Nếu bạn thấy sao Việt nào từ chối cho tiền người ăn xin th́ đừng vội đánh giá họ keo kiệt, đằng sau việc này đều có lư do hết đó.
Rất nhiều nghệ sĩ Việt thường kiêng kị cho người ăn xin tiền. Lư do là họ sợ mất lộc hoặc sau này sẽ có cùng số phận với những người ăn xin đó. Đây là luật bất thành văn mà gần như nghệ sĩ nào cũng tuân thủ để con đường hoạt động nghệ thuật của ḿnh được suôn sẻ.
Theo lời nghệ sĩ Thành Lộc: “Nghề có ba vị Thánh Tổ gồm Tiên Sư, Tổ Sư và Thánh Sư, trong ba vị Thánh Tổ của nghề có một người là ăn xin. Thế nên, giới nghệ sĩ kiêng kị cho tiền v́ họ nghĩ rằng cùng một ông Tổ không nên bố thí cho nhau. Chính v́ thế, nếu muốn giúp những người ăn xin th́ nghệ sĩ có thể mượn tay người khác hoặc tự tay mua đồ ăn để cho chứ tuyệt nhiên không được bố thí tiền lẻ. Có thể câu chuyện này đă tồn tại quá lâu nên khi được truyền miệng lại, nó cũng khác đi ít nhiều khiến các nghệ sĩ trẻ hiểu lầm”.
Mặc dù các nghệ sĩ thường không cho tiền người ăn xin, người nghèo,… nhưng họ vẫn có những cách khác để giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn này. Thay v́ cho tiền, họ có thể quy đổi ra các yếu phẩm cần thiết và trao tặng cho người nghèo, giúp đỡ các hoàn cảnh khó khăn khi cần thiết.
Nghệ sĩ “kiêng kỵ”
Một lần theo chân nghệ sĩ đi biểu diễn ở tỉnh, sau khi chương tŕnh kết thúc, một nhóm nghệ sĩ gồm những người nổi tiếng rủ nhau đi ăn tối ở một quán ăn trên vỉa hè. Chưa ngồi được bao lâu th́ người ăn xin đă bu đến xin tiền… Dù đă nhận được tiền từ những người quản lư của các nghệ sĩ này nhưng những người ăn xin vẫn cố t́nh kêu to tên nghệ sĩ lên khiến cho nhiều thực khách phải đổ ánh mắt nh́n họ. Gương mặt đỏ rần v́ ngại nhưng các nghệ sĩ vẫn quyết lắc đầu từ chối không cho tiền, dù họ cứ dai dẳng bám theo.
Không cho tiền người ăn xin Ca sĩ Thanh Thảo nói: “Không phải nghệ sĩ tiếc tiền nhưng nếu cho người ăn xin là phạm đến tổ nghiệp. Làm nghề hát, điều ca sĩ sợ nhất là không được tổ nghiệp để mắt”. Theo chị lư giải, tổ nghiệp của nghề hát vốn là một người ăn xin hát rong. Ca sĩ Chiều Xuân cũng chia sẻ: “Tương truyền nghề hát và người ăn xin có chung một tổ nghiệp. Người trong giới nghệ thuật thường không cho họ tiền v́ sợ một ngày kia sẽ giống như họ. Có thể mọi người không chia sẻ điều này nhưng đó là điều cấm kỵ đối với nghề hát của chúng tôi”. Nhất quyết không cho tiền người ăn xin nhưng giới nghệ sĩ là những người thường xuyên tổ chức và tham gia các hoạt động từ thiện v́ tin rằng cái họ kiếm được là của trời cho.
V́ vậy, họ có trách nhiệm chia sẻ lộc trời cho với những hoàn cảnh bất hạnh hơn ḿnh. Ca sĩ Chiều Xuân chia sẻ: “Kiêng là một chuyện nhưng nhiều khi nh́n họ đáng thương quá, chẳng thể nào đi qua mà không động ḷng trắc ẩn”. Ca sĩ Phương Thanh nh́n nhận: “Cho càng nhiều th́ ḿnh sẽ được nhận càng nhiều. Dù đó là em bé mồ côi khuyết tật hay một người ăn xin hát rong, họ đều là những mảnh đời bất hạnh cần được cứu giúp”.
