Khi người Trung Quốc ngày một giàu lên, hãy quên đi việc họ mua hàng chất lượng tồi dù giá có thấp đi chăng nữa.
Có phải các công ty Trung Quốc không thể giải quyết được vấn đề chỉ bằng cách bắt chước những gì họ học được từ các công ty đa quốc gia? Chỉ thỉnh thoảng họ mới làm được điều này, theo lý giải của chuyên gia John Paul MacDuffie khi nhắc đến ngành ô tô Trung Quốc.
Bởi có quá nhiều nhà cung cấp và công ty sản xuất địa phương, các công ty trong ngành đối diện với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ phía các thương hiệu xe nước ngoài? Dù chính phủ Trung Quốc đưa ra chính sách có lợi cho các công ty sản xuất ô tô nội địa đã nhiều năm nay nhưng thương hiệu được chuộng nhất tại thị trường Trung Quốc vẫn toàn thương hiệu nước ngoài; Volkswagen năm 15,2% thị phần, GM 8,2%; Nissan 5,6%; sau đó đến Toyota, Hyundai và Honda. Công ty ô tô nội địa lớn nhất Trung Quốc, First Auto Works, đang nắm 5,2% thị phần; BYD, Chery và Geely tranh nhau mảng thị trường ít ỏi còn lại.
Nhiều chuyên gia chỉ ra sự thất bại của các hãng ô tô nội địa có nguyên nhân khá lớn từ việc nhận diện thương hiệu trong nhóm công ty nội địa đang tranh giành thị phần. Chuyên gia MacDuffie chỉ ra các công ty nội địa thiếu công nghệ cốt lõi và kỹ thuật cần thiết để cạnh tranh với các thương hiệu toàn cầu, cái mà liên doanh sản xuất ô tô chưa mang đến được dù người ta có đồn đoán đến thế nào đi nữa.
Ông nhấn mạnh dù chính phủ yêu cầu thành lập các liên doanh cho nhà máy lắp ráp ô tô thế nhưng không phải đối với các nhà cung cấp, nghiên cứu của ông cho thấy các nhà máy chỉ giúp các công ty nội địa Trung Quốc tiếp cận một cách hạn chế với trình độ kỹ thuật và thiết kế từ nước ngoài.
Hơn thế nữa, doanh số bán hàng của các liên doanh ô tô cao đã khiến các công ty nội địa không còn muốn phát triển mẫu xe của riêng mình. Về phía các nhà cung cấp, MacDuffie khẳng định một cách để các công ty nội địa học hỏi tốt nhất tại thị trường Trung Quốc chính là thâu tóm được một hãng nước ngoài, giống như trường hợp Pacific Century mua lại Nexteer từ GM.
Nhiều chuyên gia đưa ra tương quan so sánh giữa Trung Quốc hiện nay và nhiều nước khác từng nổi tiếng với hoạt động sản xuất hàng hóa chất lượng thấp, trong đó có Nhật trước thập niên 1960. Trung Quốc học được gì?
Ông MacDuffie tuyên bố: “Bài học từ lịch sử cho thấy chẳng có con đường tắt nào để phát triển công nghệ và khả năng tổ chức. Cái họ học được từ các tổ chức quốc tế, bằng cách làm đối tác hay ăn cắp kiến thức sẽ chẳng thế nào là đủ.”
Cần phải xem xét lại nhiều vấn đề. Ví như tại Nhật, các công ty sản xuất của Nhật, không giống với các công ty Trung Quốc, không bao giờ mở rộng sản xuất bằng cách sử dụng thương hiệu của công ty khác. Thay vào đó, các công ty rất cố gắng cải tiến kỹ thuật để làm chủ được nhiều công nghệ, đứng đầu trong lĩnh vực điện tử, ô tô, sản xuất chất hóa học và nhiều ngành có giá trị cao khác.
Ông Midler chỉ ra: “Người Trung Quốc khá khó khăn nếu phải nói lời từ chối với tiền mặt trong ngắn hạn để đối lấy tầm nhìn dài hạn hơn về thương hiệu. Sony nổi tiếng với việc từ chối cơ hội sản xuất sản phẩm cho hãng khác để tự phát triển thương hiệu cho riêng mình. Các ngành của Trung Quốc mắc kẹt với quan điểm tâm lý thiển cận đã làm hỏng đi triết lý kinh doanh.”
