Đức giảm mạnh nhập khẩu vũ khí Mỹ, chọn 'châu Âu trên hết'

[june04]

Đức ưu tiên mua sắm quốc phòng từ châu Âu, giảm mạnh nhập khẩu vũ khí Mỹ. Quyết định phản ánh lo ngại trước chính sách 'Nước Mỹ trên hết' của Tổng thống Mỹ Donald Trump và đòi hỏi tăng chi tiêu quốc phòng.


Binh sĩ Đức tham gia huấn luyện tại Saarlouis. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Theo trang tin châu Âu euronews.com, sau nhiều thập kỷ dựa vào chính sách an ninh của Mỹ, Đức đang thực hiện một chuyển đổi chiến lược sâu sắc, ưu tiên mua sắm vũ khí sản xuất tại châu Âu và giảm phụ thuộc vào các hệ thống phòng thủ của Washington. Động thái này diễn ra trong bối cảnh lo ngại về độ tin cậy của Washington dưới thời Tổng thống Donald Trump, người đang thúc đẩy chính sách "Nước Mỹ trên hết" và yêu cầu các đối tác NATO tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP đồng thời mua thêm vũ khí Mỹ.

Trước tình hình trên, Thủ tướng Đức Friedrich Merz đang thúc đẩy xây dựng "lực lượng vũ trang chính quy mạnh nhất" của châu Âu, với kế hoạch chi tới 83 tỷ euro cho vũ khí sản xuất tại khu vực.

Sự thay đổi đột ngột trong mua sắm quốc phòng

Tình trạng châu Âu phụ thuộc vào thiết bị quốc phòng Mỹ đã tăng đáng kể trong những năm gần đây. Theo Viện nghiên cứu hòa bình SIPRI có trụ sở tại Stockholm, lượng vũ khí nhập khẩu từ Mỹ vào châu Âu - bao gồm cả Ukraine - đã tăng hơn gấp ba lần trong giai đoạn 2020-2024 so với 5 năm trước đó.

Nhìn chung, các quốc gia NATO châu Âu đã tăng gấp đôi lượng vũ khí nhập khẩu trong giai đoạn này, với hai phần ba đến từ Mỹ. Đức ghi nhận mức tăng đặc biệt đáng kể: nhập khẩu vũ khí tăng 334%, trong đó khoảng 70% đến từ Mỹ.

Tuy nhiên, Berlin hiện đã vạch ra một lộ trình mới: Chính phủ Đức có kế hoạch thực hiện 154 đợt mua sắm quốc phòng lớn từ tháng 9/2025 đến tháng 12/2026. Chỉ có 8% trong số các đợt mua sắm này sẽ đến từ các nhà cung cấp Mỹ, giảm mạnh so với mức độ phụ thuộc lớn trước đây.

Thay đổi này phù hợp với phương châm "Mua hàng châu Âu" của Đức, đi ngược lại kỳ vọng của Tổng thống Trump rằng các đối tác NATO phải tăng cường mua sắm vũ khí của Mỹ.

Các chuyên gia an ninh lập luận rằng giảm phụ thuộc Mỹ là cần thiết để đảm bảo chủ quyền và tránh bị gây áp lực.

Theo chuyên gia và tác giả người Mỹ, Tiến sĩ Josef Braml, lý do của sự chuyển hướng này không phải là lựa chọn sai lầm mà là phản ứng trực tiếp: "Nguyên nhân là do Tổng thống Trump đã cho thấy rằng họ không còn có thể trông cậy vào nước Mỹ nữa". Ông Braml cho rằng việc mua vũ khí Mỹ, hay còn gọi là "sự cống hiến", khiến Đức và các nước châu Âu khác phụ thuộc vào hệ thống của Mỹ, đặc biệt là về phụ tùng thay thế và phần mềm.

Mối lo ngại về sự phụ thuộc đã dẫn đến lý thuyết về "công tắc tắt" do Mỹ sản xuất. Ông Christophe Gomart, cựu Giám đốc tình báo quân sự Pháp, đã đưa ra giả thuyết rằng Mỹ có thể lắp đặt một hệ thống chặn trong các máy bay phản lực có thể được kích hoạt nếu Lầu Năm Góc không chấp thuận kế hoạch bay.

Mặc dù một phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng Đức phủ nhận sự tồn tại của "công tắc tắt" trong máy bay F-35, chính phủ Đức vẫn duy trì đơn đặt hàng máy bay phản lực này vì không có giải pháp thay thế nào của châu Âu cho loại máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm này. Một phát ngôn viên của Văn phòng Liên bang về Thiết bị, Công nghệ Thông tin và Hỗ trợ Sử dụng của Quân đội Đức (BAAINBw) cho biết: "Nhờ công nghệ tàng hình, F-35 gần như không thể bị phát hiện. Nếu lực lượng vũ trang đưa ra những yêu cầu như vậy, chúng tôi chỉ có thể mua từ Mỹ".

Thách thức công nghệ: Mỹ vẫn dẫn đầu

Ông Pieter Wezeman, nhà nghiên cứu tại SIPRI, nhấn mạnh rằng các quốc gia NATO ở châu Âu đã thực hiện các bước để giảm sựphụ thuộc và củng cố ngành công nghiệp vũ khí riêng. Tuy nhiên, mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương trong lĩnh vực quốc phòng đã có nền tảng sâu xa kể từ sau Thế chiến II.

Thách thức lớn nhất đối với tham vọng "Châu Âu trên hết" của Berlin là khoảng cách công nghệ. Nhìn vào số liệu thống kê bằng sáng chế, Washington vẫn tiếp tục dẫn đầu ở châu Âu về công nghệ quốc phòng. Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Kinh tế Đức (IW): Các công ty Mỹ đã đăng ký gần 18.000 bằng sáng chế từ năm 2015 đến năm 2021. Trong khi đó, cả 27 quốc gia thành viên EU chỉ đăng ký chưa đến 12.000 bằng sáng chế.

Đức, với khoảng 4.300 đơn xin cấp bằng sáng chế, đứng thứ hai ở EU sau Pháp, nhưng nhìn chung vẫn phụ thuộc rất nhiều vào các công ty Mỹ.

Thủ tướng Merz thừa nhận rằng "dù muốn hay không, chúng ta vẫn sẽ phụ thuộc vào Mỹ trong một thời gian dài sắp tới".