ÂM NHẠC MIỀN NAM VÀ NHỮNG NGÀY XƯA THÂN ÁI

NHẠC SĨ LÊ DINH VÀ BỐN MƯƠI NĂM ÂM NHAC VIỆT NAM






Nói đến nhạc sĩ Lê Dinh, không mấy ai là không biết tới người nghệ sĩ sáng tác nổi danh từ thập niên 50 cho đến nay qua những ca khúc chứa chan tình cảm làm rung động lòng người.

Bắt đầu sáng tác từ năm 1953 nhưng mãi tới năm 1956 nhạc sĩ Lê Dinh mới chính thức ra mắt nhạc phẩm “Làng Anh Làng Em” .

Và 40 năm nối tiếp sau đó với một số lượng trên 200 nhạc phẩm, tên tuổi của ông đã gắn liền với dòng nhạc quê hương Việt Nam cận đại.

Cuộc đời sáng tác của nhạc sĩ Lê Dinh có thể chia làm 3 giai đoạn :

Giai đoạn đầu, từ 1953 đến 1966 , ông sáng tác một mình và tên tuổi đã đưọc nhiều người biết đến qua các nhạc phẩm nổi tiếng như bài :

- Làng Anh Làng Em

- Ngày Ấy Quen Nhau

- Tấm Ảnh Ngày Xưa

- Xác Pháo Nhà Ai

- Cánh Thiệp Hồng

- Ngang Trái

- Thương Ðời Hoa

- Tình Yêu Trả Lại Trăng Sao vv…


https://www.youtube.com/watch?v=3jP5s_-RwFc

Giai đoạn hai : Từ 1966 đến 1975, Lê Dinh cùng với Minh Kỳ và Anh Bằng thành lập nhóm Lê Minh Bằng, hợp soạn rất nhiều nhạc phẩm nổi tiếng như :

- Ðêm Nguyện Cầu

- Căn Nhà Ngoại Ô

- Chuyện Tình Lan Và Ðiệp I, II, III

- Gõ Cửa

- Linh Hồn Tượng Ðá

- Cho Người Tình Nhỏ…vv


https://www.youtube.com/watch?v=MEAV_V__WCw

Giai đoạn ba : từ năm 1975 và về sau , vì cuộc đời đổi thay, nhóm Lê Minh Bằng đã không còn sáng tác chung nữa.

Trong suốt thời gian 3 năm sống dưới ách độc tài cộng sản, ngòi bút của nhạc sĩ Lê Dinh đã ngừng viết và chỉ đến lúc vượt thoát tìm được tự do, nhạc sĩ Lê Dinh mới sáng tác trở lại.

Những bài hát trong giai đoạn này mang nặng tâm sự của một người ray rứt đắng cay vì thế sự.





Giai đoạn đầu là thời kỳ sáng tác quan trọng và xúc tích nhất trong sự nghiệp của nhạc sĩ Lê Dinh, ông đã sáng tác một số nhạc phẩm tình cảm rất được quần chúng mến mộ.

Anh Ngọc, nam ca sĩ hàng đầu, thành danh từ thập niên 50 khi phụ trách chương trình phê bình nhạc của đài phát thanh Sàigòn đã nói về nhạc sĩ Lê Dinh như sau :

” Qua Lê Dinh người ta tiếp nhận những âm điệu uyển chuyển, dồi dào, không nhàm chán và phần lời ca của Lê Dinh rất chân thật, rất đơn sơ nhưng không kém phần điêu luyện và nhờ đó đi thẳng vào lòng người nghe một cách dễ dàng ”

Những tâm tình mộc mạc đơn sơ ấy được thể hiện trong bài ta “Tấm Ảnh Ngày Xưa” .

