trời đất, vụ này em hổng có biết, làm sao để vô mà bàn đây?? còn ở đây là bình luận của đài STBN, nào ai dám ké?? vậy, ý của bác ở đây là như thế nào, nói ra thử xem!
The Following User Says Thank You to S9g* For This Useful Post:
“Tự do ngôn luận” vốn là viên đá tảng của nền dân chủ Hoa Kỳ. Nhưng dưới thời phong trào Make America Great Again (MAGA), khái niệm này đang bị uốn cong: Khi MAGA tung ra những lời hằn học, đó là tự do; nhưng khi người khác phản biện, lập tức bị chụp mũ “ngôn từ thù hận” hoặc “cancel culture”. Nghịch lý này trở nên hiển hiện nhất qua những sự kiện xoay quanh nhân vật Charlie Kirk – gương mặt tiêu biểu của MAGA.
1. “Quyền Tự Do Ngôn Luận” chỉ dành cho MAGA
Vụ kiện Eric Dodge v. Evergreen Public Schools là ví dụ điển hình. Một giáo viên mang nón đỏ MAGA tới trường bị khiển trách, nhưng Tòa Phúc Thẩm Liên bang số 9 phán quyết, đó là quyền tự do ngôn luận được bảo vệ, vì “không gây rối loạn đáng kể”.
Đi xa hơn, nhiều lãnh đạo MAGA từ các cuộc mít-tinh chống di dân đến các phát biểu nghi ngờ bầu cử đều dùng Tu chính án Thứ Nhất như một kim bài miễn tội, bất kể nội dung chia rẽ ra sao.
Ngay chính Charlie Kirk từng tuyên bố công khai:
“Hate speech does not exist legally in America… and all of it is protected by the First Amendment.” (Al Jazeera, 9/17/2025).
Tức là, với ông, ngay cả ngôn từ độc hại cũng nằm trong phạm vi “được bảo vệ”.
2. Khi bị phản biện, MAGA kết tội đối phương là “hate speech”
Thế nhưng, khi đối phương lên tiếng, thái độ lập tức đảo chiều. Sau khi Kirk bị ám sát vào tháng 9/2025, hàng loạt trường hợp minh chứng cho “tự do ngôn luận một chiều” xuất hiện:
• Nhiều người mất việc chỉ vì phát biểu trên mạng xã hội:
• Một nhân viên Đại học Mississippi bị sa thải vì đăng bài phê phán Kirk.
• Một nhân viên của Viện Broad cũng bị cho thôi việc sau khi đăng nội dung bị cho là “xúc phạm sâu sắc”.
• Giáo sư, giáo viên và nhân viên các tổ chức công cộng khác bị điều tra hoặc kỷ luật.
(Nguồn: Al Jazeera, ABC7 Chicago, Wikipedia – mục Charlie Kirk firings)
• Quan chức chính quyền phát biểu cứng rắn:
Tổng chưởng lý Pam Bondi tuyên bố: “Chúng tôi sẽ nhắm vào bạn nếu bạn nhắm vào bất kỳ ai bằng ngôn từ thù hận”.
Một phát biểu bị giới học giả Hiến pháp cảnh báo là mơ hồ và nguy cơ bóp nghẹt tự do.
Các chuyên gia pháp lý từ Đại học Chicago nhấn mạnh: Đa số phát biểu, dù khó chịu, vẫn được bảo vệ bởi Tu chính án Thứ Nhất vì không kích động bạo lực hay đe dọa trực tiếp.
3. Ngôn từ gây tranh cãi của Kirk
Mâu thuẫn càng lộ rõ nếu nhìn chính những câu chữ của Kirk – thứ mà ông gọi là “tự do”:
• Kêu gọi sử dụng hơi cay, đạn cao su, roi da để trấn áp di dân ở biên giới.
• Phát biểu rằng di dân “đang xâm nhập cộng đồng và cưỡng hiếp phụ nữ, bắt cóc trẻ em”.
