Cuộc gọi của con – sợi dây sinh mệnh của người mẹ
Đối với chị Josiele Berto, mỗi cuộc gọi của con trai Arthur (13 tuổi) giờ là cách duy nhất để biết con đang ở đâu và đối mặt điều gì trong cô độc. Gia đình người Brazil này nộp đơn xin tị nạn từ năm 2021. Tối thứ Năm tuần trước, cảnh sát Everett, Massachusetts báo tin Arthur bị bắt và yêu cầu chị đến đồn đón con. Nhưng sau hơn một giờ chờ đợi, chị Berto rời đồn mà không có Arthur: một cảnh sát cho biết ICE đã đưa em đi và từ chối tiết lộ nơi giam giữ.
Diễn biến bắt giữ: từ trạm xe buýt đến hai trại di trú khác tiểu bang
Theo tường trình của mẹ, Arthur gần đây nghỉ học vì gãy chân, đang mang ủng bảo hộ sau khi tháo bột. Chiều thứ Năm, em nói với dì sẽ bắt xe buýt tới nhà bạn. Tại điểm dừng gần đó, Arthur bị bắt. Những ngày sau, mẹ chỉ biết tin qua các cuộc gọi từ hai cơ sở di trú—một ở Massachusetts và một ở Virginia—giữa những tiếng khóc và hoảng loạn vì lần đầu xa gia đình.
Lý do bắt giữ và mâu thuẫn phát ngôn giữa liên bang – địa phương
Thị trưởng Carlo DeMaria cho biết cảnh sát Everett nhận “nguồn tin đáng tin cậy” về đe dọa bạo lực đối với một học sinh khác; một thiếu niên (không nêu tên vì dưới tuổi vị thành niên) đã bị bắt. Ông khẳng định cảnh sát không liên lạc ICE, và không nhắm mục tiêu người nhập cư; ICE “hoạt động độc lập” và có thể truy cập các cơ sở dữ liệu.
Trong khi đó, Tricia McLaughlin, người phát ngôn cấp cao Bộ An ninh Nội địa (DHS), viết trên X rằng thiếu niên “có nguy cơ an toàn công cộng”, liệt kê “hồ sơ” gồm các hành vi hành hung với vũ khí nguy hiểm, xâm nhập trái phép, hủy hoại tài sản… và nói “có súng và dao 5–7 inch” khi bị bắt.
Thị trưởng DeMaria xác nhận có dao nhưng nhấn mạnh “không hề có súng”. Hồ sơ hình sự của trẻ vị thành niên không công khai, và đến tối thứ Ba, luật sư của gia đình vẫn chưa có bản báo cáo cảnh sát. Luật sư Andrew Lattarulo nhấn mạnh: “Dù là cáo buộc gì, tất cả vẫn chỉ là cáo buộc; mọi cá nhân đều có quyền được xét xử công bằng—đặc biệt với một em bé 13 tuổi.”
Đưa vụ việc ra tòa liên bang: yêu cầu giải trình giam giữ và quyền bảo lãnh
Luật sư nhập cư của gia đình đã nộp đơn habeas corpus lên tòa liên bang tại Massachusetts, lập luận việc giam giữ vi phạm Tu chính án thứ Năm (quyền thủ tục tố tụng). Thẩm phán yêu cầu chính phủ giải trình trước tối thứ Ba vì sao việc giam Arthur là chính đáng hoặc phải cho em cơ hội xin bảo lãnh. Sau đó, thẩm phán Richard Stearns chuyển vụ việc sang tòa tại Virginia, do Arthur đã bị đưa ra khỏi Massachusetts trước một giờ so với thời điểm nộp đơn—vì vậy tòa Massachusetts không còn thẩm quyền. Thẩm phán cũng lưu ý thiếu niên xứng đáng có “buổi điều trần bảo lãnh nhanh chóng” theo thỏa thuận Flores áp dụng cho các trường hợp trẻ vị thành niên trong hệ thống di trú.
ICE và “trò xáo bài” chuyển trại: thách thức tiếp cận luật sư
Luật sư Lattarulo chỉ trích việc chuyển Arthur sang cơ sở ngoài tiểu bang, cho rằng điều này cản trở tiếp cận pháp lý. Phía chính quyền Trump đề nghị chuyển thẩm quyền sang Virginia cho “tiện xử lý”, nhưng phía gia đình không đồng ý; dù vậy, tòa đã ra quyết định chuyển theo thẩm quyền nơi giam giữ. Các vụ người lớn bị ICE luân chuyển qua nhiều bang không báo trước—từ New York, New Jersey đến Louisiana, Texas—đã từng gây chú ý; nhưng đây là trường hợp trẻ em đầu tiên mà luật sư Lattarulo trực tiếp xử lý.
Phản ứng cộng đồng: kêu gọi trả tự do cho Arthur và đính chính thông tin
Tại phiên họp Hội đồng Thành phố Everett tối thứ Ba, đông đảo người dân yêu cầu trả Arthur về nhà ngay. Cô giáo trung học Jessica Gold Boots nói: “Arthur phải được trở về ngay, không phải tuần sau.” Nữ nghị viên Katy Rogers đề nghị đính chính công khai trước phát ngôn trên mạng xã hội về việc “có súng”—điều bị chính quyền địa phương bác bỏ.
Gia đình trong nỗi lo lắng chồng chất
Không được gặp trực tiếp con hay luật sư thường xuyên, chị Berto không thể biết chắc tình trạng của Arthur. Cậu em 10 tuổi liên tục hỏi về anh trai. Gia đình vốn đã lo sợ do hồ sơ tị nạn còn đang chờ xét, nay nỗi lo ấy tăng gấp bội: “Chúng tôi không biết liệu họ có đến vì chúng tôi tiếp theo không.” Với chị Berto, mong muốn lúc này rất giản dị: “Tôi chỉ muốn con được tự do. Những chuyện khác tính sau.”
Những câu hỏi pháp lý còn bỏ ngỏ
• Thẩm quyền và tính hợp pháp của việc ICE can thiệp ngay tại đồn cảnh sát địa phương trong một vụ vị thành niên.
• Tính nhất quán trong thông tin công vụ: DHS nói có súng, thành phố khẳng định không.
• Quyền tiếp cận luật sư khi bị chuyển trại liên bang qua nhiều bang.
• Thủ tục bảo lãnh nhanh theo thỏa thuận Flores có được bảo đảm không.
• Quyền riêng tư trẻ vị thành niên: mức độ phù hợp khi cơ quan liên bang công bố chi tiết cáo buộc trên mạng xã hội.
Điều cần theo dõi tiếp
• Kết quả giải trình của chính phủ liên bang về căn cứ giam giữ Arthur.
• Lịch điều trần bảo lãnh và khả năng trở về nhà trong thời gian chờ xử lý hồ sơ.
• Các bước đính chính/thanh minh (nếu có) từ phía liên bang trước mâu thuẫn thông tin với địa phương.
• Hỗ trợ pháp lý–tâm lý cho gia đình có hồ sơ tị nạn đang chờ, đặc biệt với trẻ vị thành niên.
Kết luận
Vụ việc ở Everett phơi bày điểm giao cắt nhạy cảm giữa an toàn công cộng, quản trị di trú và quyền thủ tục tố tụng—nhất là với trẻ em. Bên kia những tranh cãi pháp lý và phát ngôn trái chiều, vẫn là hình ảnh một người mẹ chờ điện thoại reo để nghe giọng con, trong hy vọng cuộc gọi tiếp theo sẽ báo tin Arthur được về nhà.
