Thông điệp đầu tiên của mình, sau khi lên nhậm chức. Giáo hoàng Leo XIV đã gửi lời kêu gọi 'không còn chiến tranh' tới các cường quốc và các quốc gia.
Hòa bình - nhu cầu cấp thiết
Xuất hiện trên ban công Vương cung Thánh đường Thánh Peter để lần đầu tiên chủ trì buổi đọc kinh ngày chủ nhật 11-5, trước hàng chục nghìn tín đồ đang tụ tập ở quảng trường bên ngoài, tân Giáo hoàng Leo XIV đã gửi đi một lời kêu gọi khẩn thiết và đầy cảm xúc tới toàn thế giới: “Không còn chiến tranh”. Sau khi đọc lời cầu nguyện tới Đức mẹ Maria, Giáo hoàng Leo XIV đã đề cập về Chiến tranh thế giới lần thứ II, cuộc chiến tranh đã cướp đi sinh mạng của khoảng 60 triệu người để khẩn thiết kêu gọi: “Như Giáo hoàng Francis từng nói, tôi một lần nữa hướng tới các lãnh đạo thế giới để đưa ra lời kêu gọi chưa bao giờ hết tính thời sự: Hãy ngừng chiến tranh”.
Tân Giáo hoàng Leo XIV lên tiếng kêu gọi thiết lập “hòa bình thật sự, lâu dài và công bằng” ở Ukraine, bày tỏ “vô cùng đau buồn” trước diễn biến ở Dải Gaza và mong muốn Israel, Phong trào Hồi giáo Hamas ngừng bắn ngay lập tức. Ông cũng bày tỏ hoan nghênh Ấn Độ và Pakistan đạt được thỏa thuận ngừng bắn, đồng thời hy vọng hai bên sớm đạt được thỏa thuận lâu dài trong các cuộc đàm phán sắp tới. Dù vậy, Giáo hoàng Leo XIV lưu ý rằng, trên thế giới hiện vẫn còn những cuộc xung đột bạo lực khác.
Lời kêu gọi khẩn thiết về hòa bình của Giáo hoàng Leo XIV được đưa ra trong bối cảnh thế giới chìm sâu trong những cuộc xung đột khốc liệt và dai dẳng. Bởi thế, thông điệp quan trọng này của Người đứng đầu Giáo hội Công giáo không chỉ đơn thuần là một lời hiệu triệu mang tính tôn giáo, mà còn là tiếng nói đạo lý và nhân đạo vang vọng khắp hành tinh. Lời kêu gọi của Giáo hoàng Leo XIV về một nền “hòa bình chân chính và lâu dài” ở Ukraine, một lệnh ngừng bắn ở Gaza, cùng với việc trả tự do cho các con tin Israel, đã chạm tới trái tim của hàng triệu người đang ngày đêm sống trong bất an, mất mát và khổ đau vì chiến tranh.
Thông điệp của Giáo hoàng Leo XIV được đưa ra khi mà thế giới đang phải đối mặt với nhiều cuộc xung đột quân sự quy mô lớn. Cuộc xung đột quân sự khốc liệt giữa Nga và Ukraine đã kéo dài hơn 3 năm với những tổn thất nặng nề cho cả hai phía. Theo số liệu mới nhất của Liên hợp quốc và các tổ chức nhân đạo quốc tế, tính đến tháng 4-2025, cuộc xung đột này có thể đã khiến hàng triệu người của hai bên thương vong. Hàng chục triệu người phải rời bỏ nhà cửa, tạo ra làn sóng người tị nạn lớn nhất tại châu Âu kể từ sau Thế chiến thứ hai. Về kinh tế, cuộc xung đột đã gây thiệt hại hơn 1.000 tỷ USD cho cả hai quốc gia, đồng thời đẩy giá năng lượng và lương thực toàn cầu tăng cao, tác động tiêu cực tới nền kinh tế thế giới vốn chưa kịp phục hồi sau đại dịch Covid-19.
Trong khi đó, tại Trung Đông, cuộc xung đột giữa Israel và Phong trào Hồi giáo Hamas tiếp tục tiếp diễn, gây ra thiệt hại lớn về nhân mạng và làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Dải Gaza. Cục Thống kê Trung ương Palestine (PCBS) cho biết, xung đột đã khiến ít nhất 45.500 người Palestine thiệt mạng và khoảng 11.000 người khác mất tích, trong khi phía Israel có hơn 1.200 người thiệt mạng và 250 người bị bắt làm con tin. Các cuộc không kích và giao tranh khiến Dải Gaza rơi vào tình trạng kiệt quệ, với hệ thống y tế, nước sạch, điện và lương thực đều bị hủy hoại nghiêm trọng.