• Đòi “đuổi về nước” một số ký giả gốc nhập cư như Mehdi Hasan.
(Nguồn: Wikipedia, mục Charlie Kirk)
Những lời này với nhiều người rõ ràng là ngôn từ hận thù, dù dưới con mắt Kirk chỉ là “chính kiến chính đáng”.
4. Thủ pháp chính trị: Độc quyền tự do
Từ đó, ta thấy chiến lược quen thuộc của MAGA: Chiếm trọn quyền tự do ngôn luận.
Một mặt, MAGA và Kirk luôn hô vang “free speech” để bảo vệ phát ngôn của mình, kể cả phát ngôn cực đoan. Mặt khác, khi phe đối lập bày tỏ phẫn nộ hay mỉa mai, họ nhanh chóng gán nhãn “hate speech” hoặc “cancel culture”.
Kết quả là, tự do ngôn luận chỉ thuộc về một phía, tạo cảm giác e dè và im lặng trong xã hội.
5. Ý nghĩa với nền dân chủ
Dân chủ Mỹ được dựng trên tranh luận đa chiều. Khi quyền phản biện bị bóp nghẹt bằng mũ “thù hận” hay đe dọa mất việc, tu chính án Thứ Nhất bị vô hiệu hóa trên thực tế, cho dù nó vẫn tồn tại trên giấy tờ.
Kết luận
Charlie Kirk từng tuyên bố: “Hate speech does not exist legally in America.” Nhưng thực tế những gì xoay quanh cái chết và phát ngôn của chính ông, cho thấy một tiêu chuẩn kép trắng trợn:
MAGA được phép sỉ nhục và kích động, nhưng người khác không được phép phẫn nộ hay mỉa mai.
Một nền tự do chỉ phục vụ cho một phe, không còn là tự do. Đó là sự thao túng – và là lời cảnh tỉnh cho những ai còn tin rằng “tự do ngôn luận” dưới thời MAGA vẫn là nền móng vững chãi của dân chủ Mỹ.
Phụ Lục: Dòng thời gian các sự kiện liên quang đến Charlie Kirk
2012 – 2015: Khởi đầu và lập Turning Point USA (TPUSA)
• Thành lập TPUSA, nhanh chóng mở rộng ảnh hưởng trong giới sinh viên.
• Đặt nền móng cho hình ảnh “bảo vệ tự do ngôn luận” chống lại các chính sách đa dạng, bình đẳng.
2016 – 2020: Thời kỳ Trump và phát biểu gây sốc
• Trở thành đồng minh của Donald Trump.
• Phát biểu ủng hộ trấn áp di dân bằng hơi cay, đạn cao su, roi da; tuyên truyền các câu chuyện di dân “cưỡng hiếp phụ nữ, bắt cóc trẻ em”.
• Tất cả được ông coi là phát ngôn “được Tu chính án bảo vệ”.
2021 – 2024: “Cancel Culture” và hai tiêu chuẩn
• Lên án “cánh tả” bóp nghẹt tự do ngôn luận, trong khi chính mình kêu gọi trục xuất hoặc cấm sóng các ký giả, nghệ sĩ chống MAGA.
• Phát biểu nổi bật: “Gửi Mehdi Hasan về nước”.
Đầu 2025: Kirk khẳng định không có “hate speech” về mặt pháp lý
• Nhiều buổi diễn thuyết nhấn mạnh:
“Hate speech does not exist legally in America. All of it is protected by the First Amendment.”
17/9/2025: Vụ ám sát và cơn bão dư luận
• Charlie Kirk bị ám sát, gây chấn động chính trị.
• Hàng loạt vụ sa thải vì phát biểu phê phán hoặc mỉa mai cái chết của ông: nhân viên Đại học Mississippi, Viện Broad và nhiều giáo viên, công chức khác.
• Tổng chưởng lý Pam Bondi tuyên bố sẽ “nhắm vào” người dùng “ngôn từ thù hận”, khiến giới luật gia cảnh báo nguy cơ bóp nghẹt tự do.
