Mỗi chính phủ mới lên cầm quyền ở Mỹ đều công bố một chiến lược an ninh quốc gia làm căn cứ cho chính sách đối ngoại, xác định vị thế của nước Mỹ. Chiến Lược An Ninh Quốc Gia 2025 (The National Security Strategy – NSS 2025) mà chính quyền Trump vừa công bố tuần trước đang gây chấn động vì khiếm khuyết trong sự nhận diện ai là bạn, ai là kẻ thù để có đối sách thích hợp.
Không còn kẻ thù
Chiến Lược An Ninh Quốc Gia của nhiệm kỳ Trump thứ nhất (NSS 2017) xác định thế giới đang bước vào cuộc cạnh tranh địa chính trị quyết liệt giữa tầm nhìn tự do và tầm nhìn chuyên chế về trật tự thế giới.
Kẻ thù của Mỹ được NSS 2017 điểm mặt chỉ tên là Trung Quốc, Nga, Bắc Hàn và Iran. Để đối phó, NSS 2017 kêu gọi hình thành một liên minh Mỹ-Nhật-Hàn chống lại tham vọng về vũ khí nguyên tử của Bắc Hàn; cảnh báo Nga “đang sử dụng mọi biện pháp để gây hoài nghi vào cam kết của Mỹ đối với Châu Âu, hủy hoại tình đoàn kết xuyên Đại Tây Dương, làm suy yếu các chính phủ và các định chế Châu Âu. Với Trung Quốc, NSS 2017 cho rằng Bắc Kinh đang sử dụng quy mô thị trường, sức mạnh kinh tế, trừng phạt thương mại và đe doạ quân sự để bắt nạt các nước khác.
Tám năm qua, các thế lực thù địch này ngày càng câu kết với nhau để cùng chống lại Mỹ, Châu Âu và cái trật tự dân chủ tự do mà Mỹ dẫn dắt. Sự câu kết của “Trục Xấu” (Axis of Evils) thể hiện rõ nhất hồi tháng Chín 2025, khi Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kề vai sát cánh cùng Tổng Thống Nga Vladimir Putin và Chủ Tịch Bắc Hàn Kim Jong Un trên lễ đài một sự kiện mừng chiến thắng ở Thiên Tân.
Các nhà lãnh đạo này không giấu giếm điểm chung của họ là cùng chống lại sự bá quyền của siêu cường Mỹ cùng hệ tự tưởng dân chủ tự do của phương Tây mà họ cho là đang phá hoại căn bản quyền lực của họ. Người ta kỳ vọng Mỹ và Châu Âu sẽ có phản ứng thích đáng với mối đe dọa sinh tử mà liên minh chuyên chế này đặt ra cho thế giới.
Ấy thế nhưng điều kỳ lạ là NSS 2025 ban hành mới đây đã “quay ngoắt 180 độ,” loại các nước trên ra khỏi danh sách kẻ thù và không cho rằng các thế lực đó đang âm mưu làm hại nước Mỹ.
Bắc Hàn hoàn toàn không được nhắc tới. Nga không còn bị coi là nơi phát xuất những chiến dịch can thiệp chính trị, tấn công mạng, tung tin xuyên tạc vào nước Mỹ và Châu Âu. Cuộc chiến xâm lược của Nga tại Ukraine với sự tàn phá khủng khiếp được đề cập tới như là một mối bận tâm của Châu Âu hơn là của Mỹ.
Kỳ lạ hơn, Trung Quốc đã từ một đối thủ cạnh tranh chính trị, một thủ lãnh của “Trục Xấu,” chỉ được coi là một đối thủ kinh tế. Những thủ đoạn phá hoại nước Mỹ của Trung Quốc như thâm nhập mạng tin học để ăn cắp bí mật công nghệ và thương mại, kiểm soát các cơ sở hạ tầng thiết yếu của Mỹ, mua chuộc và lũng đoạn các cơ quan công quyền, mở rộng ảnh hưởng kinh tế ở Nam Mỹ và Châu Phi, gạt các công ty Mỹ ra rìa… đều được bỏ qua.
Ngay vấn đề Đài Loan, NSS 2025 chỉ nói mơ hồ: “Mỹ không ủng hộ bất kỳ sự thay đổi đơn phương nào đối với hiện trạng của eo biển Đài Loan.”
