Hơn 12.000 đơn khiếu nại lừa đảo đã được gửi nhưng Cicrle K vẫn đồng ý lắp đặt các máy ATM tiền số, qua đó hưởng lợi hàng triệu USD.
ATM tiền số từng được quảng bá như công cụ giúp phổ cập tiền mã hóa thì nay đang trở thành tâm điểm của một làn sóng lừa đảo quy mô lớn tại Mỹ.
Theo điều tra của CNN và Hiệp hội Nhà báo Điều tra Quốc tế (ICIJ), hàng nghìn nạn nhân, chủ yếu là người cao tuổi đã mất hơn 330 triệu USD (8.382 tỷ đồng) trong năm nay sau khi bị dụ dỗ nạp tiền mặt vào các máy ATM tiền số, trong đó nhiều vụ xảy ra ngay tại chuỗi cửa hàng tiện lợi Circle K, một trong những đối tác doanh nghiệp lớn nhất của ngành ATM tiền số.
Lợi nhuận trên nỗi đau khách hàng
Ngay bên trong cửa trước của một cửa hàng tiện lợi Circle K, quản lý khu vực trừng mắt nhìn một ki-ốt nhỏ. Lại thêm một nạn nhân cao tuổi vừa nạp hàng nghìn USD vào thiết bị này sau khi bị kẻ lừa đảo dụ dỗ.
“Tôi ghét mấy cái máy này,” người quản lý nói với cảnh sát tại Niceville, bang Florida, theo đoạn video từ camera gắn trên người cảnh sát ghi lại vụ việc hồi tháng 9. “Tôi muốn loại chúng ra khỏi các cửa hàng.”
Một cuộc điều tra chung của CNN và Hiệp hội Nhà báo Điều tra Quốc tế (ICIJ) cho thấy Circle K đã kiếm được hàng triệu USD nhờ cho thuê mặt bằng đặt ATM tiền số, ngay cả khi ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy các thiết bị này đóng vai trò then chốt trong các đường dây lừa đảo quốc tế, khiến cảnh sát địa phương nhiều lần phải quay lại cùng một cửa hàng để xử lý sự việc.
CNN và ICIJ đã xem xét hơn 150 vụ lừa đảo liên quan đến ATM tiền số tại các cửa hàng Circle K và phỏng vấn 17 nhân viên, những người cho biết họ đã chứng kiến và đôi khi cố gắng ngăn chặn các hành vi gian lận ngay trong ca làm việc.
Có người kể đã thấy một người đàn ông dùng búa tạ đập vào máy nhằm lấy lại số tiền bị đánh cắp. Một số nhân viên nói rằng họ đã trao đổi vấn đề này với cấp quản lý nhưng hầu như không nhận được phản hồi.
“Chính sách của Circle K là: ‘Không phải máy của chúng tôi, không phải vấn đề của chúng tôi,’ nhưng tôi thấy chuyện này xảy ra quá thường xuyên,” Debbie Joy, trợ lý quản lý tại Port Orange, Florida, nói trong một cuộc họp hội đồng thành phố hồi tháng 4, nơi bà được trao thưởng vì đã ngăn chặn một vụ lừa đảo đang diễn ra.
Ngay cả một số nhân viên Circle K cũng đã bị lừa, mang hàng nghìn USD từ két sắt của cửa hàng nạp vào ATM tiền số, theo các báo cáo của cảnh sát.
Tại một địa điểm ở bang Indiana, các quản lý cửa hàng thậm chí còn treo một tấm biển lớn phía sau quầy thu ngân để cảnh báo nhân viên. Tấm biển ghi: “Cảnh báo lừa đảo: Đừng để tiền trong ngăn kéo để mang bỏ vào máy Bitcoin.”
Theo nhiều nhân viên nói với CNN và ICIJ, Circle K đã nhiều lần cảnh báo nhân viên qua email và các buổi đào tạo về nguy cơ lừa đảo liên quan đến ATM tiền số.
“Dù chúng tôi đào tạo và nâng cao nhận thức cho nhân viên để nhận diện các chiêu trò lừa đảo tài chính phổ biến và mới nổi, họ không xử lý hay giám sát các giao dịch của khách hàng tại các ATM tiền mặt tự phục vụ hoặc các máy Bitcoin Depot trong cửa hàng, vốn do bên thứ ba sở hữu và quản lý hoàn toàn,” một phát ngôn viên của Circle K cho biết.