Hậu 17/9/2025: Dư âm pháp lý và xã hội
• Nhiều chuyên gia luật khẳng định, các phát biểu phê phán – dù khó nghe – vẫn nằm trong phạm vi được bảo vệ.
• Câu hỏi nổi lên: Nếu Kirk từng nói “không có hate speech về mặt pháp lý”, tại sao phê phán ông lại thành “hận thù” và dẫn đến mất việc?
Ý nghĩa của dòng thời gian
Dòng thời gian này phơi bày một mô thức lặp lại:
1. Kirk phát biểu cực đoan → viện dẫn Tu chính án Thứ Nhất để khẳng định quyền tự do.
2. Đối phương phản biện → bị gán “hate speech”, “cancel culture” hoặc chịu trừng phạt nghề nghiệp.
Đây không chỉ là vài sự kiện lẻ tẻ, mà là chiến lược chính trị có hệ thống của MAGA: Biến khái niệm “tự do ngôn luận” thành tấm khiên bảo vệ phe mình và thành đòn roi trừng phạt đối thủ.
Sau các cuộc tấn công vào hệ thống đại học Hoa Kỳ cũng như vào giới truyền thông, nước Mỹ xem như chính thức bắt đầu bước vào một cuộc cách mạng văn hóa từ sau cái chết gây nhiều bàn luận của Charlie Kirk.
Nếu phía khuynh hữu xem Kirk là một “vị thánh tử đạo” trong phong trào MAGA thì ngược lại, nhiều người dù không đồng tình với bạo lực chính trị, vẫn cho rằng anh ta là nạn nhân từ chính những tư tưởng gây tranh cãi của mình.
Điều này vốn dĩ bình thường không chỉ trong một xã hội dân chủ, mà còn là phản ứng tự nhiên của con người khi nhìn nhận vấn đề trái ngược trong bất cứ xã hội nào. Hay khác hơn, đó là quyền biểu đạt cá nhân, hay quyền tự do ngôn luận theo tu chính án thứ nhất của hiến pháp Hoa Kỳ.
Nhưng không phải. Bất cứ ngôn từ nào bị gán đặt là “không thích hợp” về Kirk cũng có thể bị suy diễn theo ý nghĩa tiêu cực và đối diện rủi ro.
Nhà cầm quyền và những tổ chức khuynh hữu đang ráo riết săn lùng và thanh trừng những ý kiến đối lập. Một số người bị sa thải. Nếu không phải công dân Mỹ thì họ bị thu hồi visa và trục xuất. Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ còn thông báo sẽ cấm cửa cả công dân nước ngoài nếu bị phát hiện đã có ý kiến tiêu cực về Charlie Kirk. Và tất nhiên về Donald Trump và nước Mỹ.
Dưới sự hăm dọa của cơ quan truyền thông liên bang FCC và áp lực tài chính từ giới tài phiệt truyền thông, hệ thống truyền hình ABC buộc phải ngưng vô thời hạn chương trình hài thoại chính trị của nhà dẫn chương trình Jimmy Kimmel vì anh bị cho là có những lời lẽ “không thích hợp và vô cảm” về Kirk, tương tự như vài ký giả và chương trình khác. Dù thật ra, Kirk chỉ là cái cớ khi đó là hậu quả cho những gì họ đã giễu cợt hay bình luận về Trump và giới chính trị gia suốt những năm qua. Trump vừa đề nghị FCC cần rút giấy phép hoạt động của cả các cơ quan truyền thông đã chỉ trích ông ta, sau khi đã nộp đơn kiện một số hệ thống truyền thông.
Nếu vậy, quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận xem như đang bị tấn công ở một cấp độ mới.
Câu chuyện tại đại học Texas A&M là một ví dụ khác dù không liên quan đến Charlie Kirk. Đây là viện đại học công lập lâu đời và lớn nhất tại Texas, cung cấp hàng triệu chuyên viên cho tiểu bang này và nước Mỹ từ hàng trăm năm qua.
