Dư luận nổ tung
Chuyện đào thoát của Edward Snowden và việc anh tố giác hoạt động của an ninh t́nh báo quốc gia Hoa Kỳ nhằm do thám điện thoại, điện thư của công dân Mỹ đă làm nổ tung công luận Hoa Kỳ và thế giới trong mấy ngày qua.
"Người thổi c̣i" cho tự do dân chủ/"The guardian" front page
| ”Tôi chẳng phải là anh hùng hay kẻ phản bội. Tôi là một người Mỹ" |
Gương mặt hiền lành của anh xuất hiện nhiều ngày liền trên mọi trang nhất của các tờ báo lớn của mọi thứ tiếng trên thế giới. Báo chí quốc tế tặng anh danh hiệu “Người thổi c̣i” báo động cho tự do, dân chủ.
Vẫn đang ở Hồng Kông, hôm thứ năm anh c̣n tố cáo thêm vụ 61 ngàn hackers của Mỹ tấn công các mục tiêu không gian ảo trên khắp thế giới, kể cả hằng trăm mục tiêu ở Trung Quốc và Hồng Kông. Anh tuyên bố:
”Tôi chẳng phải là anh hùng hay kẻ phản bội. Tôi là một người Mỹ"
Cùng ngày, Giám đốc Cơ quan điều tra liên bang Hoa Kỳ, ông Robert Mueller, tuyên bố trước quốc hội rằng đă mở cuộc điều tra h́nh sự và dùng mọi biện pháp để truy tố người này về tôi tiết lộ những bí mật của chương tŕnh giám sát điện thoại, điện thư của Cơ quan An ninh Hoa Kỳ.
Cũng trước quốc hội, Giám đốc cơ quan an ninh quốc gia Hoa Kỳ, tướng Keith Alexander, tuyên bố chuyên viên Hoa Kỳ đă nhờ vào chương tŕnh theo dơi điện thoại điện thư mà phát hiện và phá vỡ từ trong trứng cả mấy chục cuộc tấn công khủng bố. Kiêm nhiệm chức vụ Tư lệnh Bộ Chỉ Huy không gian ảo của Hoa Kỳ, tướng Alexander xác định rằng chương tŕnh theo dơi đó của chính phủ là hợp pháp, và được thi hành dưới sự giám sát tư pháp.
Rời bỏ “thiên đàng”
Người chuyên viên vi tính 29 tuổi từng làm việc cho cơ quan t́nh báo trung ương Mỹ CIA và đang làm cho Cục An Ninh quốc gia NSA, bất ngờ từ nhiệm sở ở Hawaii bay sang Hồng Kông nơi anh đă hẹn trước với phóng viên báo The Guardian của Anh quốc. Nơi đây anh đă tiết lộ những chuyện động trời liên quan đến chương trinh của FBI gọi là PRISM, là chương tŕnh nằm trong kế hoạch chống khủng bố, nhằm buộc cho các công ty điện thoại và thông tin của Mỹ theo dơi chặt chẽ và khi có lệnh toà án th́ phải giao nạp cho chính phủ nội dung mọi liên lạc điện thoại, email, trang giao tế xă hội của tất cả mọi người sử dụng những phương tiện của các công ty đó trên thế giới, và cả các công dân Hoa Kỳ ở trong và ngoài nước.
Ai hợp pháp, ai không hợp pháp?
Liệu trên khía cạnh hiến pháp và luật pháp, một chương tŕnh như vậy có hợp hiến hợp pháp không, trong khi hiến pháp Hoa Kỳ quy định quyền tự do cá nhân bao gồm các nhân quyền, là quyền tối thượng của mọi công dân Hoa Kỳ, trong đó quyền riêng tư thường được biện hộ và đề cao?
Thuần tuư pháp lư, hành động đó của chính phủ có thể bị coi là xâm phạm quyền riêng tư của người Mỹ. Phía chính phủ nói đó là kế hoạch cần thiết cho nền an ninh và phúc lợi của người dân Hoa Kỳ. Câu trả lời của Tổng thống Barrack Obama là chính phủ không thể bảo đảm 100% tránh được nạn khủng bố cho người dân và cũng không thể bảo đảm 100% cho quyền tự do cá nhân, mà người dân trong bối cảnh bị đe doạ hiện nay phải chịu đựng một chút những điều bất tiện, v́ nền an ninh của quốc gia.
Mặt khác, hành vi của Edward Snowden là tiết lộ bí mật về hoạt động của chính phủ, là vi phạm luật pháp. Hoạt động của chính phủ có hợp pháp hay không là điều phải tính tới về sau, nhưng dù sao anh cũng không được phép tiết lộ ra bên ngoài.