Bất chấp tất cả những cảnh báo đó, chủ sở hữu chuỗi cửa hàng trong năm nay vẫn gia hạn hợp đồng với công ty ATM tiền số Bitcoin Depot. Thỏa thuận này mang lại tiền thuê cho Circle K, có thể tạo ra doanh thu hàng nghìn USD mỗi năm cho mỗi cửa hàng.
Các chuyên gia và nạn nhân, trong đó có một người đã kiện chuỗi cửa hàng vào năm ngoái, cho rằng Circle K đang đặt lợi nhuận lên trên sự an toàn.
“Chúng ta thực sự cần rút phích cắm ngay lập tức những ATM Bitcoin này để việc lừa đảo trở nên khó khăn hơn,” Nathan VanCleave, trung sĩ cảnh sát tại Evansville, Indiana, người từng xử lý nhiều vụ lừa đảo tiền số, nói. “Hiện nay, rào cản lớn nhất chính là các tập đoàn lớn, các trạm xăng đang cho đặt những ATM Bitcoin này.”
Circle K né tránh
Một cuộc điều tra trước đó của CNN đã hé lộ cách các công ty ATM tiền số kiếm lời từ làn sóng lừa đảo lan rộng và ngày càng gia tăng, bằng việc thường xuyên đội giá tiền mã hóa lên 20%-30% hoặc hơn cho mỗi giao dịch, bao gồm cả các giao dịch bất hợp pháp. Nhiều tổng chưởng lý bang và cơ quan chức năng khác cáo buộc rằng một tỷ lệ lớn giao dịch của các công ty ATM tiền số lớn liên quan đến lừa đảo và rằng các công ty này đã không bảo vệ đầy đủ người tiêu dùng.
Các công ty này bác bỏ những cáo buộc đó và khẳng định họ có các biện pháp bảo vệ toàn diện, như cảnh báo gian lận hiển thị rõ ràng trên máy. Bitcoin Depot cho biết họ yêu cầu giấy tờ tùy thân cho các giao dịch, cung cấp hỗ trợ khách hàng trực tiếp và duy trì một đội ngũ thường xuyên hỗ trợ cơ quan thực thi pháp luật trong các cuộc điều tra.
Những công ty như Circle K cũng hưởng lợi, dù ở mức độ thấp hơn, khi doanh thu từ ngành ATM tiền số được chia cho các nhà bán lẻ nhận tiền để cho đặt máy trong cửa hàng của họ. Theo Coin ATM Radar (đơn vị theo dõi các thiết bị này), hiện có hơn 30.000 ATM tiền số được đặt trong các trạm xăng, cửa hàng thuốc lá, siêu thị và nhiều địa điểm khác trên khắp nước Mỹ.
Theo hồ sơ của Bitcoin Depot, Circle K đang đặt ATM tiền số tại hơn 750 cửa hàng, trở thành đối tác doanh nghiệp lớn nhất của công ty này. Công ty mẹ của Circle K vận hành khoảng 7.000 cửa hàng tại Mỹ.
Một phát ngôn viên của Circle K cho biết công ty cam kết mang đến trải nghiệm an toàn, bảo mật cho khách hàng.
“Khi tiền mã hóa tiếp tục trở nên phổ biến, cũng như hầu hết các công cụ tài chính khác, nó trở thành mục tiêu của các vụ lừa đảo hình sự, vốn bắt đầu bên ngoài các địa điểm bán lẻ, từ rất lâu trước khi nạn nhân tiếp cận ATM tiền số,” người phát ngôn nói. “Với tư cách là một nhà bán lẻ có trách nhiệm, chúng tôi hợp tác chặt chẽ với các đối tác kinh doanh như Bitcoin Depot để bảo đảm dịch vụ của họ luôn đáp ứng các tiêu chuẩn của chúng tôi, các yêu cầu pháp lý cũng như nhu cầu và kỳ vọng của khách hàng.”
Tuy vậy, một số nhân viên trong chuỗi cửa hàng nói rằng Circle K đang làm tổn hại chính khách hàng của mình khi tiếp tục giữ các cỗ máy này.
“Về mặt đạo đức, Circle K nên đuổi chúng đi,” Joy, trợ lý quản lý tại Florida, nói trong một cuộc phỏng vấn. “Hãy làm điều đúng đắn.”