Tiếng nhạc lời thơ qua bài hát này đã khiến ta nghe mà không tránh khỏi bùi ngùi nhớ nhớ về một dĩ vãng của tuổi niên thiếu mộng mơ, của tuổi học trò lưu bút ngày xanh, của những lưu luyến u hoài,tuy chưa xa cách mà đã thấy ẩn hiện cái buồn ly biệt:

“ Ngày nào em đến chơi tặng tôi một tấm hình

ghi nhớ ngày ngày chúng mình quen nhau

năm tháng dài ngày sau ghi nhớ mãi

tặng anh, để mai sau mình nhớ nhau hoài

thương nhớ lâu dài này anh nhớ đừng quên…”

(Tấm Ảnh Ngày Xưa)


https://www.youtube.com/watch?v=txTCzkIMb1w

Tình yêu trong các bài nhạc Lê Dinh mang những nét buồn của cuộc tình lứa đôi dang dở:

” Ngày mai viết trao anh thiệp hồng

rồi em bước sang sông lạnh lùng

cuộc tình xưa đã hết

đời mình riêng một bóng

anh có buồn không anh ?”
(Cánh Thiệp Hồng)


https://www.youtube.com/watch?v=l3nvpyjxm6I

Hoặc đau thương , chia cách trong “Ngang Trái”:

“Tình yêu mang đến niềm đau

người tôi yêu mến giờ đâu

chuyện ngày xưa là nước mắt

mà giờ đây thành tiếng khóc

yêu nhau không được gần nhau”

(Ngang Trái)


https://www.youtube.com/watch?v=K0vFzMot09c

Những lời u uất về loài hoa bạc mệnh được dùng một cách tài tình để nói lên thân phận người khách má đào:

” Buồn viết nên bài ca

vì nhớ thương đời hoa

mặn mà thay lúc đầu

dịu dàng khoe sắc màu

nhìn dòng đời vui biết bao

ngày ấy nay còn đâu

vì sắc hoa tàn mau

ngại ngùng hoa biếng cười

vì đời hoa úa rồi

mà thời gian lạnh lùng trôi

(Thương Ðời Hoa)


https://www.youtube.com/watch?v=gT9ac5y54r0

****

Tình yêu quê hương của nhạc sĩ Lê Dinh mang nhiều nét đặc thù với hình ảnh đồng ruộng miền Nam xanh ngát mênh mông,những con lạch nhỏ len lách qua những hàng dừa ngả mình soi bóng, có những cầu tre lắt lẻo gập ghềnh thấp thoáng bóng dáng các cô gái đang độ xuân thì trong chiếc áo bá ba gợi cảm:

” Ôi thương quá là thương ruộng lúa quê hương

những chiều xưa nhìn em cuối con đê

vành nón nghiêng nghiêng em bước qua chân cầu

cầu tre lắt lẻo đưa em đi về nhà

dáng em sao hiền hoà'”
(Người tình Cửu Long)



https://www.youtube.com/watch?v=ALkrpJcs12o

Sau 20 năm cách biệt nhạc sĩ Lê Dinh đã để lại tâm sự tràn dâng qua sáng tác mới nhất về vùng đất Gò Công, nơi quê quán của ông:

” Em là cô gái xứ Gò

quanh năm sông vắng đưa đò nuôi mẹ

nhà em ở xóm Giòng Tre

anh về nhớ ghé thăm mẹ thăm em ”

(Thương Về Gò Công)


https://www.youtube.com/watch?v=NkPHsntfq0I

Những bài tình ca nổi tiếng của nhạc sĩ Lê Dinh đã được thính giả mến chuộng từ bốn thập niên qua và các nhạc phẩm này hiện nay vẫn còn được các ca sĩ hàng đầu trình bày và thu băng.

Giá trị đích thực của các nhạc phẩm này không nằm trong những lời lẽ cầu kỳ, văn hoa bóng bẩy, mà chính là ở những lời thơ mộc mạc chân thành như tâm tình của người miền Nam, được tác giả lồng vào trong các nhịp điệu nhịp nhàng tha thiết của điệu Boléro hay nhẹ nhàng lả lướt của các điệu Habanera và Tango.


https://www.youtube.com/watch?v=3jP5s_-RwFc

Giai đoạn hai trong sự nghiệp sáng tác của nhạc sĩ Lê Dinh rất phong phú với sự hợp soạn của hai nhạc sĩ Minh Kỳ và Anh Bằng.

