi, nơi việc điều trị các chứng rối loạn tâm lý vẫn còn bị xem nhẹ hoặc bị kỳ thị.

Ở góc nhìn nhân văn, đó là bi kịch của một con người bị mắc kẹt trong chính nỗi sợ của mình suốt hơn nửa thế kỷ nhưng đồng thời cũng là minh chứng cho lòng tốt và sự bao dung của cộng đồng xung quanh, những người vẫn âm thầm giúp ông sống sót mỗi ngày.