Hồi tuần trước, một đoạn thu âm ngắn về cuộc tranh luận giữa một nữ sinh viên và vị giáo sư được một dân biểu tiểu bang thuộc Đảng Cộng Hòa tung lên mạng. Trong đoạn thu âm này, cô sinh viên cật vấn vị giáo sư đã làm trái sắc lệnh tổng thống là chỉ thừa nhận hai giới tính nam-nữ và xâm phạm niềm tin tôn giáo của cô khi đề cập đến vấn đề giới tính trong xã hội đương thời. Người ta có thể nghe vị giáo sư trả lời rằng, điều bà đang trình bày là khoa học và hợp lệ, bà có đạo đức và chuyên môn để giảng dạy, nếu cô ta thấy không thích hợp thì có quyền rời khỏi lớp.
Dưới áp lực của các chính trị gia trong đảng Cộng Hòa tại tiểu bang này lẫn từ Bộ Tư Pháp đòi điều tra sự việc, Texas A&M buộc phải sa thải không chỉ vị giáo sư này mà cả trưởng khoa lẫn hiệu trưởng. Nhưng phía Cộng Hòa vẫn chưa hài lòng cho đến hôm qua, họ tuyên bố đã “chiến thắng” khi vị chủ tịch viện đại học này thông báo sẽ từ chức.
Nói thêm rằng, Chủ tịch Mark Welsh là Đại tướng Tổng Tham Mưu Trưởng Không Quân hồi hưu sau 40 năm phục vụ trong quân đội. Ông tốt nghiệp Học Viện Không Quân rồi Cao học, đã tu nghiệp tại các viện đại học danh tiếng như MIT và Harvard. Ông là Trưởng khoa ngành Chính phủ và Công Quyền tại Texas A&M từ sau khi về hưu rồi được đề bạt vào chức vụ Chủ tịch. Dù vậy, một Đại tướng được Tổng thống Obama thăng cấp và dù được Thượng viện chuẩn thuận, vẫn khó được chấp nhận tại tiểu bang thành trì đảng Cộng Hòa dưới thời Donald Trump.
Các giáo sư tại đại học này cho rằng từ nay họ sẽ không còn tự do học thuật để giảng dạy các vấn đề khoa học và học thuật mà không bị kiểm duyệt và buộc họ phải e dè hơn.
Theo thăm dò từ tờ Texas Tribune, khoảng một nửa giáo sư đại học tại Texas cho biết họ đã hay sẽ tìm việc tại các tiểu bang ngoài Texas và khoảng 20% nhóm giáo sư còn lại cho biết họ không có ý định giảng dạy lâu dài (*). Có thể hiểu là họ muốn được giảng dạy tại những tiểu bang và môi trường giáo dục tôn trọng khoa học và tự do học thuật hơn.
Cuộc cách mạng văn hóa tại Trung Quốc là cuộc đấu tranh ý thức hệ, tái khẳng định quyền lực cá nhân và tạo ra phong trào cuồng lãnh tụ với hàng triệu người bị bách hại cùng sự bất ổn về kinh tế và chính trị kéo dài.
Nhìn vào những gì đang diễn ra tại nước Mỹ hiện nay, người ta không thể không liên tưởng đến cuộc cách mạng văn hóa tại Trung Quốc như vậy. Cũng là cuộc tấn công vào những gì bị cho là khuynh tả, là sự tập trung quyền lực vào một cá nhân qua phong trào cuồng lãnh tụ với những vệ binh trung thành chưa từng thấy tại Hoa Kỳ.
Cuộc cách mạng văn hóa tại Mỹ có thể không chết người như tại Trung Quốc mà nó có thể tiêu diệt một nền dân chủ lâu đời và cả một quốc gia.