Bộ ba Lê Minh Bằng đã viết chung rất nhiều ca khúc được thính giả ưa chuộng với tác phẩm đầu tiên của nhóm được ra mắt năm 1968 là :

- “ Ðêm Nguyện Cầu ”.

Sau đó các tác phẩm như :

- “ Linh hồn Tượng Ðá ”

- “ Chuyện Tình Lan Và Ðiệp ”

- “ Mưa Trên Phố Huế ”

- “ Nếu Hai Ðứa Mình ”

- “ Giấc Ngủ Cô Ðơn ”… đã được thính giả khắp nơi đón nhận và tên tuổi của nhóm Lê Minh Bằng trở thành một bút hiệu nổi tiếng ăn khách nhất của những năm cuối thập niên 60 và đầu thập niên 70.

Với số lượng bài hát được viết ra quá dồi dào của nhóm Lê Minh Bằng nên ngoài những bản nhạc mang bút hiệu quen thuộc, còn rất nhiều bài được viết dưới nhiều bút hiệu khác như :

- Dạ Cầm

- Vũ Chương

- Hoa Linh Bảo

- Mạnh Quỳnh

- Mạc Phong Linh

- Mai Thiết Lĩnh

- Tôn Nữ Thuỵ Khương

- Trúc Ly

- Dạ Ly Vũ…vv…

Cho dù các ca khúc này được ký dưới bút hiệu nào khác đi nữa, giới thưởng ngoạn vẫn nồng nhiệt tiếp nhận, đã nói lên thực tế tài năng của nhóm Lê Minh Bằng.

Gần như tất cả các nhạc phẩm, hơn 200 bài, viết trong giai đoạn trước 1975 đã được các hãng :

- Tân Thanh

- Continental

- Asia

- Sóng Nhạc

- Việt Nam thu diã hay thu băng.


https://www.youtube.com/watch?v=ljxFp1xUSII

*****

Biến cố lịch sử tháng 4 năm 1975 đã chia lìa bộ ba Lê Minh Bằng. Minh Kỳ đã vĩnh viễn ra đi vào tháng 9 năm 1975 trong vụ nổ ở trại cải tạo Long Khánh.

Anh Bằng đến Mỹ sinh sống tại California và đã rất thành công với trung tâm Asia sản xuất băng nhạc và video.

Lê Dinh hiện nay cư ngụ tại Montréal, như kiếp tằm phải nhả tơ, ông đã để hết thời giờ rảnh để hoạt động văn nghệ với nguyệt san Nghệ Thuật xuất bản đều đặn hàng tháng, và cùng với Lê Thái thành lập đài phát thanh Tiếng Nói Việt Nam đã hoạt động từ hơn 5 tháng qua tại Montréal và được phát thanh hàng tuần vào mỗi chiều chủ nhật.

Nhịp sáng tác của ông cũng đã lơi nhiều so với thời kỳ trước 1975, tuy vậy chúng ta vẫn còn được nghe những sáng tác mới rất giá trị như :

- 10 bài Hận Ca,

- Bài Hát của Người Ðiên

- Dòng Kỹ Niệm

- Cho Người Lính Cũ

- Người Tình Cửu Long

- Nắng Bên Này Sông và mới nhất đây bài Thương Về Gò Công.


https://www.youtube.com/watch?v=KCvR03VJ-gU

Con người của nhạc sĩ Lê Dinh rất nhiệt thành và mộc mạc như lời nhạc của ông, ông sống hết mình cho nghệ thuật, vì nghệ thuật, không khoa trương ồn ào.

Ðối với các nhạc sĩ khác ông một lòng qúi mến, không tỵ hiềm, không quản ngại khó khăn ông đã sốt sắng tổ chức những đêm nhạc để vinh danh các nhạc sĩ sáng tác như chúng ta đã biết, qua đêm nhạc :

- Phạm Duy, đêm nhạc Lam Phương đã rất thành công tại Montréal.

Có được quen biết với nhạc sĩ Lê Dinh, chúng ta mới biết rõ ông là người rất thẳng thắn, không ngần ngại nói lên những điều ông tin tưởng.

