'Người gác cổng' Su-27 của Nga tại Kaliningrad trước sức ép NATO

[Romano]

Máy bay chiến đấu Su-27 Flanker của Nga, dù đã ra đời từ thời Chiến tranh Lạnh, vẫn đang giữ vai trò then chốt trong việc bảo vệ vùng đất Kaliningrad – tiền đồn chiến lược của Moscow, nằm tách biệt trên biển Baltic.Kaliningrad, nằm giữa Ba Lan và Litva, từ lâu đã trở thành một trong những khu vực được quân sự hóa mạnh mẽ nhất của Nga.Dù vị trí khiến vùng đất này dễ bị tổn thương nếu xung đột lớn nổ ra, song chính điều đó lại biến nơi đây thành căn cứ mũi nhọn để Nga triển khai các hệ thống vũ khí tấn công và phòng thủ quan trọng như tên lửa đạn đạo Iskander-M, tên lửa hành trình Bastion, hệ thống phòng không tầm xa S-400 cùng lực lượng cơ giới, pháo binh và xe tăng. Trong bức tranh đó, Su-27 giữ vai trò là "lá chắn" trên không, trực tiếp đối đầu với NATO.

Su-27 được đưa vào biên chế năm 1984 và từng được xem là tiêm kích chiếm ưu thế trên không mạnh nhất thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Nhiều cuộc mô phỏng đối đầu với F-15 của Mỹ cũng như các thử nghiệm tại Mỹ sau khi nước này mua lại một số chiếc từ Belarus và Ukraine thập niên 1990, đều khẳng định sức mạnh vượt trội của Su-27.

Tuy nhiên, sau nhiều thập kỷ, dòng máy bay này dần bị lu mờ bởi những tiêm kích hiện đại hơn như Su-30, Su-35 và Su-57. Mặc dù từng được nâng cấp với biến thể Su-27SM3, hạn chế về cảm biến, vũ khí và khả năng tàng hình khiến Su-27 khó sánh ngang với các phi đội tinh nhuệ của NATO.

Dẫu vậy, ở Kaliningrad, Su-27 vẫn là lực lượng được triển khai thường xuyên nhất. Từ năm 2014, khi căng thẳng giữa Nga và phương Tây leo thang, những chiếc Su-27 tại đây liên tục có những pha đối đầu đầy kịch tính với máy bay NATO.Tháng 10/2014, một chiếc Su-27 đã áp sát chỉ cách máy bay do thám Gulfstream của Thụy Điển khoảng 10 mét, phô diễn toàn bộ vũ khí treo dưới cánh. Năm 2017, Su-27 bám sát các máy bay ném bom chiến lược B-1B, B-2 và B-52H của Mỹ khi chúng hoạt động ở biển Baltic. Cùng năm đó, Su-27 cũng can thiệp khi tiêm kích F-16 của Ba Lan chặn máy bay chở Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu, đồng thời nhiều chiếc khác buộc RC-135 Mỹ phải rút lui và chuyển hướng vào không phận Thụy Điển.


Những hành động này được coi là thông điệp mạnh mẽ của Moscow: Kaliningrad là lãnh thổ bất khả xâm phạm. Dù vậy, Su-27 ở đây vẫn chưa được trang bị phổ biến tên lửa không đối không hiện đại R-77 hay R-77M có khả năng "bắn và quên", mà chủ yếu dựa vào dòng R-27 cũ với nhiều hạn chế.Kể từ khi xung đột Ukraine bùng phát vào tháng 2/2022, vai trò của Su-27 ở Kaliningrad càng trở nên nổi bật. Tháng 4 cùng năm, các phi công tại đây thực hành không chiến trong một màn thị uy sức mạnh với NATO.

Tháng 9/2023, Su-27 đóng vai trò trung tâm trong cuộc tập trận quy mô lớn, mô phỏng tình huống đánh chặn "máy bay đối phương giả" xâm phạm biên giới và phóng tên lửa vào các mục tiêu chiến lược ở Kaliningrad. Mới đây nhất, ngày 25/11/2024, một cặp Su-27 đã đánh chặn thành công hai máy bay ném bom B-52H của Mỹ trên biển Baltic.

Tương lai của phi đội Su-27 tại Kaliningrad vẫn còn bỏ ngỏ. Nhiều khả năng Nga sẽ tiếp tục tăng cường hệ thống phòng không thế hệ mới tại khu vực này, đồng thời từng bước triển khai tiêm kích thế hệ thứ 5 Su-57 vào thập niên 2030.

Sự chậm trễ trong phát triển Su-57, cùng việc Liên Xô trước đây hủy bỏ chương trình tiêm kích MiG 1.42 đã khiến Su-27 phải phục vụ lâu hơn dự kiến. Tuy vậy, bất chấp tuổi đời đã cao, Su-27 vẫn đang gánh vác trách nhiệm lớn lao: trở thành "người gác cổng" trên bầu trời Kaliningrad.