Bên ngoài NSS, chính sách của chính quyền Trump còn nhân nhượng Trung Quốc một cách khó hiểu. Khi bất đồng Trung Nhật bùng nổ sau một phát ngôn của tân Thủ Tướng Sanae Takaichi, ông Trump đã gọi điện thoại yêu cầu bà Takaichi “hạ giọng” để không gây căng thẳng với Bắc Kinh; và bất chấp sự can ngăn của các giới chức an ninh quốc gia, ông Trump vẫn phê duyệt việc bán chip H200 tân tiến của Nvidia – thành quả quan trọng trong lĩnh vực trí khôn nhân tạo A.I. – cho Bắc Kinh.
Iran được cho là “đã suy yếu,” các tổ chức Hồi Giáo cực đoan không còn được đề cập trong NSS 2025 dù mới đây tổ chức khủng bố ISIS đã thực hiện vụ thảm sát kinh hoàng ở bãi biển Bondi Beach gần Sydney và phục kích giết chết hai binh sĩ Mỹ cùng một thông dịch viên dân sự ở Syria. Quân khủng bố Hamas ở Dải Gaza bị cho là đã bị xoá sổ và hòa bình sắp ngự trị vùng đất tang thương này.
Theo NSS 2025 thì nền hòa bình Mỹ (Pax Americana) bây giờ mới thật sự hiện hữu.
Kẻ thù bên trong
Nếu nước Mỹ không còn kẻ thù như nội dung của NSS 2025 thì nguồn lực quốc gia sẽ được phân bổ cho các “mặt trận” khác. Quân đội Mỹ, guồng máy tình báo, Cục Điều Tra Liên Bang (FBI) thay vì tập trung đối phó với các thủ đoạn của Nga, Trung Quốc, Iran hay Bắc Hàn thì sẽ hướng vào việc kiểm soát biên giới, kiểm soát các thành phố Mỹ như Los Angeles, Washington DC,… truy lùng và trục xuất người nhập cư bất hợp pháp, giảm tội phạm đường phố …
Cái gọi là Antifa bị coi là “kẻ thù bên trong” dù chẳng ai biết mặt mũi antifa là gì. Ma túy tổng hợp fentanyl được coi là “vũ khí giết người hàng loạt” và để ngăn chặn các băng đảng ma túy, ông Trump điều động cả một binh lực hùng hậu, gồm cả hàng không mẫu hạm, đến Trung Mỹ và mở chiến dịch bắn giết không qua xét xử bất kỳ ai khả nghi, bất chấp luật pháp.
Các cơ quan chính phủ từng có vai trò rất lớn trong hoạt động chống khủng bố, chống tin tặc xâm nhập mạng, chống thao túng dư luận… dần dần bị giải tán, cắt ngân sách hoặc sa thải nhân viên, để lại những lỗ hổng về an ninh không bù đắp được.
Thay vì chống kẻ thù bên ngoài, chính quyền Trump lại đổ rất nhiều tiền vào an ninh đối nội trong khi cắt giảm ngân sách của nhiều chương trình khác, từ viện trợ quốc tế USAID, quỹ nghiên cứu của các trường đại học cho đến chương trình trợ cấp bổ sung cho người dân mua bảo hiểm y tế Obamacare. Đạo luật To Đẹp (Big Beautiful Act) được Quốc Hội do đảng Cộng Hòa kiểm soát thông qua hôm 4 Tháng Bảy, 2025, là một ví dụ: bên cạnh việc tăng ngân sách quốc phòng lên hơn $1,000 tỷ mỗi năm, đạo luật còn phân bổ tới $170.7 tỷ cho Bộ An Ninh Nội Địa để mở rộng và tăng cường các lực lượng an ninh biên giới và trục xuất di dân bất hợp pháp.
Chỉ tính riêng việc điều động Vệ Binh Quốc Gia đến năm thành phố lớn của nước Mỹ từ Tháng Tám đến 15 Tháng Mười Một đã tiêu tốn của người đóng thuế hơn $473 triệu, nhiều nhất là ở thủ đô Washington với $270 triệu, theo dữ liệu của Institute for Policy Studies (IPS).
Thay đổi mục tiêu, thay đổi nhận diện kẻ thù và phân bổ nguồn lực như vậy chẳng những không làm cho nước Mỹ an toàn hơn mà ngược lại, khuyến khích các nhà độc tài thêm liều lĩnh. Tấn công quân sự của Nga vào lãnh thổ Ukraine gần đây càng lúc càng khốc liệt bất chấp yêu cầu đình chiến của Trump; Trung Quốc liên tục đưa quân diễu võ giương oai ở Đông Á, từ Đài Loan đến Nhật Bản và Philippines cho thấy Tập dường như không còn đếm xỉa đến phản ứng của người Mỹ.
