Tập trận chung với Bắc Kinh, mua tên lửa phòng không HQ-9B và có thể đang nhắm đến tiêm kích J-20, Ai Cập đang khiến đồng minh Mỹ và Israel phải cảnh giác cao độ.
Từ giữa tháng 4/2025, Ai Cập và Trung Quốc chính thức khởi động cuộc tập trận không quân chung đầu tiên mang tên “Đại bàng Văn minh 2025” tại căn cứ không quân Wadi Abu Rish. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt trong quan hệ quốc phòng giữa hai nước và còn đi xa hơn, mở ra khả năng Ai Cập sẽ trở thành khách hàng tiếp theo của tiêm kích tàng hình thế hệ 5 Chengdu J-20 - biểu tượng sức mạnh Không quân Trung Quốc.
Cuộc tập trận lịch sử
Trong cuộc tập trận, Trung Quốc triển khai các tiêm kích đa năng J-10C, máy bay cảnh báo sớm KJ-500 và máy bay tiếp dầu Y-20U - lần đầu tiên xuất hiện ở nước ngoài. Về phía Ai Cập là các chiến đấu cơ MiG-29M/M2 mua từ Nga, vốn có nền tảng điện tử hàng không khá giống với phiên bản Ấn Độ đang vận hành, cho phép Bắc Kinh nghiên cứu thêm về hệ thống phương Tây - Nga phối hợp.
Hình ảnh quân đội hai nước chụp hình chung trong cuộc tập trận Đại bàng văn minh 2025. (Ảnh: Egypt Today)
Cùng thời điểm, Cairo xác nhận đã tiếp nhận và triển khai hệ thống tên lửa phòng không tầm xa HQ-9B của Trung Quốc, loại được quảng cáo có thể phát hiện và tiêu diệt cả tên lửa hành trình lẫn máy bay tàng hình từ khoảng cách 300 km.
Chuyến thăm cấp cao của Tư lệnh Không quân Ai Cập, Trung tướng Mahmoud Fuad Abdel Gawad đến Bắc Kinh đầu tháng 4/2025 càng khiến dư luận tin rằng J-20 có thể là mục tiêu tiếp theo của Cairo.
Mặc dù chưa có thông tin chính thức về đàm phán J-20, nhưng giới quan sát cho rằng chỉ riêng khả năng này cũng đủ gây chấn động bàn cờ chính trị - quân sự tại Trung Đông. Ai Cập từ lâu là đồng minh then chốt của Mỹ trong khu vực, đang cho thấy sự chuyển hướng rõ rệt về phía Trung Quốc.
J-20 có gì khiến Ai Cập quan tâm?
Tiêm kích J-20 “Mãnh Long” là niềm tự hào của ngành công nghiệp hàng không Trung Quốc. Với chiều dài 20,4 m, sải cánh 12,9 m, động cơ đôi WS-10C giúp J-20 đạt tốc độ tối đa Mach 2 và tầm chiến đấu khoảng 2.000 km.
Máy bay sở hữu thiết kế tàng hình với cửa hút khí siêu thanh không cánh dẫn, lớp phủ hấp thụ sóng radar và radar mảng pha chủ động AESA với tầm phát hiện mục tiêu tới 200 km. Trang bị vũ khí bao gồm tên lửa không đối không PL-15 (tầm 300 km) và vũ khí dẫn đường chính xác cho nhiệm vụ tấn công mặt đất.
Tuy chưa đạt đến trình độ tàng hình hoàn hảo như F-35 hay khả năng siêu cơ động như F-22, nhưng J-20 lại có ưu thế về tầm bay và tải trọng, cùng hệ thống chiến tranh mạng - dữ liệu tiên tiến.
Nếu Ai Cập thực sự sở hữu J-20, đây sẽ là quốc gia đầu tiên ngoài Trung Quốc vận hành chiến đấu cơ tàng hình thế hệ 5 do Bắc Kinh phát triển.
Ai Cập cần gì từ Trung Quốc?