Toà Bạch ốc dưới búa ŕu dư luận
Trong khi đó lời giải thích của Tổng thống Hoa Kỳ khiến nhiều người ngạc nhiên. Quyền tự do cá nhân được xem là “quyền tự do căn bản và quan trọng nhất của người dân Mỹ” là điều ông từng nói khi ra tranh cử để phê b́nh chính phủ George W. Bush, đi kèm với những lời chỉ trích nặng nề về những điều ông Bush đă làm, vi phạm đến quyền căn bản quan trọng đó và những quyền căn bản khác. Trước những chỉ trích đó, Tổng Thống George W. Bush có lần phải lên tiếng nói rằng đừng quên trong cương vị của một nhà lănh đạo, hàng ngày ông được nghe báo cáo về an ninh quốc gia, và “có những lần nghe xong mà thấy rợn cả người”. Trước khi rời Ṭa Bạch Ốc, Đệ Nhất Phu Nhân Laura Bush cũng nói điều tương tự, cho rằng những điều người khác chỉ trích chồng bà là “những điều hoàn toàn không đúng”, giải thích: “Tất cả những ǵ nhà tôi làm đều nhắm vào mục đích phục vụ người dân, đảm bảo không cho khủng bố có cơ hội” như chúng đă làm hôm 11 Tháng Chín 2001.
Đó cũng là lời giải thích được các viên chức thân cận nhất của Tổng Thống Barack Obama đưa ra để trả lời câu hỏi tại sao chính phủ vi phạm dân quyền khi xin trát ṭa để thu thập hồ sơ điện thoại và hồ sơ Internet của cả triệu người dân. Một trong những người thân tín của tổng thống là cựu cố vấn David Axelrod bảo:
“Khi là tổng thống Hoa Kỳ, ngày làm việc của bạn sẽ bắt đầu bằng báo cáo về an ninh. Tôi biết và hiểu rất rơ là Tổng Thống Obama ngày nào cũng phải đối đầu với thực tế v́ những hiểm họa có thể xảy đến cho quốc gia, đương nhiên là ông có trách nhiệm phải làm những ǵ có thể làm để phá vỡ những âm mưu phá hoại đó”. Ông cựu cố vấn Ṭa Bạch Ốc nói thêm “Đó là điều ai cũng phải làm khi ở trong cương vị của một nhà lănh đạo”.
Lưỡng đảng đồng tâm hiếm thấy
Về phía đối thủ chính trị của Tổng thống là đảng Cộng hoà,
điều ông Obama làm đă được sự ủng hộ của đối thủ chính trị, nghị sĩ John McCain, người từng đại diện đảng Cộng Ḥa tranh chức tổng thống hồi 2008.
Trong cuộc phỏng vấn trưa Chủ Nhật của đài CNN, ông McCain nói rằng “Nếu chuyện này xảy ra hôm 12 Tháng Chín 2001 (tức 1 ngày sau vụ khủng bố tấn công nước Mỹ), chắc chắn sẽ chẳng ai nói ǵ cả”. Vị nghị sĩ Cộng Ḥa nói thêm chuyện này “nổ lớn” v́ xảy ra cùng lúc với những thắc mắc của người dân về những việc làm sai trái Cơ Quan Thuế Vụ Hoa Kỳ, về chuyện từ năm ngoái Ṭa Bạch Ốc vẫn t́m cách che giấu sự thật xảy ra ở Benghazi, cho đến chuyện nhà báo của hăng thông tấn AP và FOXNews cũng bị FBI thu tóm hồ sơ điện thoại xem họ gọi cho những ai và những ai gọi cho họ.
Trong khi đó nhiều vị dân cử khác tỏ ra cứng rắn hơn, như nghị sĩ Rand Paul, con của người ra tranh cử Tổng thống năm 2008, dân biểu Ron Paul. Vị nghị sĩ trẻ tuổi cho rằng kế hoạch của CIA “vi phạm hiến pháp” và ông đang suy nghĩ xem có nên yêu cầu Tối Cao Pháp Viện nhập cuộc hay không.
Đồng minh chính trị phẫn nộ
Công luận nhận xét ra sao về việc Tổng thống Obama đă duy tŕ và áp dụng đạo luật mà chính ông từng phản đối gay gắt?
Những tổ chức ủng hộ hết ḷng cho ông Obama tranh cử Tổng thống đă cho rằng Thượng Nghị Sĩ Obama và Tổng Thống Obama là hai con người chính trị khác nhau. Và khi thành Tổng hống th́ ông Obama cũng chẳng khác ǵ ông Bush.