Không bao lâu nữa, người Mỹ sẽ cảm nhận được các hậu quả tệ hại cả về kinh tế lẫn chính trị khi Mỹ không còn đủ sức bảo vệ chính mình và đồng minh trước sự lấn lướt của các quốc gia độc tài trong “Trục Xấu.”
Kẻ thù ý thức hệ
Nhưng có một “kẻ thù ý thức hệ” mà NSS 2025 luôn nhấn mạnh: chủ nghĩa dân chủ tự do ở Châu Âu đang dẫn lục địa này đến sự xóa sổ của văn minh. Trên trang báo này đồng nghiệp Trúc Phương có bài viết rất sâu sắc: “Chừng nào Châu Âu mới hết bị sỉ nhục?” cho rằng không có tổng thống Mỹ nào làm nhục Châu Âu bằng Tổng Thống Trump.
Quả thật, chính quyền Trump qua NSS 2025 đã dùng những lời lẽ hết sức gay gắt để lên án các chính thể đương quyền của Châu Âu và theo tiết lộ trên trang Defense One, phác thảo của NSS 2025 còn cho biết Mỹ muốn thuyết phục ít nhất bốn nước Châu Âu – Hungary, Ba Lan, Ý và Áo – ra khỏi khối Liên Minh Châu Âu (EU). Một chính sách như vậy là thảm họa cả về an ninh lẫn kinh tế, EU sẽ không còn là một khối có năng lực chống đỡ cuộc chiến tranh hỗn hợp của Nga và sự chèn ép kinh tế của Trung Quốc.
Dư luận từ lâu đã bàn tán về âm mưu làm suy yếu EU của Nga, chia rẽ EU của Trung Quốc và chuyên chế hóa EU của Donald Trump, đường nào thì kẻ hưởng lợi cũng chỉ là Nga và Trung Quốc.
“Washington thậm chí ủng hộ chiến lược làm suy yếu dẫn đến phân rã EU bằng cách ủng hộ phe cực hữu phá hoại nội bộ chính trường Châu Âu,” tác giả Trúc Phương viết.
Sự thù địch với Châu Âu – bộc lộ lần đầu trong phát biểu của Phó Tổng Thống JD Vance tại hội nghị An Ninh Munich ở Đức, Tháng Hai, 2025, trước khi được chính thức đưa vào NSS 2025 – có nền tảng từ ý thức hệ cực hữu của phong trào MAGA của Mỹ và đang được ông Trump và đảng Cộng Hòa tích cực thực hiện. NSS 2025 nói rằng Mỹ có thiện chí muốn cứu Châu Âu khỏi “kẻ thù bên trong” là các chính phủ “ngu dốt,” làn sóng nhập cư từ Thế Giới Thứ Ba thui chột bản sắc người da trắng Châu Âu và guồng máy quan liêu (bureaucracy) của EU ở Brussels làm suy yếu “chủ quyền” của các quốc gia thành viên.
Phong trào MAGA Mỹ tìm thấy đồng minh ý thức hệ ở các đảng cực hữu Châu Âu như đảng Reform UK của Anh, AfD của Đức, Fidesz cầm quyền của Hungary, Huynh Đệ Ý cầm quyền ở Ý, Luật Pháp và Công Lý cầm quyền ở Ba Lan.
Chính quyền Trump muốn các đảng cực hữu này giành được quyền lực ở các nước Châu Âu quan trọng như Anh, Pháp và Đức. Ẩn tàng trong NSS 2025 người ta thấy Mỹ vẫn muốn duy trì liên minh với EU nhưng phải là một EU theo đường lối chuyên chế phi tự do. Như Hungary, như Slovakia hiện nay; như Mỹ đang cố gắng trở thành và phần nào gần gũi với chế độ của Putin, Tập Cận Bình hay Narendra Modi của Ấn Độ.
Đã có những lời đồn đoán rằng, nếu EU vẫn cương quyết không từ bỏ con đường dân chủ tự do thì không loại trừ khả năng Mỹ sẽ thành lập một liên minh mới, có tên là khối C5 thay cho nhóm G7 hiện hữu.
G7 gồm Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Ý, Nhật, Canada – cột trụ của thế giới tự do – có thể bị lấn lướt bởi C5 (Mỹ, Nga, Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật) trong một trật tự thế giới mới, thế giới mà lợi ích được đặt lên trên mọi giá trị, sức mạnh kinh tế và quân sự vượt qua mọi nguyên tắc nhân văn nhân bản.
Thật là một viễn cảnh đáng sợ!