12.000 đơn khiếu nại
Năm ngoái, một cửa sổ bật lên trên máy tính xách tay của Steve Beckett cảnh báo rằng máy của ông đã bị hack. Khi người đàn ông 67 tuổi đã nghỉ hưu gọi vào một số điện thoại trông giống như đường dây hỗ trợ kỹ thuật, những người ở đầu dây bên kia dựng lên một câu chuyện phức tạp, nói rằng ông cần bảo vệ tài khoản của mình bằng cách chuyển tiền mặt thông qua một ATM tiền số gần đó.
Chỉ sau khi nạp 7.000 USD từ tài khoản ngân hàng vào ATM tiền số, Beckett mới nhận ra mình đã bị lừa.
Đó là một câu chuyện đã trở nên quen thuộc kể từ năm 2021, khi Circle K và Bitcoin Depot công bố quan hệ đối tác.
Thông điệp chào mời của Bitcoin Depot với các đối tác bán lẻ tiềm năng rất đơn giản: cho đặt ATM và nhận thêm doanh thu cùng lượng khách ghé cửa hàng tăng lên. Một trang web đã lưu trữ của công ty từng cam kết rằng các mối quan hệ đối tác này mang lại “Không rủi ro. Không chi phí. Doanh thu hàng tháng.”
Khi ký thỏa thuận độc quyền với Circle K, nhà sáng lập Bitcoin Depot, Brandon Mintz, quảng bá rằng điều này sẽ giúp khách hàng mua tiền số “ngay lập tức trong một môi trường quen thuộc tại khu dân cư của họ.”
Circle K cũng hưởng lợi rõ ràng. Ban đầu, chuỗi cửa hàng nhận được tới 700 USD tiền thuê mỗi tháng cho mỗi địa điểm, theo hai nguồn thạo tin. Con số này có thể thay đổi theo từng nơi và sau đó đã giảm, dù nhiều máy vẫn mang lại vài trăm USD mỗi tháng.
Trong các bình luận với một ấn phẩm chuyên ngành vào năm sau đó, một phó chủ tịch Circle K khi ấy mô tả ATM tiền số là một “cú đánh lớn” và cho biết thêm: “Phản hồi từ khách hàng rất tích cực và nhìn chung là áp đảo.”
Nhưng mối quan hệ đối tác này cũng kéo theo làn sóng lừa đảo tại các cửa hàng Circle K, một phần của xu hướng gian lận ATM tiền số bùng nổ trên toàn quốc.
FBI nhận được hơn 12.000 đơn khiếu nại về lừa đảo liên quan đến ATM tiền số trong năm nay. Những thiết bị này cho phép tội phạm nhanh chóng chuyển tiền đánh cắp sang các ví kỹ thuật số đặt tại nước ngoài, nơi ít hợp tác hơn với cơ quan thực thi pháp luật Mỹ. Từ tháng 1 đến tháng 11, các nạn nhân đã mất hơn 330 triệu USD.
Các báo cáo cảnh sát do CNN và ICIJ xem xét cho thấy nạn nhân đã bị dẫn đến các cửa hàng Circle K trên khắp nước Mỹ, từ Atlanta và Las Vegas cho đến các thị trấn nhỏ dọc các tuyến cao tốc ở miền Nam và Trung Tây. Trong một số trường hợp, kẻ lừa đảo chiếm đoạt tới hàng chục nghìn USD.
Những báo cáo này phản ánh sự đa dạng của các chiêu trò: từ giả mạo hỗ trợ kỹ thuật, giả danh lực lượng thực thi pháp luật cho đến mạo danh các chính trị gia.
“Chỉ toàn rắc rối”
Lừa đảo ATM tiền số không chỉ gieo rắc nỗi sợ cho các nạn nhân bị dẫn vào Circle K, mà còn nhắm vào chính nhân viên của công ty.
Tháng 8/2021, chỉ vài tuần sau khi thỏa thuận với Bitcoin Depot được công bố, một nhân viên Circle K ở South Carolina nhận được các cuộc gọi từ một người nhắc đến tên quản lý cửa hàng. Kẻ lừa đảo nói rằng một chuyến giao hàng quan trọng sắp tới nhưng nhân viên phải thanh toán bằng ATM tiền số để giảm tiếp xúc do đại dịch Covid-19.
Nhân viên Circle K làm theo chỉ dẫn, gửi khoảng 5.000 USD từ két sắt của cửa hàng cho bọn trộm thông qua một ATM tiền số tại cửa hàng của một công ty khác, theo hồ sơ cảnh sát.
