Có ba lư do khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh không kích các tay súng Houthi ở Yemen.
Khói bốc lên sau cuộc không kích tại Sanaa (Yemen) ngày 15/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Theo kênh ABC News, một quan chức Mỹ xác nhận rằng các lực lượng không quân và hải quân Mỹ đă tấn công hàng chục mục tiêu của Houthi ở Yemen ngày 15/3, bao gồm tên lửa, radar, hệ thống pḥng không và thiết bị bay không người lái.
Một người phát ngôn của Bộ Y tế Yemen cho biết ít nhất 9 người thiệt mạng và 9 người bị thương trong các cuộc không kích.
Theo ABC News, đây là hành động quân sự lớn nhất và đáng kể nhất mà Tổng thống Trump thực hiện từ đầu nhiệm kỳ thứ hai.
Các cuộc tấn công lực lượng Houthi được thực hiện bởi các máy bay chiến đấu từ tàu sân bay USS Harry S. Truman, đang ở phía bắc Biển Đỏ, cùng với máy bay tấn công của không quân và thiết bị bay không người lái có vũ trang từ các căn cứ trong khu vực.
Ông Trump đă phê duyệt kế hoạch tấn công vào ngày 14/3. Đây là kết quả của nhiều cuộc họp cấp cao tại Nhà Trắng trong tuần này với sự tham gia của ông Trump và các cố vấn an ninh quốc gia hàng đầu.
Hăng tin AP đă đưa ra ba lư do giải thích cho cuộc tấn công trên.
Nguy cơ đối với vận tải biển toàn cầu
Lực lượng Houthi bắt đầu tấn công các tàu quân sự và thương mại trên một trong những tuyến đường biển nhộn nhịp nhất thế giới ngay sau khi chiến sự giữa Hamas và Israel bùng phát tại Gaza vào tháng 10/2023.
Houthi tuyên bố tấn công các tàu có liên quan đến Israel hoặc đồng minh của nước này như Mỹ và Anh để thể hiện tinh thần đoàn kết với người Palestine. Tuy nhiên, một số tàu bị tấn công không hoặc ít có liên quan đến cuộc xung đột.
Các tay súng Houthi đă dùng tên lửa và thiết bị bay không người lái tấn công hơn 100 tàu thương mại, đánh ch́m hai tàu và giết chết bốn thủy thủ cho đến khi lệnh ngừng bắn tại Gaza có hiệu lực vào giữa tháng 1. Các tên lửa và thiết bị bay không người lái khác bị đánh chặn hoặc không bắn trúng mục tiêu.
Các cuộc tấn công tạm dừng trong thời gian ngừng bắn, nhưng ngày 12/3, Houthi tuyên bố sẽ tiếp tục nhắm vào bất kỳ tàu nào của Israel sau khi Israel cắt toàn bộ nguồn viện trợ cho Gaza nhằm gây sức ép với Hamas trong các cuộc đàm phán kéo dài thỏa thuận ngừng bắn. Nhóm này cảnh báo các cuộc tấn công sẽ bao gồm cả Vịnh Aden, eo biển Bab el-Mandeb và biển Arab. Từ đó đến nay, chưa có vụ tấn công nào của Houthi diễn ra.
Ông Trump viết trên mạng xă hội ngày 15/3 khi tuyên bố không kích: “Những cuộc tấn công liên tục này đă khiến Mỹ và nền kinh tế thế giới thiệt hại HÀNG TỶ USD, đồng thời gây nguy hiểm cho mạng sống của những người vô tội”.
Sau khi bị tấn công, Phó giám đốc Văn pḥng truyền thông Houthi Nasruddin Amer tuyên bố: "Sanaa sẽ vẫn là lá chắn và hỗ trợ cho Gaza, đồng thời không bỏ rơi dải đất này cho dù có bất kỳ thách thức nào".
Nguy cơ đối với Mỹ
Chiến dịch tấn công trước đó của Houthi từng nhắm vào các tàu chiến của Mỹ và phương Tây nhiều lần, khiến Hải quân Mỹ phải tham chiến ở mức độ nghiêm trọng nhất kể từ Thế chiến II.
Chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Joe Biden trước đây, cùng với Israel và Anh, đă từng không kích các khu vực do Houthi kiểm soát ở Yemen. Tuy nhiên, một quan chức Mỹ cho biết chiến dịch ngày 15/3 do Mỹ thực hiện đơn phương.
Nhóm tác chiến tàu sân bay USS Harry S. Truman, bao gồm tàu sân bay này, ba tàu khu trục và một tuần dương hạm, đang hoạt động tại Biển Đỏ và tham gia vào sứ mệnh mới nhất. Tàu ngầm mang tên lửa hành tŕnh USS Georgia cũng đang hoạt động trong khu vực.
Ông Trump nói các cuộc không kích nhằm bảo vệ các tàu hàng, máy bay và tài sản hải quân của Mỹ, đồng thời khôi phục quyền tự do hàng hải.
Sự chú ư của quốc tế đối với Houthi và các cuộc tấn công của nhóm này đă giúp nhóm gia tăng tầm ảnh hưởng, trong bối cảnh họ phải đối mặt với áp lực kinh tế và các vấn đề nội bộ tại Yemen - quốc gia nghèo nhất thế giới Arab và đang ch́m trong cuộc chiến kéo dài hàng thập kỷ.
Gây sức ép lên Iran
Các cuộc không kích mới nhất cũng nhằm gây sức ép lên Iran, quốc gia đă hậu thuẫn Houthi. Tổng thống Trump cam kết sẽ buộc Iran chịu hoàn toàn trách nhiệm về các hành động của Houthi.
Trước đó trong tháng này, Bộ Ngoại giao Mỹ đă lại xếp Houthi vào danh sách tổ chức khủng bố nước ngoài, đồng nghĩa với việc áp đặt các lệnh trừng phạt và h́nh phạt đối với bất kỳ ai hỗ trợ vật chất cho nhóm này.
Chính quyền ông Trump cũng đang thúc ép Iran quay lại đàm phán song phương về chương tŕnh hạt nhân. Ông Trump đă gửi một bức thư cho lănh tụ tối cao Iran, nhấn mạnh rằng ông sẽ không cho phép chương tŕnh này đi vào hoạt động.
Ngoài ra, ông Trump c̣n áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Iran trong khuôn khổ chiến dịch gây áp lực tối đa và ám chỉ khả năng sử dụng biện pháp quân sự, dù vẫn nhấn mạnh có thể đạt được một thỏa thuận hạt nhân mới.
Về phần ḿnh, ngày 16/3, Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) cảnh báo sẽ đáp trả quyết đoán mọi cuộc tấn công. Trong một phát biểu được phát trên truyền h́nh, Tư lệnh IRGC, Thiếu tướng Hossein Salami lên án lời cảnh báo của Tổng thống Mỹ, đồng thời nêu rơ Iran không mong muốn chiến tranh, nhưng sẽ đáp trả phù hợp, quyết liệt và quyết đoán khi bị đe dọa. Ông khẳng định lực lượng Houthi hoàn toàn độc lập trong việc ra các quyết định hoạt động mang tính chiến lược.
Trước đó cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmaeil Baqaei đă kịch liệt lên án các vụ không kích của Mỹ, khẳng định đây là hành vi vi phạm các nguyên tắc của Hiến chương Liên hợp quốc. Trong khi đó, Ngoại trưởng Abbas Araghchi nhấn mạnh Mỹ không có thẩm quyền ra lệnh cho Iran về chính sách đối ngoại như phương Tây đă từng làm trước Cách mạng Hồi giáo năm 1979.
VietBF@sưu tập
