|
Theo BS Phương Nguyễn (chuyên ngành Cơ Xương Khớp), sau những trường hợp đột tử hay đột quỵ, nếu bạn là người đang chơi thể thao thì cần đi tầm soát đúng.
Có rất nhiều người hoang mang và đặt ra câu hỏi với BS Phương là: "Rốt cuộc thì mình phải khám cái gì?", "Có gói nào khám cho ra hết không?", "Khám thế nào là đủ, thế nào là đúng?"…
Trước những băn khoăn này, BS Phương nói rất rõ một điều để tránh mọi người kỳ vọng sai
BS Phương Nguyễn khẳng định, không có xét nghiệm hay gói khám nào bảo đảm 100% không đột tử, không đột quỵ. Y học hiện nay không thể dự đoán tuyệt đối tương lai, nhưng có thể giảm rủi ro rất nhiều nếu tầm soát đúng thứ cần tầm soát.
Mục tiêu của việc khám không phải để tìm cho ra một căn bệnh,mà là để:
- Phát hiện những bất thường đang âm thầm tồn tại trong cơ thể của mỗi người.
- Nhận diện nhóm nguy cơ của chính mình
- Điều chỉnh lối sống, tập luyện và theo dõi phù hợp với mỗi cá thể
Thế thì việc đầu tiên chúng ta cần làm ở đây là tầm soát nền tảng, cái này ai cũng PHẢI làm:
1. Huyết áp
Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ số 1 của đột quỵ, nhưng cũng là yếu tố bị bỏ sót nhiều nhất, đặc biệt ở người trẻ.
Vấn đề nằm ở chỗ nhiều người chỉ đo 1 lần khi đi khám trong khi huyết áp có thể tăng từng cơn, đôi khi nó chỉ xuất hiện khi stress, khi gắng sức, khi thiếu ngủ, khi mất nước.
Vì vậy, đo huyết áp đúng nghĩa chúng ta cần đo nhiều thời điểm khác nhau, theo dõi tại nhà nếu cần, lưu ý các cơn choáng, nhức đầu, hồi hộp sau tập luyện.
"Rất nhiều người trẻ bị đột quỵ mà trước đó không hề biết mình có tăng huyết áp đâu. Hoặc đôi lần kiểm tra thấy có tăng huyết áp nhưng bỏ qua, chủ quan, không điều chỉnh thì nguy cơ tăng gấp đôi, gấp ba", BS Phương Nguyễn nhấn mạnh.
2. Xét nghiệm cơ bản
Bước này sẽ giúp cho chúng ta có cái nhìn toàn cảnh, đánh giá nền chuyển hóa ảnh hưởng trực tiếp đến mạch máu, bao gồm:
- Đường huyết đói, HbA1c
- Mỡ máu (LDL, HDL, triglyceride, cholesterol total)
- Chức năng gan, thận
- Điện giải đồ (natri, kali…)
BS Phương nhận định: "Cho dù là có rối loạn nhẹ nhưng kéo dài có thể làm tổn thương thành mạch, ảnh hưởng nhịp tim, tăng nguy cơ huyết khối…".
3. Khám tim mạch: Đây là bước rất quan trọng của phòng ngừa đột tử
Điện tâm đồ (ECG), ECG giúp phát hiện: Rối loạn nhịp tim, block dẫn truyền, dấu hiệu phì đại buồng tim, thiếu máu cơ tim tiềm ẩn.
Nhiều rối loạn nhịp không gây ra bất kì triệu chứng nào, nhưng vẫn có thể dẫn đến ngất, đột tử, hình thành huyết khối gây đột quỵ.
Siêu âm tim: Đây là xét nghiệm cực kỳ quan trọng, đặc biệt với người tập luyện thể thao, có tiền sử gia đình tim mạch, từng hồi hộp, khó thở, choáng. Siêu âm tim sẽ giúp phát hiện bệnh lý van tim, cơ tim, buồng tim giãn hoặc dày bất thường, shunt tim tiềm ẩn.
"Những thứ này không thể biết bằng cảm giác hay nhìn bên ngoài", BS Phương nhấn mạnh.
Holter ECG 24–48 giờ (khi có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa): Nó giúp ghi lại nhịp tim suốt ngày đêm, giúp chúng ta bắt được cơn rối loạn nhịp thoáng qua, nhịp nhanh, nhịp chậm từng cơn, rối loạn xuất hiện khi ngủ hoặc vận động
BS Phương nói: "Đây là xét nghiệm rất giá trị ở người trẻ có triệu chứng mơ hồ".
4. Khám mạch máu: Dù không chỉ định thường quy, nhưng cũng không được coi nhẹ
Siêu âm Doppler mạch cảnh:
Giúp đánh giá hẹp mạch, bất thường dòng chảy, tình trạng thành mạch
Phù hợp với người trên 30 tuổi, có hút thuốc, có tiền sử gia đình đột quỵ, có được chẩn đoán rối loạn mỡ máu trước đó.
MRI não:
Cũng không phải chỉ định thường quy. Chỉ cân nhắc khi đau đầu kéo dài, bất thường, xuất hiện từng có cơn tê yếu, nói khó thoáng qua, tiền sử gia đình phình mạch, xuất huyết não, tập luyện cường độ rất cao nhiều năm
MRI giúp phát hiện ra tình trạng, dị dạng mạch máu não, phình mạch chưa vỡ, tổn thương não cũ chưa từng được biết tới.
5. Các đánh giá khác
Đánh giá đông máu (khi có chỉ định)
Khi cơ thể có rối loạn đông máu có thể gây nên tình trạng huyết khối, dẫn đến đột quỵ trẻ tuổi, gây đột tử trong một số trường hợp.
Cần cân nhắc nếu như gia đình bạn có người đột quỵ sớm, từng có huyết khối, phụ nữ có dùng thuốc nội tiết, sảy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân.
Giấc ngủ và stress
Ngưng thở khi ngủ, thiếu ngủ, stress mạn tính sẽ làm tăng huyết áp, gây rối loạn nhịp, làm tổn thương mạch máu. Đây là nhóm nguy cơ rất thường thấy, nhưng hay bị xem nhẹ vì không có kết quả xét nghiệm cụ thể.
Vậy thì với người tập luyện thể thao cường độ cao thì sao? Theo BS Phương Nguyễn, với runner, triathlete, người tập endurance hãy coi việc tầm soát không phải việc phụ, mà là một phần của giáo án tập luyện.
Các bạn nên có:
ECG + siêu âm tim định kỳ.
Theo dõi huyết áp gắng sức.
Đánh giá phục hồi, đánh giá việc mất nước - điện giải thường xuyên.
Điều chỉnh tải tập, tránh cày bất chấp tín hiệu cơ thể, đặc biệt là với nhịp tim.
Điều quan trọng tiếp theo nó không nằm trong bất cứ gói khám nào của bác sĩ đó chính là LẮNG NGHE CƠ THỂ. Không bao giờ thừa.
Rất nhiều người đứng trước một biến cố thường sẽ từng có ít nhất 1 trong các biểu hiện của việc:
Đau đầu bất thường.
Choáng, xây xẩm.
Hồi hộp.
Mệt kéo dài.
Tê yếu thoáng qua.
Nhưng chúng ta đều tự trấn an mình là “Chắc do tập nặng thôi”.
"Nhưng không hẳn đâu, cuộc chơi này còn dài, vì lý do sức khoẻ thì hãy quan tâm tới việc tầm soát cho chính mình để hiểu về cơ thể, có chiến lược tập luyện thông minh hơn, an toàn và yên tâm hơn", BS Phương cho biết.
|
|
