Trong nhiệm kỳ 2, Tổng thống Mỹ Donald Trump không ngần ngại khởi kiện hoặc cắt giảm các hãng tin tức, khiến công đoạn biên tập tin tức trở thành một công việc phức tạp hơn bao giờ hết.
BBC chao đảo sau cáo buộc thiên vị trong quá trình biên tập bộ phim tài liệu Trump: A Second Chance. Ảnh: Reuters.
Chỉ trong vòng vài tháng, biên tập băng ghi hình trước khi phát sóng - một kỹ năng báo chí tưởng chừng đơn giản với nhiều nhà báo - lại dẫn tới một thỏa thuận pháp lý trị giá 16 triệu USD, một đài truyền hình thay đổi cách thức phỏng vấn trên chương trình tin tức, và hai lá đơn từ chức của lãnh đạo cấp cao ở đài BBC.
Những vụ việc này có một điểm chung: Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Trong tuần qua, đài BBC chao đảo sau khi Tổng giám đốc Tim Davie và Giám đốc tin tức Deborah Turness từ chức giữa những cáo buộc thiên vị trong quá trình biên tập bộ phim tài liệu Trump: A Second Chance. BBC thừa nhận đội ngũ đã cắt ghép gây hiểu nhầm, tạo cảm giác ông Trump trực tiếp kích động bạo lực trước vụ bạo loạn Điện Capitol ngày 6/1/2021.
Trước đó, ông Trump đã kiện công ty mẹ của CBS vì biên tập bài phỏng vấn của ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris trong chương trình 60 Minutes, dẫn tới thỏa thuận dàn xếp và quyết định thay đổi chính sách.
"Nếu vào một thời điểm khác, BBC sẽ nhanh chóng thừa nhận sai lầm, đính chính, xin lỗi và mọi chuyện rơi vào quên lãng. Tuy nhiên, trong thời đại mọi quyết định biên tập bị soi xét kỹ lưỡng và có thể bị lợi dụng cho mục đích chính trị, các tòa soạn trên khắp thế giới cần phải thực sự cẩn trọng", Mark Lukasiewicz - cựu Giám đốc điều hành của NBC News - cho biết.
Trong nhiệm kỳ thứ 2, chính quyền Trump đã theo sát nhiều hãng tin tức, trong đó tiến hành nhiều vụ kiện.
"Các hãng tin nhận thấy việc tiêu tốn tiền bạc và thời gian tại tòa với Tổng thống Trump không đáng. Tôi lo ngại trong 5 năm tới, bối cảnh truyền thông nước Mỹ sẽ hoàn toàn thay đổi và một số vụ kiện tụng là yếu tố góp phần", Christina Bellantoni - giáo sư tại trường Truyền thông và Báo chí Annenberg thuộc Đại học Nam California - nói với Bloomberg.
Khi cắt ghép thiếu ngữ cảnh
Giống các phóng viên báo in phải lục lọi mọi ngóc ngách để tìm câu trích dẫn phù hợp, các biên tập viên truyền hình và tin tức thường vất vả tìm kiếm mọi cảnh quay phù hợp với mạch câu chuyện. Đôi khi, họ không thể tìm thấy những hình ảnh hoàn hảo, hoặc một câu trích dẫn đủ súc tích nhét vừa thời lượng lên sóng. Khó khăn này khiến đôi lúc, các biên tập viên cắt ghép, hoặc thậm chí thao túng các cảnh quay.
Trong phim tài liệu của BBC, biên tập viên đã ghép nhiều phần trong bài phát biểu tại Điện Capitol của ông Trump thành một câu duy nhất: “Chúng ta sẽ đi bộ xuống Điện Capitol và tôi sẽ ở đó cùng các bạn. Và chúng ta sẽ chiến đấu. Chúng ta sẽ chiến đấu hết mình”. Ngoài ra, đoạn ông muốn những người ủng hộ biểu tình ôn hòa cũng bị lược bỏ.
Trong cuộc phỏng vấn phát sóng hôm 11/11 trên Fox News, ông Trump nói: “Tôi nghĩ tôi phải kiện BBC, bởi họ đã lừa dối công chúng và thừa nhận điều đó”.
Theo Reuters, đội pháp lý của ông chủ Nhà Trắng yêu cầu BBC rút tập phim trước hạn chót 14/11. Nếu không, họ sẽ khởi kiện và đòi bồi thường thiệt hại ít nhất 1 tỷ USD.
Tổng giám đốc BBC Tim Davie đến BBC Broadcasting House tại London (Anh) hôm 11/11. Ảnh: Reuters.
