Theo như đây là lần đầu tiên hai tàu sân bay Trung Quốc, Liêu Ninh và Sơn Đông, cùng các tàu hộ tống hoạt động chung ở Thái Bình Dương bên ngoài quần đảo Nhật Bản, được gọi là chuỗi đảo đầu tiên hoạt động cùng lúc ở Thái Bình Dương trong lúc chính quyền Nhật Bản lần đầu tiên xác nhận có hai tàu sân bay Trung Quốc lần đầu lộ diện ở vị trí đặc biệt với căn cứ Mỹ.
Tàu sân bay Trung Quốc đi qua Guam
Ngày 9/6, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani cho biết hải quân Trung Quốc đã điều hai tàu sân bay di chuyển vào vùng biển Thái Bình Dương để tham gia hoạt động hải quân đầu tiên.
Ông Nakatani cho biết thêm, một tàu sân bay Trung Quốc đã được phát hiện đang tiến hành huấn luyện cất và hạ cánh máy bay phản lực chiến đấu ở Thái Bình Dương, phía đông đảo Iwo Jima của Nhật Bản, cách Tokyo khoảng 1.200 km về phía nam.
Đây là lần đầu tiên hai tàu sân bay Trung Quốc, Liêu Ninh và Sơn Đông, cùng các tàu hộ tống hoạt động chung ở Thái Bình Dương bên ngoài quần đảo Nhật Bản, được gọi là chuỗi đảo đầu tiên.
Chuỗi đảo đầu tiên là khu vực bên trong vành đai nối từ quần đảo Kuril, qua Nhật Bản, đảo Okinawa, đảo Đài Loan (Trung Quốc) và tới Philippines. Chuỗi đảo thứ hai kéo dài từ quân cảng Yokosuka ở Nhật đến Indonesia, với trung tâm là đảo Guam của Mỹ.
Hai chuỗi đảo trên Thái Bình Dương. Ảnh minh họa: Kyodonews
Đáng chú ý, nhóm tàu sân bay Liêu Ninh đã di chuyển xa hơn về phía đông so với đảo Guam – nơi đặt căn cứ quân sự kiên cố nhất của Mỹ, đánh dấu lần đầu tiên một tàu sân bay của hải quân Trung Quốc vươn ra bên ngoài chuỗi đảo thứ hai.
Trong các đợt triển khai trước, tàu Liêu Ninh vào tháng 12/2022 và tàu Sơn Đông vào tháng 4/2023 đều hoạt động ở khu vực phía tây bắc đảo Guam. Lần này, vị trí cực đông được ghi nhận của tàu Liêu Ninh cách đảo san hô Midway khoảng 3.200 km và cách Hawaii khoảng 5.500 km.
Theo thông tin từ phía Nhật Bản, tàu sân bay Liêu Ninh cùng các tàu hộ tống đã đi từ Biển Hoa Đông ra Thái Bình Dương qua tuyến đường thủy quốc tế giữa đảo Okinawa và đảo Miyako trong khoảng thời gian từ ngày 26 đến 27/5, sau đó tiếp tục di chuyển về hướng đông nam đến ngày 30/5.
Nhóm tàu sân bay sau đó được phát hiện gần Minamitori – hòn đảo cực đông của Nhật Bản – vào ngày 7/6.
Trung Quốc lên tiếng
Ngày 10/6, Người phát ngôn của Lực lượng Hải quân Trung Quốc, Đại úy Vương Học Mãnh cho biết hải quân nước này đã giao nhiệm vụ cho hai tàu sân bay tiến hành huấn luyện ở Tây Thái Bình Dương.
"Các đội hình tàu sân bay Liêu Ninh và Sơn Đông của Hải quân PLA gần đây đã tiến hành huấn luyện ở Tây Thái Bình Dương và các vùng biển khác để kiểm tra năng lực phòng thủ biển xa và hoạt động chung của lực lượng", ông Vương phát biểu.
