|
Chăm tập thể dục là tốt, nhưng nếu mỗi lần chạy xong lại đau cổ chân, hoặc sau buổi gym mà vai đau không nhấc nổi... thì có thể bạn đang tập sai và gặp chấn thương thể thao rồi đấy!
Điều đáng nói là nhiều người trẻ hay chủ quan, nghĩ “đau xíu chắc mai khỏi”, trong khi cơ thể đang “kêu cứu” thật sự. BS Phạm Quang Phước (Chuyên ngành Chấn thương Chỉnh hình, làm việc tại Hà Nội) nhận định, có nhiều bạn trẻ đến khám vì nghĩ mình chỉ bong gân nhẹ, nhưng thực tế lại bị rách dây chằng hoặc tràn dịch khớp. Nếu sau 48 giờ mà vẫn sưng, đau, cứng khớp, tốt nhất nên đi kiểm tra, càng sớm càng dễ phục hồi. Vậy làm sao phân biệt đâu là chấn thương nhẹ, đâu là chấn thương nặng cần đi khám ngay?
Chấn thương thể thao nhẹ
Đây là kiểu chấn thương nhẹ nhàng, thường xảy ra khi bạn tập quá sức. Dấu hiệu nhận biết:
- Đau âm ỉ, nhức nhẹ khi vận động, nhưng vẫn di chuyển được.
- Sưng nhẹ, hơi bầm tím, không biến dạng.
- Cơn đau giảm khi nghỉ ngơi, thường hết sau 2-3 ngày.
- Vẫn kiểm soát được cử động, chỉ hơi “khựng” khi co duỗi mạnh.
Mẹo nhỏ: Nếu bạn vẫn đi lại, nâng tay hoặc giơ chân được mà không đau nhói, khả năng cao là chấn thương nhẹ, chỉ cần nghỉ và chăm sóc đúng.
Chấn thương thể thao nặng
Chấn thương nặng là khi dây chằng, gân, cơ hoặc xương bị rách, gãy, trật khớp. Tin buồn là nếu bạn cố tập tiếp sẽ rất nguy hiểm, thậm chí phải phẫu thuật. Dấu hiệu cảnh báo:
-Đau dữ dội, không thể tiếp tục tập hoặc đứng dậy.
- Sưng nhanh, tím bầm rõ, vùng tổn thương biến dạng.
- Nghe tiếng “rắc” hoặc “pop” khi bị ngã hay xoay người.
- Tê, yếu, hoặc mất cảm giác ở tay/chân.
- Đau không giảm sau 48 giờ dù đã nghỉ ngơi.
Xử lý chấn thương tại chỗ: Ghi nhớ quy tắc R.I.C.E
Theo Cleveland Clinic, nếu chỉ là chấn thương nhẹ, bạn hoàn toàn có thể tự xử lý tại nhà trong 48 giờ đầu theo công thức R.I.C.E mà dân thể thao nào cũng nên thuộc:
Rest: Nghỉ ngơi
Sau khi gặp phải chấn thương thể thao, bạn nên hạn chế vận động ở vùng bị thương. Bạn cần tạm ngừng những hoạt động thể thao, đồng thời giảm tối đa thời gian đi lại, vận động để xương khớp được nghỉ ngơi hoàn toàn, cơ thể có thời gian phục hồi. Nếu bị chấn thương ở chân, khi cần đi lại, bạn nên sử dụng nạng hay gậy để chống đỡ bớt phần nào trọng lượng cơ thể lên chân.
Ice: Chườm lạnh
Với trường hợp bong gân và giãn dây chằng, chườm đá là phương pháp rất hữu dụng để giảm sưng và đau. Trong khoảng 48 - 72 giờ sau khi chấn thương, bạn cần chườm đá càng sớm càng tốt. Mỗi lần chườm lạnh nên kéo dài khoảng 15 - 20 phút. Thời gian nghỉ giữa các lần khoảng 120 - 180 phút. Trong 24 giờ đầu sau chấn thương, biện pháp này cần được tiến hành thường xuyên, thời gian nghỉ giữa các lần khoảng 30 - 60 phút.