Nhu cầu tiêu thụ video ngắn trên TikTok và Instagram làm tăng thêm áp lực cho các nhà báo. Khả năng AI tạo video hoàn toàn sai lệch là vấn đề phức tạp khác.
Video giả mạo, phân biệt chủng tộc về một người da đen phàn nàn về việc mất trợ cấp thực phẩm do chính phủ Mỹ đóng cửa đã lan truyền chóng mặt. Một bài viết của Fox News có đính kèm một số video hồi đầu tháng 11 và đã phải chỉnh sửa.
“Chúng ta đang sống trong một thế giới mọi người có thể tiếp cận nội dung từ khắp mọi nơi. Có sự khác biệt giữa nội dung và báo chí”, Hoskins nói.
Áp lực của ông Trump lên giới truyền thông
Trước BBC, hồi tháng 9, ABC tạm dừng chương trình Jimmy Kimmel Live! của Jimmy Kimmel vì những bình luận sau vụ ám sát nhà hoạt động Charlie Kirk. Chủ tịch Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC) Brendan Carr đã đe dọa ABC bằng hành động pháp lý và ngụ ý FCC có thể thu hồi giấy phép phát sóng của ABC.
Trong khi đó, nguyên nhân sâu xa khiến ông Trump phàn nàn về chương trình 60 Minutes là cuộc trao đổi giữa phóng viên và bà Harris. CBS phát sóng hai bản tin trên 60 Minutes và Face the Nation, trong đó bà Harris đưa ra hai câu trả lời khác nhau cho cùng một câu hỏi về cuộc chiến ở Trung Đông.
CBS cho biết bà Harris đưa ra một câu trả lời dài và họ cắt từng phần khác nhau trong đó. Tuy nhiên, các hãng tin khác có chính sách nghiêm ngặt, khi phát sóng cảnh người phỏng vấn đặt câu hỏi, thì sẽ phát sóng nguyên cả câu trả lời trực tiếp.
Ông Trump cáo buộc CBS làm vậy để hỗ trợ chiến dịch tranh cử của bà Harris. Đầu tháng 7, công ty mẹ Paramount đồng ý trả 16 triệu USD dàn xếp vụ kiện và sẽ công bố toàn bộ phỏng vấn trên 60 Minutes với các ứng viên tổng thống trong tương lai.
Ông Lukasiewicz cho biết thông thường, các đài truyền hình sẽ đăng tải trực tuyến toàn bộ bản ghi chưa chỉnh sửa với những cuộc phỏng vấn quan trọng. CBS News đã làm điều này ngay sau khi phát sóng cuộc phỏng vấn được ghi hình trước với ông Trump hôm 2/11. Đài truyền hình không công bố bản ghi cuộc phỏng vấn bà Harris trong hơn ba tháng, cho đến khi ông Trump khởi kiện và FCC mở cuộc điều tra.
Ông Trump cũng đệ đơn kiện tội phỉ báng, đòi bồi thường 10 tỷ USD chống lại tờ Wall Street Journal, vì một bài báo hồi tháng 7 đưa tin về mối quan hệ giữa tổng thống và tỷ phú ấu dâm Jeffrey Epstein. Tới tháng 9, ông Trump đệ đơn tờ New York Times và Penguin Random House với số tiền 15 tỷ USD, cáo buộc tờ báo là "cơ quan ngôn luận" của đảng Dân chủ trong giai đoạn chuẩn bị cho bầu cử tổng thống năm 2024.
Chính quyền Trump cũng nhắm vào các đài truyền hình công cộng, vốn bị phe cánh hữu cáo buộc thiên vị tự do. Trong sắc lệnh hành pháp hồi tháng 5, ông Trump ra lệnh cho Tập đoàn Phát thanh Công cộng (CPB) ngừng tài trợ liên bang cho NPR và PBS.
Tới tháng 8, CPB tuyên bố đóng cửa sau khi ông Trump ký luật cắt 1,1 tỷ USD ngân sách phát thanh công cộng. VOA cũng không nằm ngoài khủng hoảng, khi Nhà Trắng sa thải hàng trăm nhân viên và VOA đã ngừng phát sóng từ tháng 10 khi chính phủ đóng cửa.
Bên cạnh đó, Nhà Trắng và nhiều bộ ngành hành pháp khác ban hành những hạn chế mới, trong đó yêu cầu nhà báo về lĩnh vực quốc phòng chỉ được đưa nội dung đã được phê duyệt. Hàng chục phóng viên đã nộp lại thẻ ra vào và rời khỏi Lầu Năm Góc vào tháng 10.
VietBF@ sưu tập
