Xóm làng xáo trộn bởi vàng - Bài cuối T́nh trạng đào đăi vàng trái phép diễn ra ồ ạt khiến chính quyền huyện Đăk Glei (Kon Tum) phải đau đầu. C̣n cuộc sống của một bộ phận đồng bào Jẻ Triêng dưới chân dăy Trường Sơn đang có những xáo trộn nghiêm trọng.
Băm nát núi rừng
Ông A Tiễn - Phó Chủ tịch xă Đăk Pét than thở với chúng tôi rằng, t́nh h́nh đă quá tầm kiểm soát. Từ đầu năm đến nay, ngay sau khi có 2 công ty được UBND tỉnh cấp phép khai thác vàng sa khoáng tại xă Đăk Pét, lượng người ra vào xă không thể đếm xuể. Họ đến từ khắp nơi, mang theo máy móc, hoặc đầu tư tiền cho dân mua máy móc để khai thác vàng.
 |
Những ngày này, đến Đăk Đoát và Pêng Sel Pêng chỉ có gặp được trẻ em và người già.
|
Ông Phạm Khắc Nghĩa - cán bộ Văn pḥng xă, tỏ ra vô cùng lo lắng: Về lâu dài, t́nh trạng này sẽ khiến xă mất rất nhiều diện tích đất nông nghiệp. C̣n cái đang hiện hữu đó là làm xáo trộn nghiêm trọng đời sống của bà con.
Ông Nghĩa cho biết, chỉ ở con suối Đăk Ra (đoạn qua xă Đăk Pét), đă có đến trên 100 máy nổ hoạt động suốt ngày. Nhưng đấy chỉ là số “nổi” đang hoạt động, c̣n trên thực tế số máy cao hơn rất nhiều. Bởi hầu như ngày nào cũng có người mua máy, có ngày họ chở về đến 5-6 máy. Đó là chưa kể 5 tàu khai thác vàng của 2 công ty được tỉnh cấp phép. Chỉ với lượng máy móc như thế cũng đủ biết con suối Đăk Ra đang bị cày xới đến mức nào.
Trên thực tế, nếu trước đây, hai bên ḍng Đăk Ra là ngô là lúa th́ nay, ở đấy là dày đặc hang hố sâu hoắm như vừa trải qua một trận bom. Người ta lo lắng rằng nếu t́nh h́nh không được kiểm soát, th́ không lâu nữa, không chỉ ruộng nương, mà ngay cả những quả đồi cũng bị khoét sập.
Bên cạnh đó, việc đục khoét vô tội vạ của người dân đang khiến t́nh trạng sạt lở xảy ra đến mức báo động. Rất nhiều nhà dân đang đứng bên bờ vực thẳm. Trường Tiểu học Vơ Thị Sáu (thôn Pêng Sel Pêng) đang có nguy cơ bị suối nuốt chửng.
Chỉ cây xoài trong khuôn viên trường, chị Y Hải - Phó Hiệu trưởng trường cho biết: “Cách đây 1 tháng, cây xoài này cách suối hơn 3m. Nhưng giờ nó đă nghiêng sắp đổ. Cứ t́nh trạng này chẳng mấy chốc trường cũng không c̣n”.
Bất ổn của rừng
Khi chưa đi thực tế, đọc báo cáo của UBND huyện Đăk Glei, tôi cứ đinh ninh để đến được nơi người dân đang đào đăi vàng trái phép phải xa xôi cách trở lắm. Nhưng trên thực tế chỗ đang nóng nhất hiện nay, xă Đăk Pét, chỉ cách UBND huyện Đăk Glei chừng 4km. Chỉ cần đi xe máy vài phút là có thể nghe được tiếng máy nổ ầm ầm dưới suối.
Và cũng chẳng cần trèo đèo lội suối, đứng trên đường nhựa cũng có thể thấy rơ mồn một các hoạt động dưới suối. Nhưng những việc làm trái pháp luật của dân vẫn diễn ra hằng ngày và ngang nhiên ngay giữa ban ngày. Huyện cho rằng vấn đề là thiếu người nên dù đă nhiều lần xử lư mà chẳng ăn thua. Và có lẽ thế nên để mặc rồi cầu cứu tỉnh?
C̣n ông Đỗ Sum - Chánh Văn pḥng huyện, người được chủ tịch huyện ủy quyền trả lời báo chí, lại tỏ ra rất lạc quan: “… Không thể gọi là ồ ạt được”.
Hơn một tháng trước, một đoàn kiểm tra của tỉnh bất ngờ kiểm tra tại xă Đăk Plô, nơi Công ty cổ phần Tấn Phát đang thăm ḍ khoáng sản, đă phát hiện một băi bừa bộn với hầm hố, máy móc phục vụ việc khai thác vàng; công tŕnh Thủy điện Đăk Prot (suối Đăk Prot, do Công ty TNHH Phúc Kim Tâm làm chủ đầu tư), 2 năm qua gần như giẫm chân tại chỗ. C̣n xung quanh công tŕnh, t́nh trạng khai thác vàng rầm rộ diễn ra.
Không chỉ suối Đăk Ra, mà suối Đăk Plô ( xă Đăk Plô), suối Đăk Nhoong (xă Đăk Nhoong), suối Đăk Prot (đoạn giáp xă Đăk Nhoong và thôn Nú Vai, xă Đăk Kroong), các nhánh suối chảy ra các con sông lớn ở làng Đăk Gô (xă Đăk Kroong), suối Đăk Long (xă Đăk Long- Đăk Môn), các nhánh suối thuộc xă Đăk Pét… t́nh trạng khai thác vàng trái phép cũng không kém phần nóng bỏng.
Tại điểm giáp ranh giữa xă Đăk Plô và xă Đăk Nhoong, ông A En - Chủ tịch xă Đăk Nhoong khẳng định có một số cán bộ tiếp tay cho “vàng tặc”. Một “vàng tặc chính hiệu” cũng thừa nhận có chuyện này. Một dân quân xă từng tham gia truy quét vàng tặc tiết lộ, hôm anh cùng đoàn đi truy quét đă phát hiện khoảng 10 máy nổ đang nằm dưới suối c̣n nóng hổi. Nhưng, không hiểu sao đoàn chỉ thu hủy có một máy (?)
T́nh trạng khai thác vàng trái phép ở Đăk Glei đang diễn ra trên diện rộng, hết sức phức tạp với quy mô ngày càng lớn. Rất có thể sẽ xảy ra những “trận chiến” tranh giành lănh địa thực sự giữa người dân và các công ty được cấp phép khai thác vàng.
Thực tế tại xă Đăk Pét, trận chiến này đă xảy ra với hàng chục người tham gia. Tại xă Đăk Nhoong, ông A En phản ánh, đă có chuyện cả làng kéo nhau đi truy t́m vàng tặc. Bà Y Nghệ - Chủ tịch xă Đăk Plô thông tin, người dân tại xă cũng đang canh chừng vàng tặc từng ngày.
Duy Hậu
(
Báo danviet.vn)