Vụ việc xảy ra chỉ vài tuần sau khi Ukraine tiếp nhận những chiếc đầu tiên trong số các máy bay chiến đấu do Mỹ sản xuất.
Phi công hàng đầu của Ukraine tử trận
CNN dẫn nguồn tin quân sự Ukraine cho biết, phi công Ukraine Oleksiy Mes, được biết đến với bí danh "Moonfish", đă thiệt mạng khi một tiêm kích F-16 gặp nạn trong lúc t́m cách "đẩy lùi cuộc tấn công đường không lớn nhất từ trước đến nay" của Nga nhằm vào Ukraine.
Cái chết của Oleksiy Mes là một tổn thất lớn với Ukraine. Kiev mới chỉ tiếp nhận những chiếc F-16 đầu tiên vào đầu tháng này và Mes là một trong số ít phi công được đào tạo để vận hành chúng.
Phi công Ukraine Oleksiy Mes, được biết đến với bí danh "Moonfish". Ảnh: CNN
Vụ việc xảy ra hôm 26/8, chỉ vài tuần sau khi Ukraine tiếp nhận những chiếc đầu tiên trong số các máy bay chiến đấu do Mỹ sản xuất. Không quân Ukraine đă thừa nhận vụ rơi máy bay và cái chết của phi công trong một tuyên bố hôm 29/8.
Lực lượng này cho biết, Mes đă thiệt mạng trong khi chiến đấu nhằm đáp trả đợt băo lửa của Nga hôm 26/8. Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Ukraine cho hay: "Trong lúc tiếp cận mục tiêu tiếp theo, liên lạc với một trong những máy bay đă bị mất. Kết quả sau đó cho thấy, máy bay đă rơi, phi công đă thiệt mạng".
Trong khi đó Nghị sĩ Ukraine Mariana Bezugla tiết lộ trên kênh Telegram chính thức: "Theo thông tin tôi nhận được, chiếc máy bay F-16 của phi công Oleksiy Mes đă bị bắn hạ bởi hệ thống tên lửa pḥng không Patriot do thiếu sự phối hợp giữa các đơn vị".
Nguồn tin của WSJ thân cận với quân đội Ukraine mô tả về Mes là một người hùng, từng bắn hạ thành công nhiều tên lửa của Nga trước khi gặp nạn. Mes là một trong những phi công nổi bật của Ukraine, thường xuất hiện trên các phương tiện truyền thông. Phi công này cũng từng đến Washington để vận động Mỹ gửi chiến đấu cơ F-16 cho Ukraine.
Mes đă gặp gỡ cá nhân với các nhà lập pháp Mỹ tại Điện Capitol, trong đó có cựu dân biểu Adam Kinzinger. Trong một bài đăng hôm 29/8 trên X, Kinzinger nói rằng Mes và Andriy Pilshchykov, một phi công khác của Ukraine, "đă chiến đấu như điên v́ Ukraine và F-16".
Mes thường xuất hiện cùng với Pilshchykov, có bí danh là "Juice", người đă tử nạn trong một tai nạn huấn luyện vào năm 2023. Hai phi công khác cũng đă thiệt mạng trong sự cố va chạm giữa không trung đó.
Đ̣n giáng mạnh đối với Kiev: Kỳ vọng và thất vọng
Việc Ukraine mất đi chiếc F-16 đầu tiên - một trong số ít tiêm kích do Mỹ sản xuất mà Ukraine sở hữu, và cái chết của một trong những phi công nổi tiếng nhất đất nước là một đ̣n giáng mạnh đối với Kiev, WSJ nhận định.
Kiev đă chờ đợi rất lâu để có được F-16. Tổng thống Zelensky đă đề nghị các đồng minh phương Tây chuyển giao loại máy bay chiến đấu này cho ḿnh ngay từ khi cuộc xung đột bắt đầu.
Ukraine hy vọng rằng những chiếc tiêm kích tiên tiến này sẽ giúp lực lượng của họ giành được lợi thế trên chiến trường, đặc biệt là để bắn hạ các tên lửa từ phía Nga và bảo vệ quân đội trên tuyến đầu.
Tuy nhiên, CNN dẫn nguồn chuyên gia đánh giá, F-16 không phải là vũ khí giúp "bách chiến bách thắng". Ukraine có thể sử dụng chúng để hạn chế ưu thế kiểm soát bầu trời của Nga, nhưng các chuyên gia cho rằng, năng lực của F-16 kém hơn so với những máy bay chiến đấu hiện đại nhất của Nga, những chiếc máy bay này có khả năng sẽ chiến thắng trong một trận không chiến với F-16.
Hơn nữa, nhiều chiếc F-16 trong số đó là hàng đă qua sử dụng và có nhiều thập kỷ hoạt động, dễ bị tổn thương bởi tên lửa pḥng không của Nga, đồng thời là mục tiêu giá trị cao đối với lực lượng của Moscow.
Các quan chức Mỹ cũng đă cảnh báo về nguy cơ khi đưa phi công không có kinh nghiệm lái F-16 vào chiến đấu. Mặc dù Mes và các phi công Ukraine khác hiện đang bay F-16 là những người vận hành thành thạo máy bay phản lực của Liên Xô nhưng họ vẫn phải trải qua một khóa huấn luyện cấp tốc để học cách điều khiển máy bay Mỹ.
Trong cuộc phỏng vấn với CNN giữa quá tŕnh huấn luyện, Mes nói rằng việc anh và các phi công Ukraine khác phải trải qua một phiên bản huấn luyện rút gọn là cần thiết: "Chúng tôi đă có rất nhiều thời gian để nghiên cứu chiếc máy bay một cách hoàn chỉnh trong thời b́nh, nhưng hiện giờ chúng tôi không có thời gian".
Nhóm phi công Ukraine đă bắt đầu huấn luyện F-16 tại Mỹ vào mùa thu năm ngoái. Mặc dù phải mất nhiều năm để được đào tạo đầy đủ, Mes và những người khác phải hoàn thành tập huấn trong 6 tháng.
Trên thực tế, một phi công F-16 mới của Mỹ thường sẽ không bay chiến đấu trong ṿng nhiều tháng sau khi hoàn thành huấn luyện, mà dành thêm thời gian bay trong nước cùng đơn vị của ḿnh.
Một quan chức Mỹ lưu ư với WSJ rằng, chương tŕnh huấn luyện cho phi công Ukraine trên F-16 là "không theo tiêu chuẩn", hiện chỉ tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể mà họ có khả năng gặp phải trong chiến đấu. "Vẫn c̣n rủi ro ở đó", vị quan chức này nhận định.
Kiev muốn có thêm nhiều phi công Ukraine bay F-16 trên chiến trường trong tương lai gần. Một số phi công đang được huấn luyện tại các địa điểm ở châu Âu và Mỹ. Ukraine dự kiến sẽ nhận được một loạt F-16 cũ và cải tiến từ Na Uy, Bỉ, Hà Lan và Đan Mạch. Chi phí cải tiến cho một chiếc F-16 tùy thuộc vào phiên bản máy bay và những vũ khí nâng cấp đi kèm, nhưng nó có thể lên đến hàng chục triệu đô la.
VietBF@ Sưu tập