Bất bình trước sự lợi dụng công trình tim óc nghệ sĩ sáng tác của các nhà sản xuất băng nhạc và vidéo ở hải ngoại, ông đã đứng lên tranh đấu chỉ thẳng tên tuổi một lái buôn nghệ thuật , tự tiện ấn hành các nhạc phẩm của nhiều nhạc sĩ, và một nhà sản xuất băng vidéo nổi tiếng chỉ “ăn trái mà không nhớ kẻ trồng cây”.

Việc làm thẳng thắn của ông đã đem lại lòng tin tưởng và kính nể trong giới nghệ sĩ.

Ðêm nhạc Lê Dinh do nhóm Thân Hữu Nghệ Sĩ Montréal tổ chức để đánh dấu 40 năm nhạc Lê Dinh (1956-1996), một công trình lớn lao của một nghệ sĩ tài danh mà tài nghệ đã được chứng tỏ qua sự thử thách khắc nghiệt của thời gian.

Chúng tôi kính mời quí vị thưởng thức một chương trình văn nghệ chọn lọc với những tác phẩm nổi tiếng của nhạc sĩ Lê Dinh qua những giọng ca chan chứa tình người của các nghệ sĩ Montréal, để nêu cao tinh thần tương thân tương trợ và tinh thần “ăn trái nhớ kẻ trồng cây” giữa nghệ sĩ trình diễn và nghệ sĩ sáng tác, như một bày tỏ lòng qúy mến đặc biệt dành cho nghệ sĩ Lê Dinh.





Huyền Châu
(trích tạp chí Nghệ Thuật số 29/tháng 8-1996)

VĨNH BIỆT NHẠC SĨ MẶC THẾ NHÂN (1939 -2025)


https://www.youtube.com/watch?v=D3e4gFdbFz4

***

NHẠC SĨ MẶC THẾ NHÂN VÀ CA KHÚC : TRẢ TÔI VỀ


https://www.youtube.com/watch?v=PDFXhbshXH8

TRẢ TÔI VỀ - THIÊN TRANG


https://www.youtube.com/watch?v=9BkmUK_Px8U

***

NHẠC SĨ NGUYÊN VŨ ĐÃ THÔI “ NHỮNG ĐÊM TRẦN THẾ ĐÓN NOEL”


Nhạc sĩ Nguyễn Vũ trước luc ra đi. (Hình: Hải Đăng, hàng xóm, nhà đối diện)





17g30 chiều 24 Tháng Chín, nhạc sĩ Nguyễn Vũ, một giáo dân mến đạo xứ Nghĩa Hòa – Ông Tạ đã rời thế trần về với Chúa (1941-2025).

Có thể nói ông là nhạc sĩ tên tuổi trước 1975 cuối cùng ở vùng Ông Tạ đã ra đi.

Lúc sinh thời, thỉnh thoảng ông trách nhẹ chuyện nhiều ca sĩ, bản in nhạc hát, ghi sai lời “Bài Thánh ca buồn” của ông khi đổi “thế trần” thành “thánh đường” :

- “ Rồi những đêm thánh đường đón Noel ”.

Trách nhẹ thôi, vì ông bảo :

- “ Với tôi, Noel từ lâu đã không còn là một lễ hội tôn giáo dành riêng người theo đạo nữa. Noel trở thành một lễ hội chung của mọi người. Đó là ngày hội lớn được đón nhận bởi mọi quốc gia, mọi sắc tộc, mọi tầng lớp xã hội”.

Một lỗi thứ hai mà ông nhắc tới :

-“ Rồi một chiều áo trắng thay màu, em qua cầu xác pháo theo sau” bị các ca sĩ cũng như bản in đổi thành “Rồi một chiều áo trắng phai màu ”.

Ông giải thích :

-“Áo trắng thay màu” có nghĩa chiếc áo trắng thơ ngây của cô nữ sinh ngày nào giờ đổi thay sang một màu áo nào khác, cụ thể ở đây từ chiếc áo nữ sinh thay qua màu áo cưới”.

