Theo như Tổng thống Trump mới đây lại liên tục có những phát ngôn và chính sách gây tranh cãi, làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước này, dù Canada là một trong những đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Tuy nhiên, trong suốt thời gian cầm quyền, Tổng thống Donald Trump liên tục đưa ra những tuyên bố cứng rắn và chính sách có xu hướng đối đầu với quốc gia láng giềng phía bắc.
Quan hệ giữa Mỹ và Canada vốn dĩ gắn kết chặt chẽ trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là thương mại. Tuy nhiên, trong suốt thời gian cầm quyền, Tổng thống Donald Trump liên tục đưa ra những tuyên bố cứng rắn và chính sách có xu hướng đối đầu với quốc gia láng giềng phía bắc.
Không chỉ dừng lại ở các biện pháp kinh tế, căng thẳng giữa ông Trump và Thủ tướng Canada Justin Trudeau còn mang tính cá nhân, theo New York Times.
Căng thẳng thương mại
Trong suốt thời gian nắm quyền, ông Trump không ngần ngại áp thuế quan lên Canada. Ông từng đe dọa đánh thuế 25% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ nước này, viện dẫn lý do kiểm soát dòng người nhập cư và ngăn chặn buôn lậu fentanyl vào Mỹ.
Trong một động thái gây tranh cãi vào ngày 1/3 (giờ miền Đông), người đứng đầu Nhà Trắng thậm chí đe dọa sẽ đưa ra các biện pháp trừng phạt thương mại đối với ngành gỗ nhập khẩu từ Canada, làm gia tăng bất ổn trong ngành công nghiệp gỗ tại quốc gia này.
Những động thái nói trên đã làm dấy lên nhiều luồng ý kiến trái chiều từ giới chức Canada và doanh nghiệp hai nước. Thủ tướng Trudeau đã nhiều lần chỉ trích các chính sách thương mại của ông Trump, trong khi các chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng một cuộc chiến thương mại có thể làm suy yếu cả hai nền kinh tế.
"Ông Trump rõ ràng không có thiện cảm với Canada", Stephen Moore, nhà kinh tế của Heritage Foundation và cựu cố vấn của ông Trump, nhận xét. “Dù là chiến lược hay cảm tính cá nhân, ông ấy luôn xem Canada như một đối thủ hơn là đối tác".
Đệ nhất phu nhân Melania Trump chào hỏi Thủ tướng Trudeau cạnh Tổng thống Trump tại Pháp vào tháng 8/2019. Ảnh: Reuters..
Bên cạnh các biện pháp thuế quan, Trump cũng đặt dấu ấn cá nhân trong việc tái đàm phán Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA). Ông gọi NAFTA là một “thảm họa” đối với nền kinh tế Mỹ và nhấn mạnh sự cần thiết phải thay thế bằng Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) được ký kết vào năm 2020.
Ông Trump được cho là đã tỏ ý không hài lòng dù USMCA có nhiều điều khoản mang lại lợi ích hơn cho Mỹ. Sau khi quay trở lại chính trường, ông tuyên bố hiệp định này cần tiếp tục sửa đổi để đem lại lợi ích lớn hơn nữa cho nền kinh tế nước nhà.
Người đứng đầu Nhà Trắng cũng công kích bà Chrystia Freeland, nhà đàm phán hàng đầu của Canada trong hiệp định này, gọi bà là một “người loạn trí” trong một cuộc phỏng vấn với The Spectator.
Những tuyên bố của ông Trump cho thấy sự bất ổn vẫn tiếp tục bao trùm quan hệ thương mại giữa hai nước, ngay cả khi một hiệp định mới đã được ký kết.
Hiềm khích cá nhân
Không chỉ dừng lại ở lĩnh vực thương mại, giới quan sát cho rằng quan hệ giữa ông Trump và Canada còn bị chi phối bởi những yếu tố cá nhân và chính trị.
Ngay từ năm 2018, tại Hội nghị Thượng đỉnh G7 tổ chức ở Charlevoix, Quebec, Tổng thống Trump đã chỉ trích Trudeau là “rất không trung thực và yếu kém” sau khi thủ tướng Canada bày tỏ quan điểm phản đối thuế quan của Mỹ.
Ông Trudeau hiếm khi công khai chỉ trích Tổng thống Trump song những khác biệt về phong cách chính trị giữa hai người được thể hiện tương đối rõ ràng. Trong khi ông Trump có xu hướng công kích và chỉ trích đối thủ, Thủ tướng Trudeau lại thiên về tinh thần đoàn kết và hợp tác, tờ New York Times nhận định.
Tổng thống Donald Trump (phải) và Thủ tướng Justin Trudeau tại London (Anh) vào năm 2019. Ảnh: New York Times.
Trong một cuộc họp kín với giới doanh nhân tại Toronto, Thủ tướng Trudeau đã đưa ra nhận định về mối quan tâm đặc biệt của Trump đối với Canada: “Chính quyền Tổng thống Trump biết rõ về nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng của Canada, có thể đó là lý do họ liên tục nhắc đến khả năng sáp nhập chúng ta".
Ý tưởng Canada trở thành bang thứ 51 của Mỹ từng được người đứng đầu Nhà Trắng nhiều lần đề cập một cách nghiêm túc. Một số nhà phân tích cho rằng, bên cạnh lý do kinh tế, ông Trump còn xem việc sáp nhập Canada như một di sản chính trị lớn mà ông có thể để lại.
Những phát ngôn này không chỉ vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ chính phủ Canada mà còn khiến tinh thần dân tộc tại nước này dâng cao. Các nhóm vận động "Sinh ra tại Canada" trên mạng xã hội phát triển mạnh, với hàng triệu người kêu gọi tẩy chay hàng hóa Mỹ để bảo vệ nền kinh tế trong nước.
Ira Wells, giáo sư tại Đại học Toronto, nhận định: "Chủ nghĩa dân tộc Canada chưa bao giờ mạnh mẽ như hiện nay, phần lớn là nhờ vào Tổng thống Trump và thái độ đối đầu của ông ấy".
Trước khi bước vào chính trị, Trump từng có hai dự án kinh doanh tại Canada song kết quả đều không khả quan. Khách sạn và khu căn hộ cao cấp Trump tại Toronto bị phá sản vào năm 2016, trong khi khách sạn mang thương hiệu Trump tại Vancouver cũng phải đổi chủ chỉ sau một thời gian ngắn.
Sự thất bại này có thể đã góp phần vào thái độ tiêu cực của ông Trump đối với Canada, tờ New York Times nhận định.
Một số dự án bất động sản của ông Trump tại Canada đã thất bại. Ảnh: Canadian Press.
Trước khi khách sạn tại Vancouver khai trương, thị trưởng thành phố khi đó, Gregor Robertson, thậm chí còn gửi thư đề nghị chủ sở hữu không sử dụng tên Trump: "Thương hiệu Trump không có chỗ đứng tại Vancouver và những tư tưởng lỗi thời của ông ấy không phù hợp với thế giới hiện đại,".
Dưới thời Trump, quan hệ Mỹ - Canada chưa bao giờ căng thẳng như hiện nay. Từ những cuộc chiến thương mại, hiềm khích cá nhân với Thủ tướng Trudeau cho đến những ý tưởng gây tranh cãi về sáp nhập, ông Trump đã tạo ra một bầu không khí bất ổn trong mối quan hệ song phương.
Mặc dù ông Trump tuyên bố “tôi yêu Canada, tôi yêu người dân Canada,” nhưng hành động của ông lại cho thấy một chính sách đối ngoại đầy mâu thuẫn.