Nhưng phụ tá cố vấn An Ninh Quốc Gia của ông Obama trả lời sự so sánh đó, và nhắc lại tháng trước Tổng Thống Obama đă đọc bài diễn văn quan trọng nói về chính sách mới mà ông đưa ra để chống khủng bố hữu hiệu hơn. Ông Rhodes nhắc lại là Tổng thống Obama đă kết thúc cuộc chiến Iraq và sắp rút quân khỏi Afghanistan, và như vậy không phải bỏ đi những biện pháp khác, v́ phải bảo vệ cho người dân trong t́nh thế an ninh như hiện nay.
Hôm thứ tư Tổng thống Nga nói có thể cho Edward Snowden tị nạn chính trị. Liệu Edward có đi Nga không?
Một người yêu nước
Edward Snowden đă t́nh nguyện nhập ngũ để chiến đấu tại Iraq, nhưng bị găy hai chân trong thế giới huấn luyện, nên quay về đi học thêm vi tính, chiếm được việc làm cho CIA rồi tới NSA, được làm ở Hawaii, nơi anh ở với bạn gái, và là nơi mọi người Mỹ coi là thiên đường hạ giới, với mức lương trên 100 ngàn đô la một năm. Nhưng anh đă bỏ hết cả sự nghiệp t́nh báo đầy hứa hẹn, bỏ cả người yêu ở lại Hawaii, để làm công việc mà anh gọi là tố giác một hành vi phi pháp phản dân chủ của chính quyền Mỹ.
Con người như vậy phải là một công dân yêu nước và dám hy sinh v́ những giá trị dân chủ tự do của quê hương xứ sở Hoa Kỳ của anh. Nếu đi Nga tị nạn th́ đúng là đă chống lại tổ quốc, và sẽ gây tai hại khôn lường cho Hoa Kỳ, v́ anh ta có thể nắm giữ được những tài liệu t́nh báo vô giá, trong đó có danh sách những người làm việc cho CIA trên khắp thế giới. Kho tàng thông tin ấy sẽ giúp ích cho người Nga rất nhiều.
Một con người yêu nước và dám hy sinh v́ quyền tự do của người dân nước ḿnh sẽ không phản quốc.
Nhưng bây giờ anh đang ở Hồng Kông, Trung Quốc có thể hành động ra sao về anh, qua tay chính quyền Hồng Kông?
Bắc Kinh đắc lợi mọi bề
Một kho tàng về t́nh báo như vậy th́ Nga hay Trung Quốc cũng muốn thủ đắc. Nhưng Bắc Kinh có thể có lợi hơn thế nhiều, khi nhẫn tâm giao nạp Edward Snowden cho Hoa Kỳ như một hành động tỏ thiện chí cao nhất trong công cuộc hợp tác hoà b́nh, hợp tác chống khủng bố, để có thể đổi lại và được Hoa Kỳ dành tặng những lợi lộc to tát hơn nhiều.
Ngược lại, Hồng Kông là một lănh thổ với quy chế tự trị về hành chánh công quyền và pháp lư, mà Bắc Kinh đă nhiều lần cam kết tôn trọng. Trung Quốc không thể xen vào nền pháp lư của Hồng Kông để buộc Hồng Kông giải giao người này cho Bắc Kinh hay Washington, dù nếu người Mỹ có yêu cầu.
Vũ khí bằng vàng
Trước hết Trung Quốc đă được một món quà tặng vô điều kiện, một quân bài mạnh để khống chế Hoa Kỳ trong trận đấu khẩu về vấn đề an ninh mạng. Tổng thống Mỹ nhiều lần nghiêm khắc yêu cầu Trung Quốc có hành động nghiêm chỉnh để chặn đứng cuộc tấn công trên không gian ảo nhắm vào Hoa Kỳ trên những lănh vực thiết yếu của quốc gia, từ quốc pḥng đến điện lực, đến sản xuất, kinh tế, thương mại.
Chủ tịch Tập Cận B́nh mới trả lời báo chí tại California rằng chính Trung Quốc cũng là nạn nhân chịu nhiều tổn thất khi các hackers nỗ lực tấn công vào mạng internet của họ.
Tại thượng đỉnh California hai nhà lănh đạo đă không thoả thuận được điều ǵ trong lănh vực an ninh không gian ảo. Nay Edward Snowden lại hiến tặng Trung Quốc một vũ khí bằng vàng để khiến đối tác Hoa Kỳ phải im tiếng, không thể nói thêm một lời nào thống trách Trung Quốc về vấn đề này.
Việt-Long-Thanh Quang-Nguyễn Khanh/RFA
Nước Mỹ điên đầu v́ Edward Snowden