Chỉ hai từ thôi cho thấy nét ý tứ, sâu sắc của một nhạc sĩ Bắc 54 Hà Nội xưa nay sống bình dị và thanh lịch ở vùng đất đậm đặc Bắc 54 Ông Tạ là Nghĩa Hòa.






Nhà ông trên đường Nghĩa Hưng, phường 6, Tân Bình.

Chỉ cách đường Nghĩa Phát, trục chính sầm uất, tấp nập của khu chợ Nghĩa Hòa – khu chợ đậm chất Ông Tạ nhất hiện nay với nhiều món Bắc 54 tưởng chừng đã thất truyền – vài chục mét nhưng thật lạ, nó như một thế giới riêng, yên tĩnh, ít nhà buôn bán.

Sáng sáng, ngôi nhà nhỏ của ông vang tiếng dương cầm nhè nhẹ, chỉ như ru thêm bình yên nhà hàng xóm, trong đó có nhà các con ông cạnh bên.

Tiếng dương cầm nhẹ như bước chân ông bà rảo trên đường ra công viên Lê Thị Riêng tập dưỡng sinh cách đó non cây số.

Nhẹ và thanh lịch như lối sống bao lâu nay của ông trong xóm đạo Ông Tạ.

Nhẹ và đằm thắm như ly cà phê ông uống trong quán cà phê của nhà thơ Phạm Thiên Thư trong khu Bắc Hải gần nhà cùng anh bạn trẻ Hải Đăng nhà đối diện – vốn từng làm báo Tuổi Trẻ hơn chục năm với tôi.

Nhẹ như nhạc phẩm bất hủ của ông vang lên mỗi mùa Giáng sinh, kể cả dịp Giáng sinh năm nay 2021, khi ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng vốn cũng là cư dân ngõ Con Mắt – Ông Tạ gần đó cất giọng như thảng thốt :

- “Bài thánh ca buồn”.

Nhạc phẩm ấy nhẹ lắm, trầm lặng lắm – như tình cảm rón rén của một cậu thiếu niên với một cô bạn gái mình để ý mà mãi nhiều năm sau, hình như khi cô bạn xưa đã sang sông, nó mới dám cất lên, nhớ lại kỷ niệm :

- “Bài thánh ca đó còn nhớ không em?”.





“Chuyện xưa kể rằng”:

- Năm 1958, có một thiếu niên tên Nguyễn Tuấn Khanh 14 tuổi, sinh năm 1944 tại Hà Nội, lớn lên ở Đà Lạt sau cuộc di cư 1954. 14 tuổi, nó bị mê đắm bởi một cô gái “má đỏ, môi hồng” của thành phố Đà Lạt sương mù.

Tình cảm ấy khiến nó cứ lẽo đẽo theo cô trên đường đến nhà thờ.

- “ Trái tim của một gã trai mới lớn thổn thức đến tội nghiệp nhưng tôi lại không có can đảm để làm quen ”.

14 năm sau, khi cô bé “má đỏ, môi hồng” có lẽ đã yên bề gia thất với ai đó, thằng bé xưa lúc ấy đã là nhạc sĩ Nguyễn Vũ mới dám nhớ lại :

- “Trong một lần tan lễ, trời mưa rất to, cả hai chúng tôi đành phải trú mưa chung dưới một hiên nhà. Lúc ấy cũng đúng ngày lễ Giáng sinh. Cô ấy và tôi đều im lặng.

Khi nghe ca khúc “Silent night” (Đêm thánh vô cùng) phát ra từ nhà bên cạnh, cô ấy lẩm nhẩm hát theo.

Hình ảnh ấy cứ ám ảnh tôi mãi cho đến nhiều năm sau đó, vào năm 1972, tôi đã viết lại cảm xúc của mình”. Và “Bài thánh ca buồn” ra đời.