Trong các cuộc phỏng vấn, nhiều nhân viên Circle K bày tỏ sự bức xúc với ATM tiền số.
“Quan điểm của công ty là chúng ở đây để giúp chúng tôi kiếm tiền. Được thôi, nhưng những gì tôi đã chứng kiến thì là sự thật,” một quản lý ở New Mexico nói, mô tả việc đã thấy “khá nhiều” vụ lừa đảo. Người này giấu tên vì không có thẩm quyền phát ngôn với báo chí.
Debbie Joy, trợ lý quản lý tại Port Orange, Florida, ước tính bà đã can thiệp ít nhất 10 vụ lừa đảo ATM tiền số. Các vụ việc xảy ra thường xuyên đến mức bà đã lưu sẵn số điện thoại của một điều tra viên cảnh sát địa phương. Bà cũng học được cách nhận diện các dấu hiệu cảnh báo.
“Thường là một người lớn tuổi hoặc rất già, đang nói chuyện điện thoại với ai đó và cầm theo một phong bì ngân hàng,” bà nói. “Thật sự rất đáng buồn.”
Một nhân viên khác tại một cửa hàng Circle K ở Colorado cho biết: “Chúng tôi ghét những cái máy này. Chúng tôi ghét việc phải đối phó với những người sử dụng chúng. Chúng cực kỳ mang tính săn mồi, người ta liên tục bị lừa.” Người này, xin được giấu tên vì sợ bị trả đũa, nói thêm: “Chúng tôi đã nhiều lần nói với quản lý về việc gỡ bỏ máy. Nhưng họ nói đó không phải vấn đề của họ.”
Để hạn chế tình trạng này, ban quản lý Circle K đã gửi hướng dẫn cho nhân viên nhằm cảnh giác với các vụ lừa đảo liên quan đến thiết bị, theo lời hơn một chục nhân viên.
Sự thận trọng đó thể hiện rõ ở một số địa điểm. Khi hai phóng viên CNN tiếp cận một máy Bitcoin Depot bên trong một cửa hàng Circle K trong tháng này, một nhân viên lo lắng đã chủ động bước tới và không cần được hỏi, đã cảnh báo họ về nguy cơ bị lừa đảo.
Tuy vậy, song song với những nỗ lực đó, Circle K vẫn tái khẳng định quan hệ đối tác với Bitcoin Depot.
Tháng 1, công ty gia hạn hợp đồng thêm một năm, theo hồ sơ kinh doanh. Quyết định này là tin vui với Bitcoin Depot, công ty cho biết Circle K chiếm khoảng một phần tư tổng doanh thu của họ trong năm 2023 và 2024. Theo hai nguồn thạo tin, khoản phí mà Circle K nhận được từ Bitcoin Depot trên mỗi máy đã giảm trong những năm gần đây.
Không giống Circle K, một số doanh nghiệp khác đã loại bỏ các cỗ máy này do tình trạng gian lận tràn lan.
Matthieu Fortin, người đứng đầu một cửa hàng thuốc lá tên Upper Limits Midwest ở Springfield, Illinois, cho biết ông từng đồng ý đặt một ATM tiền số của công ty Coinhub, với mức phí 300 USD mỗi tháng. Trong vài tuần đầu, máy hầu như không được sử dụng, nhưng rồi các nạn nhân bắt đầu xuất hiện. “Gần như 100% thời gian có người đứng ở máy là họ đang bị lừa,” Fortin nói.
“Cái máy này chẳng mang lại gì ngoài rắc rối,” ông viết trong một email gửi Coinhub vào năm ngoái, cho biết doanh nghiệp của mình đã tắt ATM. Sau đó, công ty đồng ý tháo dỡ thiết bị.
Bitcoin Depot có cách tiếp cận kém hòa giải hơn khi một chuỗi siêu thị ở Trung Tây tìm cách loại bỏ các máy của họ.
Fareway Stores đã ký thỏa thuận triển khai ATM của công ty tại 66 siêu thị vào năm ngoái. Khoảng tám tháng sau, một phó chủ tịch Fareway gửi email cho Bitcoin Depot, bày tỏ lo ngại về gian lận.
Tháng 2, Fareway đã rút phích cắm các ATM Bitcoin vì cho rằng chúng là “công cụ của gian lận” và yêu cầu Bitcoin Depot đến thu hồi, theo hồ sơ tòa án.
