Được đánh giá là có tiềm năng trở thành quốc gia đi đầu trong ngành công nghiệp thực phẩm Halal, liệu nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã sẵn sàng cho vị trí này?
Thị trường thực phẩm Halal của Trung Quốc đang mở rộng nhanh chóng bởi cộng đồng người Hồi giáo đông đảo và nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm được chứng nhận Halal. Dân số Hồi giáo của nước này hiện ước tính từ 21 đến 23 triệu người - vượt qua nhiều quốc gia Trung Đông và dự kiến đạt 30 triệu vào năm 2030.
Dân số Hồi giáo của Trung Quốc hiện ước tính hơn 20 triệu người. (Nguồn: AFP)
Thiên thời, địa lợi, nhân hòa
Các khu vực trọng điểm ở vùng Tây Bắc của Trung Quốc như Ninh Hạ, Tân Cương, Cam Túc và Thanh Hải đặc biệt thuận lợi cho các doanh nghiệp Halal. Những khu vực này có cộng đồng Hồi giáo lớn, hệ thống chứng nhận Halal vững chắc và được địa phương quan tâm hỗ trợ. Ông Abdul Rahim Albert Hsiu, Giám đốc điều hành Trung tâm Dịch vụ chứng nhận Halal ARA có trụ sở tại Trịnh Châu, cho biết: "Những khu vực này, nơi có cộng đồng Hồi giáo đáng kể và khu tự trị dân tộc Hồi Ninh Hạ, có hệ thống chứng nhận Halal được thiết lập tốt và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính quyền, giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc đạt được chứng nhận có thẩm quyền".
Các tỉnh ven biển như Quảng Đông, Phúc Kiến, Chiết Giang, Giang Tô và Sơn Đông cũng đóng góp đáng kể vào xuất khẩu thực phẩm Halal, khi đã thiết lập kết nối với các tổ chức chứng nhận quốc tế. Đồng thời, khái niệm thực phẩm Halal đang thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng không theo đạo Hồi ở Trung Quốc, những người liên kết nó với tiêu chuẩn chất lượng cao.
"Thực phẩm Halal, được biết đến với các tiêu chuẩn sản xuất nghiêm ngặt và chất lượng, đang ngày càng phổ biến trong số người tiêu dùng không theo đạo Hồi, đặc biệt là thế hệ trẻ quan tâm đến sức khỏe", ông Hsiu giải thích.
Sức ảnh hưởng lan đến toàn cầu
Trên trường quốc tế, Trung Quốc đặt mục tiêu mở rộng thị phần trong thị trường thực phẩm Halal toàn cầu trị giá 180 tỷ USD, hiện do các quốc gia như Brazil và Malaysia chiếm ưu thế. Năm 2022, Trung Quốc là nước xuất khẩu thực phẩm Halal lớn thứ 9 vào các quốc gia thành viên Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC), với 10,4 tỷ USD xuất khẩu - chiếm 5,8% thị trường toàn cầu, theo báo cáo Tình hình kinh tế Hồi giáo toàn cầu 2023-2024.
Tham vọng của Trung Quốc gắn liền chặt chẽ với Sáng kiến Vành đai và con đường (BRI), kết nối nước này với nhiều quốc gia có phần đa dân số theo đạo Hồi. Với 22 hiệp định thương mại tự do đã được ký kết và 12 hiệp định khác đang trong quá trình đàm phán, Trung Quốc đang định vị mình để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm được chứng nhận Halal trên khắp Đông Nam Á, Trung Đông, châu Phi và Bắc Mỹ. "Với sự tiến triển của BRI, hợp tác kinh tế và thương mại giữa Trung Quốc và các quốc gia Hồi giáo đã sâu sắc hơn, làm tăng đáng kể nhu cầu đối với xuất khẩu thực phẩm Halal", ông Hsiu cho biết.
Năm 2024, Trung tâm dịch vụ chứng nhận Halal ARA đã hỗ trợ 240 công ty tại Trung Quốc trong việc đảm bảo chứng nhận Halal cho xuất khẩu, tăng 22% so với năm 2022. Theo ông Hsiu, quá trình chứng nhận thường mất khoảng một tháng, tùy thuộc vào mức độ chuẩn bị của doanh nghiệp và hiệu quả của cơ quan chứng nhận.
Báo cáo "Tình hình kinh tế Hồi giáo toàn cầu 2023/24" cho thấy Trung Quốc xếp thứ 9 trong các nước xuất khẩu thực phẩm Halal vào OIC. (Nguồn: Salaam Gateway)
Cải cách trong hệ thống chứng nhận
Mặc dù có tiềm năng lớn, ngành công nghiệp thực phẩm Halal của Trung Quốc cũng đang đối mặt với thách thức. Một trong những vấn đề cần lưu tâm trước tiên là việc Trung Quốc đang thiếu một hệ thống chứng nhận Halal quốc gia thống nhất. Hiện tại, các tỉnh và khu vực khác nhau có các cơ quan chứng nhận và tiêu chuẩn riêng. Sự không nhất quán này tạo ra sự phức tạp và tăng chi phí cho doanh nghiệp.