Sợ “tổ trác” Một trong những việc đầu tiên mà tất cả nghệ sĩ thường làm trước khi bước lên sân khấu là thắp nhang cầu nguyện tổ nghiệp phù hộ. Mọi người tin rằng nếu thiếu cầu nguyện, chắc chắn buổi biểu diễn sẽ gặp bất trắc. Câu nói cửa miệng của người trong giới là “bị tổ trác” để lư giải cho những sơ suất, đổ bể của một nghệ sĩ nào đó gặp sự cố trong biểu diễn ở một chương tŕnh nào đó. Tất nhiên, cho đến nay, chưa ai có thể chứng minh được có không việc tác động của tổ nghiệp vào sự nghiệp của nghệ sĩ nhưng tất cả mọi người đều tin rằng tổ nghiệp cho ai duyên nghề th́ người đó mới có thể gặt hái thành công.
V́ vậy, hằng năm vào ngày giỗ tổ sân khấu, giới nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ biểu diễn đều đến giỗ tổ, cầu khấn cho sự nghiệp của ḿnh được hanh thông. Không ít ca sĩ tên tuổi rất kiêng việc chạy sô hát đám cưới, dù công việc này giúp họ kiếm được bộn tiền. Ca sĩ Phương Thanh chia sẻ: “Tổ nghiệp cũng từng đi hát nhưng với mong muốn mang lại niềm vui cho người khác. Hát ở đám cưới, nơi chúng ta phải nói lời chúc mừng mà lấy thù lao cao ngất ngưởng th́ đó là điều tối kỵ”. Chị bảo chị có thể hát cho một nhóm người nghe trong một bữa tiệc có mức cát-sê lên đến cả trăm triệu đồng nhưng cũng sẽ hát ở những nơi không cần đến thù lao. Một vài điều kiêng kỵ khác mà giới nghệ sĩ luôn nhắc nhau là không ăn mía ghim, uống nước mía v́ tin rằng đốt mía bể ra sẽ kéo theo chương tŕnh biểu diễn sắp tới sẽ bị bể; kiêng ăn bắp v́ sợ lên sân khấu sẽ bị lắp ba lắp bắp; không ăn trái thị, cóc, ổi,… kiêng nói đến mưa hay bất cứ điều ǵ có nhuốm màu bất an…
Tuy nhiên, những sự cố trên sân khấu vẫn thường xuyên xảy ra đối với họ xuất phát từ việc chuẩn bị không chu đáo.
Tương truyền về ông tổ của nghề hát có rất nhiều dị bản. Một trong những dị bản được lưu truyền rộng răi nhất trong giới nghệ sĩ là câu chuyện về hoàng tử Trần Quốc Đĩnh (con vua Trần Thánh Tông) người được xem là ông tổ nghề hát ở Việt Nam. Sau khi bị kẻ ác là anh trai hăm hại mù đôi mắt, hoàng tử đă tự mày ṃ chế tác ra cây đàn rồi soạn ra những bài thơ để đàn hát, kể lể tâm t́nh của ḿnh ở nơi bến sông, băi chợ, sân đ́nh… kiếm tiền nuôi sống bản thân. Sau khi được trở lại hoàng cung, hoàng tử Quốc Đĩnh ra sức dạy đàn hát cho mọi người vừa để vui sống vừa làm nghiệp mưu sinh đối với những ai thất cơ lỡ vận, đặc biệt là những người khiếm thị. Nhớ công ơn của ông, đời sau suy tôn ông là ông tổ của nghề hát. Một năm hai lần, vào dịp tháng hai và tháng tám, dân làng lại tổ chức lễ tạ ơn ông. Như một quy định bất thành văn, những người theo nghề hát đều tôn thờ ông là tổ của ḿnh, cầu mong được tổ nghiệp độ tŕ để gặt hái thành quả trong nghề nghiệp.
VietBF@ Sưu tập