Đáp lại, Bitcoin Depot đệ đơn kiện, cáo buộc Fareway chấm dứt thỏa thuận và tắt máy dựa trên “những cáo buộc sai sự thật, vô căn cứ và mang tính ngụy biện.” Đơn kiện nhấn mạnh rằng Bitcoin Depot duy trì một chương trình tuân thủ bao gồm các nỗ lực chống rửa tiền.
Fareway nộp đơn phản tố, và hai bên đồng ý rút vụ kiện vào tháng 11.
Bitcoin Depot cho biết trong một tuyên bố rằng vụ việc đã được giải quyết và các máy của họ hiện đang hoạt động tại các cửa hàng Fareway. Công ty khẳng định vẫn “cam kết cung cấp các dịch vụ an toàn, tuân thủ và minh bạch.”
“Tôi không muốn quay lại đó nữa”
Khi các cơ quan chức năng cấp bang và liên bang ngày càng lo ngại về gian lận tại ATM tiền số, các doanh nghiệp vẫn tiếp tục ký hợp đồng để đặt máy nhằm đổi lấy phí.
Bitcoin Depot, công ty vận hành khoảng 8.300 ATM tiền số tại Mỹ, trong năm nay đã ký các thỏa thuận với một mạng lưới siêu thị và một nhà vận hành cửa hàng tiện lợi khác, cùng nhiều doanh nghiệp khác.
Tuy nhiên, phản ứng dữ dội từ “đại dịch” lừa đảo dường như đang tác động đến ngành, đặc biệt khi các nhà lập pháp cấp bang siết chặt quản lý.
Kể từ năm 2023, ít nhất 18 bang đã thông qua luật hoặc quy định tập trung vào ATM tiền số và gian lận. Các luật này áp đặt những yêu cầu như giới hạn giao dịch hàng ngày và nghĩa vụ hoàn tiền cho nạn nhân lừa đảo. Những dự luật liên quan cũng đã được đề xuất tại các bang như Florida và Texas.
Bitcoin Depot đã cảnh báo nhà đầu tư vào tháng 11 rằng doanh thu quý cuối năm của công ty có thể giảm khoảng 50 triệu USD so với quý trước, một phần do các quy định mới của bang và các tiêu chuẩn tuân thủ được tăng cường của chính công ty.
Nhà sáng lập Mintz của Bitcoin Depot cho biết công ty nhiều khả năng sẽ rút máy khỏi các bang đã thông qua những luật như vậy. “Vẫn còn rất nhiều khu vực địa lý để chúng tôi triển khai mà chưa chịu tác động từ quy định,” Mintz nói.
Theo một thông cáo báo chí hồi tháng trước, ông sẽ rời vị trí CEO vào cuối năm nhưng vẫn giữ vai trò chủ tịch điều hành hội đồng quản trị. Bitcoin Depot gọi sự chuyển giao lãnh đạo này là “một bước tiến đã được hoạch định” nhằm phù hợp với giai đoạn tăng trưởng tiếp theo của công ty.
Hồ sơ cho thấy thỏa thuận giữa Circle K và Bitcoin Depot sẽ hết hạn vào năm tới. Chưa rõ liệu hai bên có tiếp tục gia hạn quan hệ đối tác hay không.
Một số nạn nhân đặt câu hỏi vì sao các công ty, đặc biệt là một doanh nghiệp lớn như Circle K, lại tiếp tục cho đặt các cỗ máy này.
“Những cửa hàng chứa các máy này cần phải chịu trách nhiệm,” Beckett, nạn nhân ở Indiana, người đã đệ đơn kiện cáo buộc Bitcoin Depot “tạo điều kiện một cách có hệ thống” cho các vụ lừa đảo, nói. Trước tòa, Bitcoin Depot cho rằng họ không chịu trách nhiệm cho tội ác của các kẻ lừa đảo bên thứ ba, đặc biệt khi trên máy đã có cảnh báo.
Dakota Root, người bị lừa nạp 1.200 USD vào một ATM tiền số tại một cửa hàng Circle K ở Indiana, cho biết trải nghiệm đó đã thay đổi cách anh nhìn về cửa hàng quen thuộc trong khu phố.
“Mỗi lần đi ngang qua Circle K đó bây giờ, tôi lại có một cảm giác rất lạ trong bụng,” anh nói. “Tôi không muốn quay lại đó nữa.”
VietBF@sưu tập