Ngay lập tức, hãng đĩa Sơn Ca nổi tiếng khi ấy đã mua độc quyền nhạc phẩm này và ca sĩ Thái Châu là người đầu tiên thể hiện… ; là một trong những nhạc phẩm Giáng sinh được nhiều thế hệ yêu thích cho đến nay


https://www.youtube.com/watch?v=r0siUHk-CFE

Nhạc sĩ Nguyễn Vũ thời thanh niên (1968)





Nhạc phẩm ấy – như bao nhạc phẩm của ông xem chừng ẩn giấu nhẹ nhàng nét lãng mạn Hà Nội, nơi ông sinh ra; lồng trong màu xanh thăm thẳm Đà Lạt tuổi thiếu niên và cả nét thổn thức xóm đạo Ông Tạ, nơi ông thành danh :

- “ Rồi những đêm thế trần đón Noel

– Lang thang qua miền giáo đường dấu yêu

– Tiếng thánh ca ngày xưa vang đêm tối

– Nhớ quá đi thôi giọng hát ai buồn…”.

Thổn thức ấy là thật, bởi chính ông cũng cho rằng :

- “ Chết lên chết xuống vì tình thì viết nhạc mới hay” dù cái “chết lên chết xuống” ấy hầu như ông chỉ lặng lẽ giữ cho riêng mình, cho đến một hôm, bất chợt nó bật ra:

- “Bao nhiêu đêm Chúa xuống dương gian

– Bấy nhiêu lần con nhớ người yêu…”.



https://www.youtube.com/watch?v=O95LnpK_u8M

Gia đình cậu nhiều người theo đuổi âm nhạc. Riêng cậu, từ nhỏ đã chơi được nhiều nhạc cụ như guitar, harmonica, piano… và hát cho Ban Thiếu nhi của Đài Phát thanh Đà Lạt; năm 12 tuổi (1956) giải nhất đơn ca thiếu nhi của đài.

Nhưng vài năm sau, gia đình cậu vào Sài Gòn, ở vùng Ông Tạ khi vùng này đang còn nhà tranh mái lá, mãi cho tới nay.

Và cũng không theo nghiệp hát mà thành nhạc sĩ năm 22 tuổi. Những bản nhạc đầu tay của ông :

- “Một loài chim biển”

- “Huyền thoại chiều mưa”…


https://www.youtube.com/watch?v=BEp2-s6fxro

Ít năm trước, ông mở lớp dạy đàn, dạy nhạc cho thanh thiếu niên Ông Tạ ngay nhà mình. Lớp học cũng không ồn ào, ít ai biết. Ông bảo :

- “Hình ảnh những đứa học trò cặm cụi, đánh vật với những nốt nhạc như tiếp thêm sức lực cho tôi…”.

Liệu hình ảnh ấy có nhắc ông về một thời trẻ yêu thổn thức trong lặng thầm ? Như bao trái tim yêu Ông Tạ vốn bình dị cả trong yêu thương con người và cuộc sống?

Bình dị, lặng lẽ như khi ông “phát hiện” dẫn dắt, chỉ bảo một đứa em họ của ông, chỉ kém ông ba tuổi sau cũng là một nhạc sĩ nổi tiếng :

- Nhạc sĩ Đức Huy.

Trong các sáng tác của Đức Huy, nhạc phẩm “Và con tim đã vui trở lại” là một bài hát viết trong lúc đang làm việc, vừa hát vừa đàn ghita trên chiếc tàu du lịch của Mỹ trên đảo Hawaii với tâm trạng cô đơn, và đang đọc… Thánh kinh.

Những nốt nhạc của hai anh em nhạc sĩ ấy rung lên thánh thiện, trong lành như vậy – như một góc “bình an dưới thế” đêm Noel xóm đạo Ông Tạ.


Cù Mai Công


****

LỜI CUỐI CHO EM - Nguyên Vũ - Elvis Phương


https://www.youtube.com/watch?v=FV0Bv0aM3o0

***

TƯỞNG NIỆM NHẠC SĨ ĐẠI TÁ NGUYỄN VĂN ĐÔNG (1932-2018)


Sáng nay đọc tin tức mới biết Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông, tác giả ca khúc nổi tiếng ‘Chiều mưa biên giới’ mới qua đời ở BV Chợ Rẫy ngày hôm qua 26/2/2018.