Mới đây nhất, cuộc xung đột vũ trang bùng phát gần đây giữa Ấn Độ và Pakistan - hai quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân - đã làm gia tăng mối lo ngại toàn cầu về nguy cơ xảy ra một cuộc chiến tranh hủy diệt quy mô lớn. Dù một thỏa thuận ngừng bắn vừa được ký kết giữa hai bên, nhưng nguy cơ tái bùng phát xung đột vẫn luôn hiện hữu, khi tranh chấp lãnh thổ tại Kashmir vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để.
Hãy hành động ngay vì hòa bình
Trong bối cảnh đó, lời kêu gọi hòa bình của Giáo hoàng Leo XIV giống như một ngọn đèn soi rọi hy vọng vào bóng tối xung đột bạo lực. Không phải ngẫu nhiên mà ngay trong bài phát biểu đầu tiên với tư cách là người đứng đầu Giáo hội Công giáo toàn cầu, tân Giáo hoàng lại chọn nhấn mạnh đến chủ đề hòa bình. Đây không chỉ là sự tiếp nối truyền thống của các vị Giáo hoàng tiền nhiệm, mà còn thể hiện một sự cấp thiết mang tính thời đại.
Giáo hoàng Leo XIV đã khẩn thiết kêu gọi các bên liên quan, đặc biệt là các cường quốc có ảnh hưởng trên thế giới hãy “đặt lợi ích nhân loại lên trên lợi ích địa chính trị”. Ngài nhấn mạnh rằng “không thể có một tương lai thịnh vượng nếu hôm nay là đổ nát, chết chóc và hận thù”. Đây là thông điệp vừa mang tính luân lý, vừa mang tính chiến lược: hòa bình không chỉ là một giá trị đạo đức, mà còn là điều kiện tiên quyết cho sự phát triển bền vững của nhân loại.
Lịch sử thế giới cho thấy rằng, bạo lực chưa bao giờ là con đường đúng đắn để giải quyết xung đột. Những cuộc chiến tranh chỉ để lại đổ nát, hận thù và những vết thương khó lành cả về thể xác lẫn tinh thần. Trong khi đó, đàm phán - dù đầy khó khăn và kéo dài - là con đường duy nhất có thể mang lại giải pháp bền vững.
Thực tế, các bên trong các cuộc xung đột vũ trang hiện nay đã và đang thể hiện những dấu hiệu sẵn sàng đối thoại. Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mới nhất tuyên bố không bác bỏ khả năng gặp mặt trực tiếp giữa hai bên để thương lượng về một giải pháp hòa bình, dù hiện tại khoảng cách giữa hai bên vẫn còn xa.
Tại Trung Đông, Israel và Phong trào Hamas bất chấp đang tiếp tục xung đột đã nối lại các vòng đàm phán gián tiếp thông qua trung gian Qatar và Ai Cập. Việc trao đổi tù nhân và bàn thảo về lệnh ngừng bắn cũng đang được xúc tiến.
Trong bối cảnh ấy, vai trò của các tổ chức quốc tế, các cường quốc trung gian và đặc biệt là những nhân vật có uy tín như Giáo hoàng Leo XIV càng trở nên quan trọng. Bằng uy tín đạo đức và ảnh hưởng của mình, tân Giáo hoàng có thể góp phần kêu gọi các bên kiềm chế, thúc đẩy đàm phán và mở rộng không gian đối thoại để tìm kiếm giải pháp hòa bình, chấm dứt xung đột.
Tuy nhiên, để biến lời kêu gọi hòa bình thành hiện thực cần có sự vào cuộc mạnh mẽ và cụ thể từ cộng đồng quốc tế. Các tổ chức đa phương lớn như Liên hợp quốc, Liên minh châu Âu (EU), Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC) hay Nhóm G20… cần phát huy vai trò trung gian, điều phối và giám sát các tiến trình hòa bình. Ngoài ra, cần có các chương trình viện trợ nhân đạo khẩn cấp cho người dân vùng chiến sự, đồng thời xây dựng các cơ chế đảm bảo an ninh lâu dài sau khi hòa bình được thiết lập.
Một nền hòa bình chân chính không chỉ đơn thuần là ngừng bắn, mà còn đòi hỏi phải có công lý, sự hàn gắn và phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Do đó, bên cạnh các nỗ lực ngoại giao, cần có các chiến lược tái thiết hậu xung đột, giải quyết các nguyên nhân sâu xa dẫn tới xung đột như nghèo đói, bất công, phân biệt sắc tộc và tôn giáo.
Lời kêu gọi hòa bình của Giáo hoàng Leo XIV nếu được các bên liên quan lắng nghe và thực hiện với thiện chí, có thể sẽ trở thành bước khởi đầu cho một trang sử mới - trang sử của lòng khoan dung, đối thoại và cùng nhau xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn. Trong thế giới có những biến động phức tạp, khó lường, canh tranh chiến lược giữa các cường quốc gay gắt hiện nay, lời kêu gọi hòa bình khẩn thiết cần được vang xa, được lan tỏa và quan trọng hơn hết là cần được hành động hóa bằng những bước đi cụ thể.