Ở thời điểm nhiều công ty đang gặp khó khăn, việc nâng chất lượng sản phẩm có nhiều rủi ro và yếu tố đáng lo ngại chung. Khi Toyota đối đầu với khủng hoảng thu hồi sản phẩm vào năm 2010, ông Takahiro Fujimoto, giáo sư kinh tế tại đại học Tokyo kiêm quản lý một hãng xe Nhật nói nhiều đến việc khi chất lượng của xe ô tô cải thiện, công ty gặp khó khăn với nhiều thay đổi tiếp đến như số lượng dây chuyền sản xuất, máy móc, số lượng các mẫu xe bán trên thị trường toàn cầu và tính phức tạp của từng loại xe cá nhân do chịu áp lực của xã hội và nhu cầu thị trường. Tất cả những yếu tố này kết hợp khiến nhu cầu giải quyết vấn đề chất lượng lớn hơn.
Ngành ô tô Hàn Quốc gặp nhiều khó khăn để vươn lên trong chuỗi giá trị. Quá trình này bắt đầu từ khoảng 40 năm trước. Thập niên 1980, những vấn đề về chất lượng và an toàn tác động xấu đến nhiều thương hiệu của Hàn Quốc, lãnh đạo doanh nghiệp buộc phải đầu tư mạnh vào hoạt động nghiên cứu và phát triển. Sau nhiều năm cuối cùng họ cũng gặt hái được thành quả, thương hiệu kiểu như Hyundai được nhiều người mua xe ô tô tin tưởng.
Nếu muốn cải thiện chất lượng, mọi chuyện còn phụ thuộc vào nhiều xu thế khác trong các ngành tại Trung Quốc, trong đó bao gồm nạn làm hàng giả. Dù việc sản xuất sản phẩm bắt chước cũng tốn không ít công sức nhưng để làm ra một sản phẩm mới cần đến sự thay đổi cả về thái độ và tư tưởng. Chuyên gia Midler khẳng định nếu các cấp quản lý không thay đổi thái độ, từ quản lý nhà máy, quản lý phân xưởng cho đến người tiêu dùng, sẽ chẳng có gì mới.
Thế nhưng ngay cả nếu các công ty nội địa sản xuất và bán hàng chất lượng cao tương xứng với hàng ngoại, người tiêu dùng Trung Quốc, vốn chuộng hàng hiệu, có thể cũng sẽ chẳng mua chúng. Chuyên gia Clendenin thuộc RedTech Advisors nhận xét: “Kỹ sư và công ty Trung Quốc có thể sản xuất hàng chất lượng cao thế nhưng liệu thị trường có đánh giá cao họ chút nào không? Đó mới là vấn đề quan trọng. Tại sao tôi lại phải đầu tư khoảng 5 đến 10% ngân sách nghiên cứu và phát triển của công ty vào việc tạo ra những sản phẩm mà chỉ có vài người mua? Tôi thà bỏ đi một số loại sản phẩm cấp thấp và tập trung vào sản phẩm trung cấp, vẫn được nhiều người mua.”
Mãi cho đến gần đây, người tiêu dùng Trung Quốc vẫn phải chịu đựng hàng hóa địa phương chất lượng thấp. Thế nhưng khi thu nhập của người dân cải thiện, xu thế, thị hiếu của họ sẽ thay đổi. Kỳ vọng của người tiêu dùng sẽ là yếu tố mạnh mẽ nhất buộc các công ty sản xuất hàng tiêu dùng phải thay đổi. Nay với thị trường 800 triệu người tiêu dùng thu nhập thấp Trung Quốc chấp nhận hàng giá thấp chất lượng kém, các công ty sản xuất vẫn sống được. Thế nhưng chỉ 10 năm hoặc 20 năm nữa thôi, người Trung Quốc sẽ không mua hàng chất lượng tồi ngay cả nếu giá có rẻ, theo dự báo của giáo sư Suzuki thuộc đại học Hokkaido University.
Ngọc Diệp
Theo TTVN/ForeignPolicy, Fortune
10 năm nữa, hàng Trung Quốc sẽ tốt hơn hàng Nhật?
