Tết không phải đơn giản là sự kết thúc một ṿng thời gian tính theo năm mà như là một tiếng lay gọi làm cho con người thức tỉnh bao điều. Theo cách nh́n cũng như trải nghiệm của ḿnh, tôi thấy Tết chứa đựng trong nó những bí mật làm cho con người sống tốt đẹp hơn.
Mấy năm gần đây, có một số người đă đặt vấn đề bỏ ăn Tết truyền thống và dùng tết dương lịch thay vào. Lư do của họ thật đơn giản. Họ cho rằng Tết truyền thống hiện nay gây ra một số phiền lụy như lăng phí thời gian và vật chất, sinh ra một số thói xấu trong việc biếu xén quà cáp... và làm cho con người mệt mỏi.
Những hiện tượng mà họ đưa ra là đúng.
Nhưng họ lại sai lầm trong cách nh́n nhận bản chất của Tết truyền thống của người Việt Nam. Thực chất, những phiền lụy ấy là sinh ra từ thái độ sống của những người lấy Tết như là một lư do để thực thi những công việc khác chứ không phải là một sự kiện của văn hóa.
Những sự kiện văn hóa được sinh ra từ đời sống tinh thần của con người và những sự kiện văn hóa ấy quay lại làm lên đời sống tinh thần của con người. Tết chỉ diễn ra trong mấy ngày nhưng lại chứa đựng những giá trị tinh thần bền vững của văn hóa Việt. Tết không phải đơn giản là sự kết thúc một ṿng thời gian tính theo năm mà như là một tiếng lay gọi làm cho con người thức tỉnh bao điều. Và theo cách nh́n cũng như trải nghiệm của ḿnh, tôi thấy Tết chứa đựng trong nó những bí mật làm cho con người sống tốt đẹp hơn.
Bí mật thứ nhất: Khơi mở t́nh yêu quê hương
Mỗi năm, khi đến những ngày giáp Tết, là lúc ḷng người dâng lên nỗi nhớ quê hương và những người thân yêu của ḿnh. Người xa nhà mong trở về, người ở nhà mong người đi xa về. Trong thời gian suốt một năm, những ngày giáp Tết là những ngày nỗi nhớ thương ấy nhiều hơn tất cả những ngày khác.
Tôi từng gặp những người định cư ở nước ngoài trong những ngày giáp Tết mà họ không trở về cố hương ḿnh được. Thời gian ấy đối với họ là khoảng thời gian mà kư ức họ ngập tràn những kỷ niệm về nơi họ sinh ra và lớn lên. Đó cũng chính là thời gian mà con người nghĩ về nơi chôn nhau cắt rốn nhiều nhất và da diết nhất.
Vào những ngày giáp Tết ở quê tôi, những gia đ́nh có người thân đi làm ăn, học hành xa hoặc lấy chồng, lấy vợ ở xa đều mong ngóng họ trở về. Vào đêm giao thừa, những gia đ́nh ấy vẫn mở cửa ngơ và lắng nghe tiếng chân ai đó vào ngơ. Có thể những ngày khác trong năm họ bận công việc, học hành...mà ít nhớ về cố hương. Và cũng có thể có người bỏ quê ra đi v́ nhiều lư do không có ư định trở về, nhưng khi Tết đến, ḷng họ bỗng đổi thay.
Lúc đó, tiếng gọi của cố hương, của những người thân yêu vang lên trong ḷng họ hơn lúc nào hết. Và chính vậy mà có những người khi đă già th́ t́m cách trở về cố hương. Không ít những người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài mấy chục năm cuối cùng đă trở về để được sống và được chết trên mảnh đất cố hương ḿnh.
Khoảng thời gian kỳ diệu của những ngày giáp Tết đă chứa đựng trong đó những bí mật có khả năng đánh thức những vẻ đẹp, những thiêng liêng trong sự lăng quên của con người.
Bí mật thứ hai: Kết nối với quá khứ
Vào ngày cuối cùng của năm cũ, hầu hết ở các làng quê, những người sống khăn áo chỉnh tề ra phần mộ của những người thân yêu đă khuất thắp hương và mời người đă khuất trở về ăn Tết cùng gia đ́nh.
Có một sự thật là, trong cái thời khắc thiêng liêng đứng trước phần mộ của những người thân yêu trong ngày cuối năm gió lạnh, những người sống cảm thấy được hơi thở, giọng nói và nh́n thấy gương mặt của những người đă khuất.
Ngày cuối cùng ấy của năm cũ, một không khí lạ lùng bao phủ con đường từ nghĩa trang trên cánh đồng chạy về làng và bao phủ trong những ngôi nhà. Những mất mát, những thương đau và nhớ nhung những người thân yêu đă khuất như vụt tan biến. Những người sống cảm thấy ngôi nhà của họ ấm áp hơn.
Cái ngày cuối cùng của năm cũ ấy như mở ra một cánh cửa vô h́nh để những người sống và những người đă khuất gặp nhau cho dù chỉ ở trong cảm giác và cảm xúc. Nhưng những điều đó cho dù mơ hồ vẫn là một phần quan trọng trong đời sống của con người. Nó làm cho con người dâng lên t́nh yêu thương, ḷng ơn kính với tổ tiên, ông bà, cha mẹ...
Và như một sự vô t́nh, không khí của ngày cuối cùng năm cũ ấy gieo vào ḷng người sống những hạt giống của t́nh yêu thương và kết nối họ với quá khứ.
