USA Shutdown dài nhất lịch sử Mỹ: Từ sân bay đến bữa ăn hằng ngày, cả nước lao đao

[Gibbs]

Bức tranh chung: một cuộc “tắt máy” lan rộng khắp đời sống
Cuộc đóng cửa chính phủ liên bang dài nhất trong lịch sử Hoa Kỳ đang để lại những dư chấn mạnh mẽ trên khắp cả nước. Hàng triệu người rơi vào cảnh chờ đợi, từ hành khách kẹt ở sân bay đến các gia đình phụ thuộc vào tem phiếu thực phẩm (SNAP), trong khi giới kinh tế cảnh báo nguy cơ suy giảm tăng trưởng nếu bế tắc kéo dài. Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett thừa nhận tác động “tệ hơn nhiều so với dự tính” và nếu kéo thêm “một tháng nữa” thì không ai dám chắc kinh tế quý này sẽ ra sao.

Bế tắc chính trị: thỏa hiệp đổ vỡ, chưa có lối ra
Tại Thượng viện, đảng Cộng hòa vẫn thiếu mốc 60 phiếu để thông qua dự luật chi tiêu, còn đảng Dân chủ giữ vững yêu cầu về tài trợ bảo hiểm y tế. Lãnh đạo đa số John Thune nói thẳng các nỗ lực thỏa hiệp đã “bể bánh xe”, kêu gọi các thượng nghị sĩ ở lại Washington sẵn sàng bỏ phiếu cuối tuần. Phía thiểu số Chuck Schumer đề nghị chấm dứt shutdown để đổi lấy thêm một năm trợ cấp ACA tăng cường—động thái nhằm dồn GOP vào bàn đàm phán.

Hàng không hỗn loạn: cắt 4% chuyến bay, hủy hơn một ngàn chuyến
Lệnh cắt 4% chuyến bay nội địa có hiệu lực khiến hơn một ngàn chuyến bị hủy trên 40 sân bay lớn, kéo theo chậm trễ dây chuyền ở Washington, Atlanta, San Francisco, Newark… Nạn nhân không chỉ là lịch trình mà còn là những khoảnh khắc đời người. Alicia Leva—cô dâu ở Florida—lo lắng khi hơn nửa khách mời bay từ xa đến. Jay Curley từ Newark phải bỏ ý định bay về Wilmington (North Carolina) để tính chuyện thuê xe. Luana Griffin, đang vội về Sacramento thăm mẹ mới chẩn đoán ung thư giai đoạn cuối, nói bất kỳ hoãn/hủy nào cũng có thể khiến cô mất ngày công và mất đi thời gian quý giá bên mẹ.

Bữa ăn trên bờ vực: lệnh chi trả SNAP bị “đứng hình”
Một thẩm phán liên bang yêu cầu Chính quyền phải chi trả đầy đủ quyền lợi SNAP cho hơn 40 triệu người trong tháng này, cảnh báo nếu không sẽ “đói ăn, quá tải ngân hàng thực phẩm và đau khổ không cần thiết”. Bộ Nông nghiệp sau đó thông báo sẽ thực thi để giải ngân, nhưng Tối cao Pháp viện đã tạm thời hoãn lệnh của tòa dưới, đẩy hàng triệu hộ gia đình trở lại vòng bất định: tiền có về đủ và kịp lúc hay không.
Trong tình thế ấy, Zacherie Martin ở Bremerton (Washington) thú nhận anh không biết liệu tối nay—hay trước Lễ Tạ ơn—mình còn có gì để ăn. Ở West Virginia, Laura Bowles—mang thai, nuôi năm con—cố kéo dài đồng lương Walmart của chồng giữa giá thực phẩm leo thang, nói mọi thứ “từ tệ thành tệ hơn nhiều”.

Cửa hàng nhỏ lẻ dễ tổn thương nhất
SNAP mang lại khoảng 124 tỷ USD doanh số cho 262.000 nhà bán lẻ năm 2023. Các chuỗi lớn như Walmart, Kroger, Dollar General có thể “đỡ” tốt hơn, nhưng tiệm tạp hóa độc lập ở nông thôn—nơi SNAP có thể chiếm tới một nửa doanh thu—đứng trước rủi ro sinh tồn. Phân tích chỉ ra khoảng 27.000 cửa hàng, chủ yếu ở vùng nông thôn và bộ lạc, dễ chịu tác động nặng nề nếu SNAP bị cắt/hoãn; ở nhiều quận nhỏ, 30–40% dân số nhận trợ cấp này.

Công chức liên bang: đi làm đều nhưng ví rỗng
Dù vẫn phải trực, đa số nhân viên liên bang không được trả lương suốt thời gian shutdown. Lisa Morales—y tá tại căn cứ ở El Paso—đã trả nổi tiền thuê nhà tháng 10–11 nhưng không biết lấy gì cho xe, bảo hiểm, xăng, thực phẩm, thức ăn cho thú cưng và điện nước trong tháng tới. Cô nói không được nhận trợ cấp thất nghiệp vì vẫn phải đi làm. Ở một hội chợ việc làm tại McLean (Virginia), nhiều người xin ẩn danh kể cảnh giật gấu vá vai, tính chuyện bỏ kỳ nghỉ lễ, gọi ngân hàng xin khất trả góp hoặc rút tiền hưu non; có người rời Lầu Năm Góc theo diện nghỉ hoãn mà nay tiền lương cũng kẹt từ đầu tháng 10.

Nguy cơ kinh tế: “xấu hơn dự tính”—và có thể xấu nữa
Theo Kevin Hassett, thiệt hại đã vượt dự báo vì shutdown kéo quá lâu. Tâm lý hộ gia đình và doanh nghiệp suy yếu, lưu thông hàng hóa đình trệ, chi tiêu bị nén, chuỗi cung ứng—từ hãng bay đến cửa hàng nhỏ—đang chịu cú sốc thanh khoản. Nếu bế tắc thêm “một tháng nữa”, quỹ đạo tăng trưởng quý này có thể chệch hẳn.

Chính trị điểm danh, đời sống trả giá
Shutdown không còn là cuộc “đấu trí” ở Quốc hội mà đã trở thành bài kiểm tra sức chịu đựng của từng gia đình Mỹ—từ chiếc vé máy bay, giỏ hàng tạp hóa, đến hóa đơn đến hạn. Trước khi những thiệt hại tạm thời hóa thành vết nứt dài hạn, nước Mỹ cần một lối ra: khôi phục dịch vụ công, đảm bảo bữa ăn an toàn cho hàng chục triệu người, và trả lương cho những người đang gồng gánh nhà nước trong im lặng.

"Việc chính phủ đóng cửa là do tổng thống thiếu khả năng lãnh đạo. Ý tôi là, vấn đề bắt nguồn từ cấp cao nhất và chúng phải được giải quyết từ cấp cao nhất. Việc chính phủ đóng cửa đồng nghĩa với việc tổng thống yếu kém." - Donald Trump

"A government shutdown falls on the president's lack of leadership. I mean, problems start from the top and they have to get solved from the top. A shutdown means the president is weak." - Donald Trump