Quốc đảo nhỏ bé không khuất phục tiền và trừng phạt từ Trung Quốc, quyết không bỏ "bạn". Hiện Palau đang đối mặt với "con rồng" Trung Quốc.
Ảnh minh họa.
Khi "củ cà rốt" dẫn đến việc hòn đảo này chấm dứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan, Trung Quốc đã dùng đến "cây gậy".
TRUNG QUỐC "VUNG" TIỀN MUA ĐỒNG MINH
Năm 2015, các quan chức du lịch của hòn đảo Palau dường như không thể tin trước số lượng khách du lịch tới đây. Đó là năm Palau đón lượng khách kỉ lục, nhưng đáng ngạc nhiên hơn là có tới 91.174 du khách là người Trung Quốc.
Năm 2008, hòn đảo chỉ đón khoảng 634 khách du lịch Trung Quốc. Việc tăng tới 14.000% về lượng du khách đã khiến GDP của Palau tăng mực kỉ lục kể từ 2000 và một làn sóng đầu tư đến hòn đảo.
Các đại dương và bờ biển quanh Palau không có sự thay đổi đáng kể nào trong năm 2015 so với 2008, do đó sự tăng đột biến số lượng khách du lịch từ Trung Quốc khiến nhiều người dân địa phương khó hiểu.
Tuy nhiên, lý do sau đó đã dần sáng tỏ: đó là mối quan hệ ngoại giao giữa Palau và Đài Loan. Điều này khiến hòn đảo hiểu rõ những gì có thể sẽ xảy ra.
Bắc Kinh có khả năng điều hướng làn sóng du khách nước này thông qua việc công bố Tình trạng các điểm đến được chấp thuận (ADS), một dạng giấy phép để các công ty lữ hành quốc doanh triển khai các gói du lịch đến các nước trong danh sách chấp thuận. Những nước nằm trong ADS có thể ghi nhận mức tăng tới 50% số khách Trung Quốc thông qua chương trình này, qua đó khiến nhiều đối tác như Palau, vốn phụ thuộc lớn vào du lịch, tăng GDP lên hơn 40%.
Nhưng điều Palau có thể không nhận ra là họ đang tham gia vào một chiến lược của Bắc Kinh dưới tên gọi "ngoại giao đô-la", "cây gậy và củ cà rốt".
Chiến lược này là nhằm thu hẹp sự hiện diện của Đài Loan trên trường quốc tế thông qua một loạt các hoạt động quân sự, kinh tế và ngoại giao nhằm tiến tới mục đích cuối cùng là đưa Đài Loan trở về với Trung Quốc Đại lục.
Khi lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn lên nắm quyền vào 2008, Đài Loan có 23 nước thiết lập quan hệ ngoại giao. Năm 2021, con số này giảm chỉ còn 14, trong đó bao gồm những hòn đảo nhỏ như Haiti hay Holy See, hay những quốc gia châu Phi ít được biết đến như Eswatini, St.Vincent, hay Grenadines ở vùng Caribea.
Ở Thái Bình Dương, Trung Quốc đã thuyết phục được Solomon hay Kiribati cắt đứt quan hệ với Đài Loan thông qua những chương trình hỗ trợ tài chính hào phóng. Trong khi với Gambia, El Salvador và Burkina Faso, đó là các chương trình phát triển cơ sở hạ tầng. Những nước duy trì quan hệ với Đài Loan nhìn sự can thiệp của Bắc Kinh và các khoản đầu tư kèm theo ở khu vực Thái Bình Dương với cái nhìn nghi ngờ và sự lo ngại về các khoản đầu tư kèm điều kiện.
TIỀN KHÔNG ĐỦ, TRUNG QUỐC DÙNG ĐÒN ROI
Với Palau, "củ cà rốt" của Trung Quốc không dẫn đến việc hòn đảo này chấm dứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan kể từ năm 1999, và hệ quả là "cây gậy".