Bí mật thứ ba : Sự bền vững của gia đ́nh
Ai cũng có một gia đ́nh. Và không ít gia đ́nh hiện nay do xă hội thay đổi và do nhiều lư do của đời sống mà các thành viên trong gia đ́nh sống tản mạn ở nhiều nơi khác nhau. Có không ít gia đ́nh chẳng bao giờ có một ngày xum họp đầy đủ các thành viên của ḿnh. Đôi khi, với lư do này, lư do khác mà ông bà, cha mẹ, anh em, dâu rể, con cháu trong một gia đ́nh không có dịp xum vầy với nhau.
Nhưng Tết là dịp duy nhất với lư hợp lư nhất để mọi người bỏ hết công việc xum họp với nhau.
Khi mẹ tôi c̣n sống, mẹ tôi mong Tết. Bà mong Tết không phải là mong như tôi từng mong Tết đến hồi c̣n nhỏ cho dù Tết đến mẹ tôi phải lo lắng nhiều thứ. Mẹ tôi mong Tết để những đứa con của bà có ít nhất một ngày quây quần bên bà như khi chúng c̣n nhỏ. Cho dù khi tôi đă có tuổi, nhưng tôi vẫn cảm thấy vô cùng hạnh phúc khi có một ngày anh chị em cùng con cháu trở về làng và được ngồi ăn một bữa cơm bên cha mẹ trong ngôi nhà chúng tôi đă lớn lên.
Khi cha mẹ mất đi, nhiều người mới nhận ra sự mất mát to lớn không ǵ bù đắp nổi. Một hiện thực mà hầu như ai cũng nhận ra là đời sống hiện đại đă và đang xé một gia đ́nh truyền thống ra từng mảnh. Và như vậy, tính bền vững của một gia đ́nh sẽ bị lung lay.
Hàng năm vào những ngày giáp Tết tôi thích ngắm nh́n những người khăn gói về quê ăn Tết. Không có ǵ quyến rũ họ ngoài việc họ được trở về nhà ḿnh và xum họp với ông bà, cha mẹ, anh em, họ hàng làng xóm. H́nh ảnh ấy luôn làm tôi xúc động.
Nhưng càng ngày càng nhiều hơn những người không muốn về quê ăn Tết hay ở nhà ăn Tết với gia đ́nh. Có những người c̣n trẻ tranh thủ dịp Tết đi du lịch. Họ rời gia đ́nh khi bắt đầu được nghỉ Tết và chỉ trở về để hôm sau bắt đầu ngày làm việc đầu tiên của năm mới. Họ có cách nh́n và có quyền của họ.
Nhưng tôi thấy tiếc cho họ khi họ không cùng ở nhà với cha mẹ ḿnh chuẩn bị đón Tết. Bởi lúc đó, thời tiết và không khí đang lan tỏa những ǵ ấm áp và thiêng liêng nhất trong chu kỳ thời gian của một năm mà sau đó họ không thể t́m lại được cho tới một năm sau. Sự lan tỏa ấy sẽ bồi đắp tâm hồn con người những những lớp "phù sa" màu mỡ của những vẻ đẹp trong đời sống tinh thần con người.
Bí mật thứ tư: Sự hàn gắn
Có những rạn vỡ giữa người này người kia mà một hoặc cả hai người không có cơ hội để gặp nhau và nói một lời xin lỗi hay chia sẻ và xóa đi những hiềm khích, mâu thuẫn trước đó. Nhưng khi Tết đến, họ nhận ra đó là cơ hội tốt nhất cho họ.
Thường khi bước sang năm mới, người ta cho phép quên đi, bỏ qua những phiền lụy, những sai lầm trong năm cũ của chính cá nhân ḿnh. Có một bí mật nào đấy của năm mới đă ban cho con người khả năng chia sẻ và tha thứ.
Bí mật ấy nằm trong những cơn mưa xuân ấm áp bay về, trong sự thao thức của ḷng người chờ đợi, trong sự thiêng liêng của hương nến trên ban thờ mỗi gia đ́nh, trong sự chào hỏi ân t́nh của mọi người khi gặp nhau, trong giờ phút thiêng liêng của sự chuyển mùa, trong sự tưởng nhớ những người thân yêu đă khuất...
Tất cả những điều đó đă làm ḷng người rạo rực và đổi thay. Có những gia đ́nh mà anh em mâu thuẫn với nhau rồi cứ giữ sự im lặng lạnh giá ấy ngày này qua ngày khác. Nhưng khi họ cùng nhau ngồi xuống bên mâm cơm tất niên cùng chạm chén rượu, cùng mời cha mẹ ăn cơm th́ mọi chuyện bắt đầu tan đi.
Trước kia, cứ vào những ngày cuối năm, những người làng tôi có chuyện xích mích hay sai trái với ai đó thường mang một quả bưởi, một nải chuối, một cặp bánh trưng hay dăm cặp bánh mật đến nhà người mà ḿnh có xích mích hoặc có lỗi, xin được thắp nén hương thơm trên ban thờ tổ tiên người đó và nói lời thanh minh hoặc xin lỗi.
Và như có phép lạ, sự xích mích, sai trái bám theo họ đằng đẵng cả một năm trời bỗng rời bỏ họ. Người được xin lỗi cũng nhận ra rằng: chính thời khắc thiêng liêng ấy của đất trời và của ḷng người đă làm cho người có lỗi thành thật. Và khi ḷng thành thật của người có lỗi được mở ra th́ sự tha thứ cũng mở ra theo.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