Ông Hsiu nhận xét: "Việc thiếu một hệ thống chứng nhận Halal quốc gia thống nhất dẫn đến sự không nhất quán trong các tiêu chuẩn và quy trình, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc mở rộng thị trường". Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia kêu gọi thành lập một cơ quan chứng nhận Halal quốc gia thống nhất, có thể hợp lý hóa các tiêu chuẩn và quy trình, giảm chi phí và tăng cường niềm tin của người tiêu dùng.
"Việc thành lập một cơ quan chứng nhận Halal quốc gia sẽ giúp hợp lý hóa các tiêu chuẩn và quy trình, giảm chi phí và tăng cường niềm tin của người tiêu dùng", ông Hsiu đề xuất.
Với dân số Hồi giáo đang tăng và sự hỗ trợ ngày càng tăng từ chính phủ, Trung Quốc có tiềm năng trở thành một lực lượng đáng kể trong thị trường thực phẩm Halal toàn cầu. Tuy nhiên, để đạt được điều này, theo ông Hsiu, "cần có những cải cách trong hệ thống chứng nhận và sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa các khu vực và tỉnh thành".
Những "ngôi sao" đang lên
Hong Kong (Trung Quốc) đã có những bước tiến đáng kể trong việc trở nên thân thiện hơn với cộng đồng Hồi giáo. Phối hợp với Hội đồng ủy thác Quỹ Cộng đồng Hồi giáo (BOT) và tổ chức CrescentRating, thành phố này đã giới thiệu các tiêu chuẩn chứng nhận Halal nâng cao vào năm 2024, với mục tiêu cấp chứng nhận cho hơn 500 cơ sở vào cuối năm 2025.
Theo bà Sharifa Leung, nhà sáng lập công ty tư vấn Halal 3 Hani Enterprises có trụ sở tại Hong Kong, "hệ thống chứng nhận Halal mới nhằm đơn giản hóa quy trình hiện tại, loại bỏ các bước không cần thiết để doanh nghiệp có thể dễ dàng được Hội đồng du lịch Hong Kong và CrescentRating công nhận".
Một nhà hàng được chứng nhận Halal ở Wan Chai, Hong Kong, Trung Quốc. (Nguồn: South China Morning Post)
Invest Hong Kong cũng đang thúc đẩy nơi đây trở thành trung tâm kinh doanh Halal, tận dụng lợi thế là có vị trí gần với hơn một phần tư dân số Hồi giáo toàn cầu. Đáng chú ý, cơ quan này đã hợp tác với các công ty thực phẩm và đồ uống chuyên cung cấp sản phẩm Halal, đồng thời hỗ trợ các hội chợ thương mại liên quan đến Halal.
Bà Sindy Wong, trưởng bộ phận du lịch và khách sạn tại Invest Hong Kong chia sẻ: “Chúng tôi đang chứng kiến xu hướng gia tăng doanh nghiệp thực phẩm Halal tại Hong Kong, khi thành phố này nằm trong khoảng 3-6 giờ bay đến hơn 30% dân số Hồi giáo thế giới. Vị trí chiến lược này mở ra tiềm năng tăng trưởng đáng kể”.
Gần đây, Invest Hong Kong đã hỗ trợ các dự án kinh doanh thực phẩm Halal từ Bắc Kinh, Thanh Hải và Singapore trong việc thiết lập hoạt động tại Hong Kong. Dù không có ưu đãi cụ thể dành riêng cho các doanh nghiệp thực phẩm Halal, nhưng các công ty đặt trụ sở tại Hong Kong có thể tiếp cận nhiều chương trình hỗ trợ tài chính, giúp mở rộng thị trường ra ngoài đặc khu hành chính này.
Trong khi đó, Ma Cao đang triển khai chương trình chứng nhận thực phẩm Halal để thu hút du khách Hồi giáo, đặc biệt từ khu vực Tây Bắc Trung Quốc và Đông Nam Á. Tính đến tháng 8/2024, BOT đã cấp chứng nhận cho 25 nhà hàng và nhà máy tại Ma Cao.
Với những nỗ lực không ngừng nhằm thống nhất các tiêu chuẩn chứng nhận Halal và nâng cao chuyên môn ngành, Trung Quốc đang ở vị thế thuận lợi để khai thác thị trường nội địa ngày càng mở rộng và tiếp cận các thị trường quốc tế đầy tiềm năng. Bằng cách giải quyết những thách thức hiện tại, nước này có thể trở thành một thế lực" đáng gờm" trong ngành công nghiệp thực phẩm Halal toàn cầu.
