Cá nhân không được kiện nhà nước

Vụ việc vốn chỉ liên quan đến công dân Italia và Nhà nước Đức cũng như công dân Hy Lạp và Nhà nước Italia, nhưng phán xử của Toà án quốc tế của LHQ lại có hiệu lực ở khắp mọi nơi trên thế giới, áp dụng cả cho quá khứ lẫn hiện tại và tương lai.

Ảnh minh họa.

Đơn giản vì toà này phán rằng pháp nhân tự nhiên của một quốc gia không có quyền kiện tụng nhà nước ở quốc gia khác, coi việc nhà nước được miễn trừ trước công pháp quốc tế là một trong những nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế.
Vụ việc khởi nguồn từ quyết định của một toà án ở Italia cho rằng Chính phủ Đức phải bồi thường cho những người Italia là nạn nhân của chế độ phát xít Đức cách đây nhiều thập kỷ. Một số công dân Hy lạp cũng nhân phán quyết đó của toà án ở Italia mà kiện Chính phủ Đức tại một toà án ở Italia. Toà này cũng phán tương tự và vì không thể buộc Chính phủ Đức thi hành bản án nên đã cho phép tịch biên và bán đấu giá bất động sản của Nhà nước Đức ở Italia. Chính phủ Đức kiện lên toà án quốc tế của LHQ và mới đây toà án đã phán xử như trên.


Đối với người dân bình thường, phán xử như vậy của toà án quốc tế của LHQ chẳng khác gì quyền lợi chính đáng của họ bị đặt sau luật pháp quốc tế. Họ bị tước bỏ quyền được khởi kiện nhà nước của quốc gia khác. Nếu như thế thì phán xử kiểu ấy thể hiện rất rõ sự khác biệt giữa luật pháp quốc tế và công lý, giữa luật lệ và lẽ phải.
Phán xử như trên của toà án quốc tế của LHQ có nghĩa là nhà nước này không chịu trách nhiệm về những tội ác và tội lỗi mà công dân của nhà nước ấy gây ra ở quốc gia khác. Cách hiểu này khiến thiên hạ không thể không liên tưởng đến động cơ và mục đích chính trị của toà. Phán quyết ấy ngăn ngừa mọi khả năng chẳng hạn như công dân của Iraq hay Afghanistan kiện Chính phủ Mỹ hay các nước thành viên NATO về những gì quân đội họ đã gây ra ở hai quốc gia này.


Vụ việc được đưa ra xét xử liên quan đến thời kỳ chiến tranh thế giới thứ hai trong thế kỷ trước, nhưng lại có thể được đưa ra vận dụng trong vô số những cuộc chiến tranh và xung đột khu vực, trong nhiều cặp quan hệ song phương ở nhiều thời kỳ lịch sử khác nhau hiện tại cũng như trong tương lai. Có thể có không ít chính phủ trên thế giới thở phào nhẹ nhõm nhờ phán quyết này chứ không chỉ riêng Chính phủ Đức, nhưng chắc chắn có rất nhiều người ở nhều nơi trên thế giới này thất vọng, thậm chí rất thất vọng.
Mạc Thầy