Ông sanh năm 1932, và như vậy là thọ 86 tuổi.





Những ai yêu nhạc thuộc thế hệ tôi và sau này có lẽ không ít thì nhiều nghe đến Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông.

Ông là tác giả những ca khúc thịnh hành một thời và còn thịnh hành mãi đến ngày nay :

- Phiên gác đêm xuân

- Chiều mưa biên giới

- Mấy dặm sơn khê

- Khi đã yêu

- Nhớ một chiều xuân

- Sắc hoa màu nhớ, v.v.

Riêng ca khúc “Chiều mưa biên giới” qua tiếng hát Thanh Tuyền thì đã trở thành một bài ca kinh điển.

Ông là thầy dạy nhạc cho ca sĩ Thanh Tuyền.

Thật ra, nghệ danh “Thanh Tuyền” là do ông đặt cho (vì chị ấy tên thật là Như Mai).

Ông giải thích :

- “ Thanh là cao nguyên xanh, Tuyền là suối” (Thanh Tuyền là người Đà Lạt, nơi có hồ Tuyền Lâm).

- “Thanh Tuyền” do đó có nghĩa là suối nước chảy vô tận.

Ông cũng chính là người tác hợp tiếng hát Thanh Tuyền và Chế Linh, cặp song ca làm mưa gió một thời trên sân khấu văn nghệ miền Nam trước 1975.


https://www.youtube.com/watch?v=JVqAOKN5YCg

***

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông là người con của Tây Ninh .

Gia đình ông thuộc nhóm giàu có thời đó (gọi là “điền chủ”).

Ông từng theo học trường Thiếu sinh quân ở Vũng Tàu, nơi ông cũng tiếp thụ âm nhạc của các giáo sư Pháp giảng dạy.

Ông vào quân đội năm 1951, được gửi đi huấn luyện chỉ huy quân đội ở Hà Nội ,

- 1954 trở thành tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn trọng pháo 553 khi mới 24 tuổi

- 1957 đi học ở Hawaii

- 1972 được thăng chức đại tá và chuyển sang làm Chánh Văn phòng cho Tổng Tham mưu Phó đến năm 1975.





Sau 1975, ông bị bắt đi tù cải tạo 10 năm trời.

Ông tâm sự những ngày tháng sau tù :

- “ Sau tháng 4/1975, tôi đi học tập " cải tạo " 10 năm. Khi trở về nhà, tôi mang theo nhiều chứng bệnh trầm trọng, tinh thần và thể xác bị suy sụp.

Suốt 30 năm qua, tôi không tham gia bất cứ hoạt động nào ở trong nước cũng như ngoài nước.”

Sau khi ra tù, dù có thể đi Mỹ theo diện HO nhưng ông chọn ở lại Việt Nam cho đến ngày qua đời.

Theo Nhạc sĩ Trần Quốc Bảo, sau 1975 gia đình ông sống nhờ quán bán bánh mì và giò chả (hiệu Nhiên Hương) tại nhà đường Nguyễn Trọng Tuyển, Phú Nhuận.

Hai ông bà nhạc sĩ không có con. Ông được đồng nghiệp và bạn bè yêu quí.

Như là lời nói hộ cho nhiều nghệ sĩ, Nhạc sĩ Trần Quốc Bảo nhận xét rằng :

- “ Với thầy Đông, tôi chỉ biết nói rằng tôi kính phục ông nhất hai điểm, đó là tài hoa và tư cách.”





Tài hoa . Đó là chữ rất đúng để mô tả sự nghiệp âm nhạc của ông.

Chẳng hạn như ca khúc “Chiều mưa biên giới ” .

Trong một bài trả lời phỏng vấn Nhạc sĩ Trường Kỳ, ông cho biết hoàn cảnh ra đời của bài Chiều mưa biên giới như sau :

- “ Bản nhạc Chiều Mưa Biên Giới được viết vào năm 1956. Khi ấy tôi là trung úy trưởng phòng hành quân của chiến khu Đồng Tháp Mười là người có trách nhiệm đề ra những phương án tác chiến.