Bạn có thể sử dụng nước đá hay đá chưa tan đập nhỏ rồi đặt vào trong chiếc khăn bông ẩm hoặc túi chườm, tránh để đá lạnh tiếp xúc trực tiếp vùng da bị tổn thương. Bạn xoa nhẹ thường đường tròn đồng tâm khoảng 5 - 10 phút tại khu vực bị thương. Bạn chỉ nên chườm đá trong khoảng 20 phút trở xuống. Vì chườm quá lâu có thể khiến da bị tê cóng, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi của vết thương.
Compression: Băng ép
Bạn có thể dùng băng vải hoặc băng thun để cố định vùng chấn thương, tạo điểm vững chắc cho vùng cơ khớp bị chấn thương. Bạn không nên băng quá chặt vì có thể gây cản trở lưu thông máu, khiến cơn đau trầm trọng hơn. Nếu sau khi quấn băng gạc, bạn cảm thấy đau hơn hay kèm theo tình trạng sưng, tê ở khu vực được quấn thì nên nới lỏng ra. Băng ép vùng chấn thương nên được thực hiện giữa các đợt chườm lạnh.
Elevation: Kê cao vị trí chấn thương
Bạn nên nâng cao khu vực tổn thương ở trên tim, đặc biệt là vào ban đêm. Nếu tổn thương ở chân, bạn nên kê cao chân ở tư thế nằm. Với tổn thương ở tay, bạn nên treo tay bằng đai treo tay. Ngoài 4 nguyên tắc chăm sóc chấn thương phần mềm R.I.C.E, người bệnh có thể sử dụng thêm thuốc giảm đau không kê toa như paracetamol hay ibuprofen. Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc nhằm hạn chế tối đa tác dụng phụ của thuốc.
Sau chăm sóc và điều trị tích cực khoảng 2 ngày, vị trí tổn thương sẽ được cải thiện, không còn cảm giác đau, có thể cử động nhẹ nhàng. Với trường hợp bị bong gân ở chân, khi di chuyển mà không còn bị đau nhức, bạn đã phục hồi khá tốt. Tuy nhiên, bạn vẫn cần hạn chế vận động mạnh. Vì gân, dây chằng bị giãn có thể cần đến nhiều tháng để phục hồi hoàn toàn.
1 việc bị bỏ quên khi tập thể thao có thể khiến bạn "tàn phế"- Ảnh 3.
Khi nào phải đi khám ngay? Checklist những dấu hiệu không thể chần chừ!
Các chuyên gia chấn thương chỉnh hình khuyến cáo, nếu có một trong các dấu hiệu sau, đừng tự chịu đựng, hãy đến ngay phòng khám thể thao hoặc bệnh viện có khoa chấn thương chỉnh hình:
- Đau dữ dội, không giảm dù đã nghỉ.
- Sưng nhanh, bầm lan rộng.
- Không thể đứng, đi hoặc nâng tay.
- Vùng tổn thương biến dạng, lệch khớp.
- Cảm giác tê, yếu hoặc lạnh ở đầu chi.
- Nghe tiếng “rắc” hoặc “pop” lúc chấn thương.
- Đã từng chấn thương cùng chỗ trước đó.
Bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang, MRI hoặc siêu âm mô mềm để xác định chính xác mức độ tổn thương.
Phòng ngừa chấn thương khi chơi thể thao - Những quy tắc bạn cần nắm rõ trước khi tập
-Khởi động kỹ ít nhất 10-15 phút để gân cơ “tỉnh giấc”.
- Tăng độ khó từ từ, đừng ham thử thách mới quá nhanh.
- Đầu tư giày, thảm, dụng cụ phù hợp với bộ môn bạn chơi.
- Uống đủ nước, bổ sung điện giải, nhất là khi tập ngoài trời.
- Ngủ đủ, ăn đủ vì cơ thể mệt là nguy cơ chấn thương cao gấp đôi.
(Ảnh minh họa: Internet)
|
|
