Mỹ có vượt 'lằn ranh đỏ' khi leo thang trừng phạt Nga?

[Romano]

Dù áp lệnh trừng phạt với Rosneft và Lukoil, Mỹ dường như vẫn chưa vượt “giới hạn đỏ”. Giới chuyên gia Nga tin rằng kênh đối thoại ngoại giao vẫn còn cơ hội nối lại.Theo hãng thông tấn TASS mới đây, Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) thuộc Bộ Tài chính Mỹ vừa đưa hai tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil, cùng với 34 công ty con, vào danh sách trừng phạt (SDN). Hai công ty này đóng vai trò quan trọng, chiếm hơn một nửa sản lượng dầu và xuất khẩu dầu thô của Nga.

Lukoil đặc biệt có hoạt động kinh doanh quốc tế mạnh mẽ trong lĩnh vực sản xuất, lọc dầu, thậm chí nắm giữ cổ phần trong một dự án LNG. Động thái này của Washington được coi là một bước leo thang đáng chú ý, nhưng các chuyên gia và quan chức Nga lại có những đánh giá khá bình tĩnh, cho rằng tác động kinh tế có thể không quá lớn nhưng sẽ gây ra chi phí cao hơn và phức tạp hơn cho Moskva.

Đòn giáng mang tính "chính trị"

Ông Konstantin Simonov, Tổng Giám đốc Quỹ An ninh Năng lượng Quốc gia, mô tả với báo Rossiyskaya Gazeta (Nga) rằng các lệnh trừng phạt mới nhất này "mang tính chất chính trị hơn là một đòn giáng mạnh vào nền kinh tế Nga".

Chuyên gia Simonov không dự đoán sản lượng sản xuất hoặc xuất khẩu dầu của Nga sẽ giảm, nhưng ông cảnh báo rằng chi phí sẽ tăng lên đáng kể. Các công ty Nga chắc chắn sẽ phải đối mặt với: Chi phí cao hơn để duy trì hoạt động, thành lập các công ty con thương mại mới mà không có sự hiện diện của Lukoil hay Rosneft, hoặc với tỷ lệ sở hữu dưới 50%, người mua sẽ mặc cả để được giảm giá thêm khi mua dầu của Nga.

Bên cạnh đó, thách thức cũng có thể xuất hiện đối với các hợp đồng dài hạn, ví dụ như các thỏa thuận mà Rosneft đã ký với các công ty Ấn Độ.

Ông Valery Andrianov, Phó Giáo sư tại Đại học Tài chính thuộc Chính phủ Liên bang Nga, đồng tình với nhận định trên. Ông Andrianov cho rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cố gắng cấm những gì đã bị hạn chế và thực chất là đang "thu hẹp" phạm vi trừng phạt.

Phó Giáo sư Andrianov đặt câu hỏi về hiệu quả của biện pháp này: Mỹ đã gây áp lực với Ấn Độ và Trung Quốc để ngừng mua dầu của Nga, thậm chí áp đặt mức thuế nhập khẩu cao hơn đối với New Delhi vì hợp tác năng lượng với Moskva. Tuy nhiên, trong khi Ấn Độ không cắt giảm nhập khẩu dầu của Nga trong bối cảnh thuế quan tăng cao, không có lý do gì để họ phải làm như vậy khi hai công ty dầu mỏ của Nga bị nhắm mục tiêu.

Phản ứng bình tĩnh và "lằn ranh đỏ" chưa bị vượt qua

Mặc dù các lệnh trừng phạt mới của Mỹ được Tổng thống Nga Vladimir Putin mô tả là một động thái "thiếu thiện chí" và sẽ không giúp bình thường hóa quan hệ giữa Moskva và Washington, nhưng phản ứng của Điện Kremlin được đánh giá là khá bình tĩnh.Leonid Slutsky, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Duma Quốc gia Nga, chỉ trích các biện pháp này là "hoàn toàn phản tác dụng" và sẽ không buộc Nga phải thay đổi đường lối. Ông tái khẳng định rằng Nga có quyền trả đũa, nhưng điều này sẽ không góp phần vào thành công của các cuộc đàm phán.

Về các biện pháp trả đũa tiềm tàng, Ivan Loshkarev, Phó Giáo sư tại Đại học Quốc gia Quan hệ Quốc tế Moskva (MGIMO), cho rằng Nga có thể trừng phạt các doanh nghiệp Mỹ, bao gồm cả các doanh nghiệp khai thác đất hiếm, đóng băng hợp tác trong lĩnh vực thám hiểm không gian dân sự, hoặc mở rộng các hạn chế đối với các cá nhân Mỹ, bao gồm cả các quan chức cấp cao.

Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng tiềm năng đối thoại vẫn còn, do Mỹ đã không vượt qua "lằn ranh đỏ" then chốt. Dmitry Novikov, Phó Giáo sư tại Trường Kinh tế Cao cấp có trụ sở tại Moskva, lập luận rằng các lệnh trừng phạt mới nhất và động thái hủy bỏ hội nghị thượng đỉnh được lên kế hoạch tại Hungary không thể được coi là những hành động đưa quan hệ Nga - Mỹ trở lại đà leo thang.

Ông Novikov khẳng định: "Washington vẫn kiềm chế cung cấp vũ khí, bao gồm cả tên lửa (Tomahawk) cho Kiev". Đối với chuyên gia Novikov, động thái mới nhất trên mang ý nghĩa một bước đi chiến thuật nhất định chứ không phải là một sự thay đổi chiến lược.

Trong khi ông Trump tìm kiếm một lệnh ngừng bắn càng sớm càng tốt, chuyên gia Dmitry Suslov, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Toàn diện châu Âu và Quốc tế thuộc Trường Kinh tế Cao cấp, nhận định với báo Vedomosti rằng Nga chưa sẵn sàng cho một lệnh ngừng bắn trên các tuyến đầu hiện tại, vì điều đó không đồng nghĩa với bất kỳ giải pháp cuối cùng nào. Ông Suslov tin rằng một bước đột phá ngoại giao sẽ chỉ đến khi Nga tiếp tục tăng cường (áp lực) quân sự.