Lần đó tôi dẫn đầu một nhóm biệt kích bí mật đi điều nghiên chiến trường dọc theo biên giới Miên-Việt và Đồng Tháp Mười.

Trên đường về, anh em chúng tôi lâm vào cảnh trời chiều gió lộng, mưa gào như vuốt mặt.

Giữa cánh đồng hoang vắng tiêu sơ, lối vào tiền đồn thì xa xôi, thoáng ẩn hiện những nóc tháp canh mờ nhạt ở cuối chân trời.

Và từng chập gió buốt kéo về như muối sát vào thịt da. Từ trong cảnh ấy, tận đáy lòng mình đã nghe nẩy lên những cung bậc rung cảm, những trường canh đầu tiên buồn bã cho bài Chiều Mưa Biên Giới anh đi về đâu…”





Một ca khúc khác ít người biết đến là “Hải ngoại thương ca”.

Thoạt đầu người ta tưởng đây là sáng tác cho "Việt kiều ", nhưng không phải .

Ông sáng tác ca khúc này vào năm 1963 , nhân vụ đảo chánh ở miền Nam và tướng Nguyễn Chánh Thi phải trốn ra ngoại quốc: “…

Đến năm 1963, có một cuộc đảo chánh lần thứ nhì khiến chế độ của ông Ngô Đình Diệm bị suy sụp.. Lúc đó mọi người lên tiếng kêu gọi những anh em ly tán sau cuộc đảo chánh lằn thứ nhất đang ở ngọai quốc trở về.

Lúc đó tôi thấy một số bạn bè của tôi vẫn còn do dự chưa muốn trở về .

Điều này nó thôi thúc tôi viết bài Hải Ngoạii Thương Ca, có ý nói bây giờ trong nước cũng vui vẻ…”.

Bài này mãi đến 2004 mới được trình diễn. Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông tâm sự :

”Năm 2004 bài Hải Ngọai Thương Ca được đưa ra ngoài Hà Nội duyệt. Thì ngoài Hà Nội mới hỏi tôi hỏi :

- Có phải bài Hải Ngoại Thương Ca Này mới viết không mà sao nó sát với đề tài của thời cuộc này quá vậy?. Nó hay đấy .

Đấy là lời của một vị lãnh đạo của cục Văn Hóa Nghệ Thuật.”






https://www.youtube.com/watch?v=NMFEYAVOtpk

Mấy năm gần đây, nhiều văn nghệ sĩ đã lần lượt ra đi về miền miên viễn.

Những "cây đại thụ " như :

- Phạm Duy

- Trịnh Công Sơn, đến những nhạc sĩ lừng danh như

- Thanh Sơn

- Hoài Linh

- Lê Trọng Nguyễn

- Anh Việt Thu

- Trần Trịnh

- Nhật Ngân,

- Tùng Giang

- Nguyễn Ánh 9

- Nguyễn Hiền

- Huỳnh Anh, v.v. đã khuất bóng.

Bây giờ nhìn lại thời 20 năm văn nghệ miền Nam tôi thấy kinh ngạc về tính phong phú và đa dạng của nên văn nghệ đó.

Chỉ nói riêng về âm nhạc thôi, 20 năm đó đã để lại cho nền văn hoá dân tộc nhiều dấu ấn q[b][size=4][color=green][i]ua những ca khúc đầy tính nhân bản.

Có thể nói tính nhân bản trong âm nhạc là đặc điểm phân biệt rất rõ giữa văn nghệ miền Nam và miền Bắc trong thời chiến.


https://www.youtube.com/watch?v=x9rENfrJzio

Điển hình như Nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông, là một quân nhân trong thời chiến, nhưng nhạc của ông thì không thấy hình súng đạn, lửa khói hay màu máu đâu cả, thay vào đó là những lời ca thật đẹp, đầy chất lãng mạn, thấm đẫm tình quê hương và nhân bản.


https://www.youtube.com/watch?v=_H887vw-jaM

***