Charlie Kirk từng tuyên bố lạnh lùng: “It’s time to ban third world immigration, legal or illegal… We need a net-zero immigration moratorium with a ban on all third worlders.”
Tạm dịch: “Đã đến lúc phải cấm nhập cư từ thế giới thứ ba, dù hợp pháp hay bất hợp pháp… Chúng ta cần một lệnh tạm ngừng nhập cư với mức ròng bằng không, đồng thời cấm toàn bộ người từ thế giới thứ ba”.
Ảnh chụp màn hình những dòng chữ chống di dân của Charlie Kirk viết khi còn sống.
Câu chữ, giọng điệu ấy như một nhát dao chém ngang ký ức của những đoàn người từng dấn thân rời bỏ quê hương nghèo khó, trong đó có người Việt. Trong mắt Kirk, tất cả “người thế giới thứ ba” đều là gánh nặng, là kẻ thừa. Và ở đó, hiện lên bóng dáng của chính chúng ta, cộng đồng người Việt từng chen chúc vạ vật ở trại tị nạn Bidong, Galang, Bataan, Thái Lan, Hồng Kông, từng run rẩy tuyệt vọng và hy vọng theo tiến trình xét duyệt hồ sơ và phỏng vấn của các chương trình HO, ODP, đoàn tụ, tị nạn.
Thế nhưng trớ trêu thay, hôm nay lại có những người Việt ở Mỹ ca ngợi Charlie Kirk sau cái chết của ông ta. Thậm chí, vừa qua, ở một số nơi trong cộng đồng người Việt tại Mỹ, và cả tận Hà Nội, người ta đã ra đường giăng biểu ngữ tưởng niệm Kirk. Một cảnh tượng vừa lạc điệu vừa lãng xẹt: Ca ngợi một chính khách muốn phủ nhận tư cách di dân của chính họ, và phủ nhận cả con đường từng cứu họ.
Một thanh niên ở Hà Nội với hình ảnh Charlie Kirk trên tay.
Nhưng chi tiết “Hà Nội giăng biểu ngữ tưởng niệm Kirk” mới thật sự bi hài. Ở nơi ấy, những người giương khẩu hiệu chưa từng sống qua một ngày trong trại tị nạn, chưa từng chen chúc trên boong thuyền, chưa từng bị gọi là “third worlders” trong cái nhìn khinh miệt của phương Tây. Họ biến một nhân vật xa lạ thành thần tượng, dựng nên trò hề chính trị. Có lẽ cũng nên xếp cảnh ấy chung với hội múa lân, hát karaoke ngoài phố: Ồn ào, vô thưởng vô phạt, và lố bịch.
Hình ảnh ấy gợi ra hai ẩn dụ chua chát: Rút ván sau khi qua cầu, và đục thuyền sau khi đã lên bờ. Một hành động vừa tàn nhẫn, vừa phảng phất nỗi bất an. Bởi trong sâu thẳm, họ biết: Chính họ cũng từng là “người thừa” trong con mắt nước Mỹ.
Tôi không khỏi tự hỏi vì đâu mà có tình trạng tréo ngoe này?
Cái chết của Charlie Kirk là một bi kịch về bạo lực chính trị của nước Mỹ. Nó tệ hại và không nên xảy ra. Tuy nhiên, chuyện nào ra chuyện đó. Ông ấy là một trong nhiều nạn nhân của bạo lực chính trị gần đây, nhưng hoàn toàn không phải là một thánh tử đạo để tuyên dương một cách ngu xuẩn.
Lịch sử không cần nhiều lời kết tội. Lịch sử để hậu thế soi gương. Và trong tấm gương ấy, những bàn tay rút ván và những mũi dao đục thuyền thỉnh thoảng hiện ra. Những biểu ngữ dư cảm xúc nhưng thiếu trí tuệ chỉ bay phấp phới cho vui, rồi sớm muộn cũng thành giẻ rách trong trí nhớ con người.
Thận Nhiên
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. Vì một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hãy ghé thăm chúng tôi, hãy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
