Nhóm người dễ mắc di chứng Covid-19

[june04]

F0 nặng phải nằm ICU, người có bệnh nền mạn tính như suy thận, tăng huyết áp, tiểu đường dễ mắc các di chứng kéo dài sau khỏi Covid-19.

Bác sĩ Đoàn Nhật Trung (Phó trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Xuyên Á Vĩnh Long) cho biết nhiều người có các triệu chứng mệt mỏi, nhức đầu, rối loạn lo âu, khó thở, đau ngực, ho dai dẳng, mất ngủ, sốt kéo dài... từ vài tuần đến vài tháng sau dù đã âm tính Covid-19. Những trường hợp này được xem là di chứng hậu Covid-19, còn gọi hội chứng Covid kéo dài.

Trong đó, F0 nặng và nguy kịch từng phải nằm hồi sức (ICU) là nhóm bị di chứng trầm trọng. Bệnh nhân có thể phải nhập viện trở lại vì suy nhược cơ thể, kiệt sức - hậu quả của nằm ICU (hội chứng sau chăm sóc đặc biệt), PTSD (rối loạn căng thẳng sau sang chấn tâm lý), hay do những tổn thương lớn của các cơ quan nội tạng. Một số biến chứng có thể ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh, như đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Các di chứng ở nhóm này nặng và kéo dài, ảnh hưởng đồng loạt nhiều bộ phận cơ thể.

Người trong độ tuổi lao động, trung niên, là nhóm F0 chiếm số đông, hội chứng hậu Covid nhiều song triệu chứng tương đối nhẹ. Nhân viên tại các cơ sở y tế, nhất là những người không có chuyên môn và phụ nữ dễ bị di chứng Covid-19 hơn. Trẻ nhỏ, trẻ vị thành niên cũng có nguy cơ mắc hội chứng viêm đa hệ thống (MIS-C) sau khỏi.

Theo bác sĩ Lữ Hữu Tuấn (Phó trưởng khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Xuyên Á Vĩnh Long), F0 có bệnh nền như béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, thận, lao phổi... đã trải qua "thập tử nhất sinh", ở giai đoạn hồi phục sau nhiễm vẫn phải đối mặt với các di chứng lớn, kéo dài. Họ có thể suy nhược về thần kinh, thể chất, sức đề kháng giảm tạo cơ hội cho các bệnh nhiễm trùng xâm nhập, gây viêm tắc phổi, mạch máu, hay viêm não, màng não; hoặc bị tăng đông máu gây đột quỵ nhồi máu não. Bệnh viện Xuyên Á đã tiếp nhận nhiều ca đột quỵ sau Covid-19.

Nhân viên y tế hướng dẫn bà Lê Thị Thu Hương, 70 tuổi, ngụ TP HCM tập vật lý trị liệu, trị chứng đau lưng, chóng mặt, mệt mỏi sau khi khỏi Covid-19 hồi tháng 10. Ảnh: Thư Anh

Hội chứng Covid-19 kéo dài được ghi nhận trên nhiều bệnh nhân Covid-19 tại nhiều quốc gia. Theo một nghiên cứu của Anh đăng trên Tạp chí Y khoa E Clinical Medicine của The Lancet hôm 15/7, trung bình mỗi bệnh nhân Covid-19 gặp 56 triệu chứng khác nhau. Tổng cộng, 203 loại di chứng ảnh hưởng đến 10 cơ quan của cơ thể. Một phần ba số đó sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến người bệnh trong ít nhất 6 tháng kể từ khi khỏi Covid-19.

Một khảo sát khác từ Tổ chức Hợp tác nghiên cứu dựa trên bệnh nhân (PLRC) cho kết quả, trong số hơn 3.700 người mắc Covid-19 kéo dài không nhập viện, có 77% còn cảm thấy mệt mỏi sau 6 tháng, 72% vật lộn với tình trạng khó chịu và đuối sức, 55% rối loạn chức năng nhân thức và 36% bệnh nhân nữ có vấn đề kinh nguyệt.

Theo các bác sĩ, có nhiều nguyên nhân dẫn đến hội chứng hậu Covid-19. Chủ yếu là do cơ thể phải chống chọi với bệnh tật thời gian dài, dẫn đến suy kiệt về thể lực; giãn cách xã hội nhiều tháng làm ảnh hưởng đến tâm lý, dễ bị lo lắng, sợ hãi.

Bác sĩ Trung cho hay những triệu chứng hậu Covid-19 thường gặp là mệt mỏi kéo dài, suy nhược cơ thể - khó điều trị dứt điểm trong thời gian ngắn. Nhiều bệnh nhân đau mỏi cơ nhiều chỗ mà không rõ nguyên nhân, tê mỏi tứ chi, cảm thấy khó chịu, đổ nhiều mồ hôi, ớn lạnh kéo dài và rối loạn tiêu hóa

Các triệu chứng nặng, nguy hiểm hơn là tổn thương những cơ quan quyết định sinh tồn, như phổi, tim. Phổi thương tổn nhiều gây ra xơ hóa, hoặc bị viêm tái lại khiến phổi không hoạt động được; tim thiếu máu, nhồi máu cơ tim... có nguy cơ khiến người bệnh tử vong. Bên cạnh đó, nhóm di chứng liên quan đến não như chóng mặt, nhức đầu, xây xẩm, khó tập trung, mất ngủ, trạng thái lâng lâng, mờ mịt về nhận thức hay được gọi là "sương mù não" cũng rất thường gặp. Một số bệnh nhân khác gặp những triệu chứng rối loạn tâm lý như lo âu, trầm cảm... khó phát hiện.

Để biết chính xác những triệu chứng này thực sự do Covid-19 hay một bệnh lý khác gây nên, người bệnh nên đến bệnh viện khám ít nhất một lần, thay vì tự chịu đựng hay tự chữa ở nhà. Các bác sĩ sẽ khám lâm sàng xác định tình trạng bệnh ban đầu, làm xét nghiệm cần thiết để tìm hiểu nguyên nhân, đánh giá chức năng và chẩn đoán bệnh lý, đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Bác sĩ Hồ Minh Đức (Phó trưởng khoa Y học cổ truyền và Phục hồi chức năng, Bệnh viện Xuyên Á Vĩnh Long) khuyến cáo trường hợp bệnh nặng và có di chứng tổn thương tim phổi, nên khám cả chuyên khoa tim phổi và phục hồi chức năng để được theo dõi dấu hiệu sinh tồn, nhịp thở, chức năng hô hấp, sức cơ các chi, tầm vận động của khớp, chức năng thăng bằng, tâm lý để hồi phục tốt nhất.