Làn sóng du khách Trung Quốc đến Palau kết thúc vào tháng 11/2017 khi Bắc Kinh yêu cầu các hãng lữ hành dừng đưa du khách đến hòn đảo. Vào cuối 2017, con số du khách Trung Quốc giảm khoảng 22,7%, còn với đó là tổng lượng du khách cũng giảm 16% do số lượng các chuyến bay đến đây cũng bị ảnh hưởng và cắt giảm.
Với hãng hàng không Palau Pacific Airways do Đài Loan sở hữu, số lượng khách đặt vé từ Trung Quốc đến Palau giảm khoảng 50%, dẫn đến việc hãng phải đóng cửa vào 2018. Bắc Kinh đã sử dụng chiến thuật tương tự trong quá khứ, khi cấm các hãng lữ hành đưa khách đến Hàn Quốc vào 2017 để phản ứng trước việc Mỹ thiết lập hệ thống phòng thủ tên lửa tại đây, qua đó tác động trực tiếp tới ngành du lịch của nước này trong thời điểm diễn ra thế vận hội Olympic mùa đông Pyeong Chang. Và chính Đài Loan cũng là mục tiêu nhắm tới.
Nhưng điều gì khiến hòn đảo với chỉ 18.000 dân có thể chống đỡ trước sức ép từ một siêu cường? Palau đã có mối quan hệ lâu dài với Đài Loan và tin rằng họ có nhiều điểm chung hơn là với Trung Quốc. Một lý do khác với Palau có thể đến từ Mỹ. Năm 1982, Palau kí Hiệp ước liên kết tự do với Mỹ, trong đó Washington sẽ chịu trách nhiệm bảo vệ nước này cho tới 2044, đồng thời Mỹ có đặc quyền sử dụng các tuyến đường biển và bộ của Palau vì mục đích chiến lược.
Đổi lại, Palau sẽ nhận được khoản hỗ trợ 17,7 triệu USD cho tới 2024, ngoài ra, Đài Loan cũng hỗ trợ khoảng 10 triệu USD mỗi năm.
Việc số lượng lớn khách du lịch Trung Quốc đổ xô đến Palau đã khiến hệ thống nước, điện và cơ sở hạ tầng gặp quá tải, theo đó, nước này đang hướng tới việc đón ít khách du lịch hơn nhưng sẽ chi tiêu nhiều hơn và quan tâm hơn đến vấn đề môi trường. Palau cũng đang chuyển hướng đẩy mạnh quan hệ với Mỹ. Năm 2020, quân đội Mỹ đã sử dụng hòn đảo để tiến hành các cuộc tập trận, và năm 2021, Tổng thống Palau đã đến thăm Đài Loan cùng với Đại sứ Mỹ, trong khi Lầu Năm Góc thì được đề xuất xây dựng các cảng, căn cứ trên biển và không quân trên hòn đảo.
Với Mỹ, Palau có vai trò quan trọng trong việc duy trì tuyến đường phía Bắc Thái Bình Dương kết nối Hawaii và Guam, và qua đó ngăn cản Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc dọc khu vực Thái Bình Dương.
Tuy nhiên, sự cạnh tranh giữa các bên vẫn chưa kết thúc. Covid-19 đã tạo ra các tác động nghiêm trọng tới khu vực Thái Bình Dương và dẫn đến sự thụt lùi về tăng trưởng kinh tế đạt được trong hơn 1 thập kỉ qua. Hệ quả là các nước trong khu vực đang ngày càng ở thế yếu trước sự ảnh hưởng về kinh tế và hỗ trợ tài chính. Trong bối cảnh đó, tầm ảnh hưởng của Mỹ ở khu vực có thể thay đổi nếu nước này không xem xét lại các hiệp định hiện có. Vẫn có các cơ hội giành cho Trung Quốc để thay đổi quan điểm của các hòn đảo trong khu vực thông qua các chương trình hỗ trợ tài chính, và quan trọng hơn là ngoại giao vaccine.
VietBF@ sưu tập