Theo ông, đây là hoạt động huấn luyện thường kỳ nằm trong kế hoạch huấn luyện hàng năm, nhằm nâng cao khả năng hoàn thành nhiệm vụ của các tàu. Hoạt động này được tiến hành phù hợp với luật pháp quốc tế và thông lệ quốc tế liên quan, và "không nhằm vào bất kỳ quốc gia hay mục tiêu cụ thể nào".
Cùng ngày, khi được hỏi về việc Bộ Quốc phòng Nhật Bản tuyên bố lần đầu tiên hai tàu sân bay Trung Quốc được phát hiện cùng hoạt động ở Thái Bình Dương, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm khẳng định rằng các hoạt động của hải quân Trung Quốc ở vùng biển liên quan hoàn toàn phù hợp với luật pháp và thông lệ quốc tế. "Chính sách quốc phòng của Trung Quốc mang tính phòng thủ. Chúng tôi hy vọng Nhật Bản có thể nhìn nhận vấn đề một cách khách quan và hợp lý", ông Lâm nói.
Các chuyên gia quân sự Trung Quốc cho rằng việc hai tàu sân bay cùng huấn luyện có ý nghĩa lớn đối với năng lực quốc phòng của nước này.
Chuyên gia quân sự Wang Yunfei nói rằng việc triển khai hai tàu sân bay giúp hình thành một hệ thống tác chiến hoàn chỉnh, vượt trội hơn việc chỉ sử dụng một tàu đơn lẻ. Ông nhấn mạnh Tây Thái Bình Dương là hướng trọng yếu trong chiến lược phòng thủ biển của Trung Quốc, và một nhóm tàu sân bay kép có thể cung cấp năng lực phòng thủ đáng kể.
Ông Wang cũng cho biết, với sự phát triển của vũ khí tầm xa có thể đạt hàng nghìn km, Trung Quốc cần mở rộng chiều sâu phòng thủ ra ngoài cả chuỗi đảo thứ nhất và thứ hai để bảo vệ chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển quốc gia. Việc huấn luyện đồng thời hai tàu sân bay ở Tây Thái Bình Dương giúp lực lượng làm quen với địa bàn hoạt động và tăng cường khả năng tác chiến cơ bản tại đây.
Tổng biên tập tạp chí Aerospace Knowledge, có trụ sở tại Bắc Kinh, Wang Ya’nan cho biết một nhóm tàu sân bay kép không chỉ là sự kết hợp về lực lượng, mà còn có thể đảm nhận các nhiệm vụ đa dạng và phức tạp hơn. Tuy nhiên, để thực hiện được điều này cần tiêu chuẩn huấn luyện rất cao và nhiều đợt triển khai.
Ông này nhận định khả năng điều phối hai tàu sân bay cùng lúc mang ý nghĩa chiến lược đối với khả năng phòng thủ trên biển của Trung Quốc cũng như việc bảo vệ các lợi ích quốc gia.
Chuyên gia quân sự Trung Quốc Zhang Junshe nói rằng, trong tương lai, Hải quân Trung Quốc có thể tiến hành huấn luyện ở những vùng biển xa hơn như Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương. Ông khẳng định việc huấn luyện hàng hải xa bờ là quyền hợp pháp của Hải quân Trung Quốc theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển.
Ông Zhang nhấn mạnh rằng cùng với số lượng doanh nghiệp, công dân và sinh viên Trung Quốc ở nước ngoài ngày càng tăng, cũng như nhu cầu về năng lượng từ nước ngoài, an ninh các lợi ích và tuyến đường hàng hải của Trung Quốc đang trở thành mối quan tâm ngày càng lớn.
Trong bối cảnh đó, việc phát triển năng lực hải quân biển xa – bao gồm các nhóm tàu sân bay – trước hết nhằm tăng cường khả năng bảo vệ an ninh lãnh thổ quốc gia thông qua việc mở rộng phạm vi hoạt động phòng thủ trên biển. Đồng thời, nó cũng phục vụ cho mục tiêu bảo vệ lợi ích ở nước ngoài, an toàn tuyến hàng hải, và giúp Trung Quốc thực hiện các nhiệm vụ quốc tế như cứu trợ nhân đạo hay ứng phó thiên tai.