Không quân Ai Cập hiện sở hữu hơn 200 tiêm kích F-16 Mỹ sản xuất (từ thập niên 1980), 50 chiếc Rafale của Pháp, một số lượng lớn MiG-29M và Mirage 2000 đã cũ. Dù F-16 vẫn là xương sống lực lượng không quân, nhưng việc Mỹ cấm nâng cấp radar và vũ khí hiện đại khiến chúng ngày càng lạc hậu.
Các hợp đồng Rafale hiện đại thì chi phí quá cao để mở rộng số lượng, trong khi MiG-29 thiếu tính năng tàng hình và khả năng tác chiến mạng lưới hiện đại. Bởi vậy, J-20 (hoặc J-10C) đang trở thành lựa chọn thay thế hấp dẫn.
Không dừng lại ở không quân, hệ thống HQ-9B mới triển khai còn có thể “nhìn thấy” cả F-35 của Israel, khiến Tel Aviv lo ngại về ưu thế vượt trội của không quân nước này trong khu vực.
Trò chơi chiến lược của Cairo
Từ sau hiệp định trại David 1979, Mỹ viện trợ quân sự cho Ai Cập khoảng 1,3 tỷ USD/năm, giúp nước này mua được F-16, AH-64 Apache và nhiều khí tài phương Tây. Tuy nhiên, sau cuộc đảo chính năm 2013, Mỹ từng ngừng viện trợ và giao hàng vũ khí, khiến Ai Cập chuyển hướng sang Nga (MiG-29) và Pháp (Rafale).
Giờ đây, Trung Quốc nổi lên như một lựa chọn mới, với giá thành cạnh tranh, công nghệ hiện đại, ít ràng buộc chính trị. Nếu Ai Cập sở hữu J-20, Israel chắc chắn không ngồi yên. Máy bay này có thể đe dọa ưu thế tác chiến ngoài tầm nhìn (BVR) của F-35I, đặc biệt khi Ai Cập tăng cường hiện diện tại Sinai.
Tuy nhiên, việc tích hợp một chiến đấu cơ Trung Quốc vào hệ thống vốn thiên về chuẩn NATO sẽ gây ra nhiều vấn đề kỹ thuật và hậu cần. Hơn nữa, đơn giá J-20 khoảng 110 triệu USD (tương đương F-35) là gánh nặng cho ngân sách Cairo, vốn đang chật vật vì lạm phát và nợ công.
Một kịch bản khả thi hơn là Ai Cập sẽ mua J-10C, tiêm kích thế hệ 4.5, giá chỉ khoảng 50 triệu USD và có khả năng phối hợp tốt hơn trong giai đoạn chuyển tiếp.
Mỹ - Israel sẽ phản ứng ra sao?
Washington có thể sẽ phản ứng mạnh nếu Ai Cập mua J-20, thậm chí cắt viện trợ, đình chỉ hỗ trợ F-16 hoặc gây áp lực chính trị. Điều này không chỉ gây tổn hại đến mối quan hệ đồng minh mà còn có thể đẩy Cairo xích lại gần Bắc Kinh hơn nữa.
Israel cũng khó chịu với động thái “bắt tay” Trung Quốc của Cairo. HQ-9B đã là một nỗi lo, nếu thêm cả J-20, cán cân chiến lược trong khu vực sẽ bị đe dọa nghiêm trọng.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng tập trận “Đại bàng Văn minh 2025” chủ yếu mang tính biểu tượng, nhằm thể hiện sự độc lập trong chính sách đối ngoại của Ai Cập hơn là tiền đề cho một thương vụ chuyển giao J-20 thực sự.
Ngoài ra, cũng có tin Ai Cập đang quan tâm đến J-31, một tiêm kích tàng hình rẻ hơn và ít phức tạp hơn J-20. Dù kết quả ra sao, bước đi của Ai Cập đang phản ánh xu thế mới, các quốc gia ngày càng đa dạng hóa nguồn cung vũ khí để tránh phụ thuộc vào Mỹ hay Nga, một xu thế mà Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và giờ là Ai Cập đang theo đuổi.
VietBF@sưu tập
