VBF-Bà gốc Việt ở Úc đã chơi hụi khiến dẫn đến một vụ đâm chém. Ở Úc nhiều gia đình tham gia chơi hụi, nhiều kẻ gian biết và cũng từ đó sinh ra cướp bóc, đâm chém... Vấn đề chơi hụi trong người Việt khá phổ biến và làm ảnh hưởng đến an ninh, cũng như liên quan đến ma túy...
Cảnh sát đang phỏng vấn Lê Vinh, con của cặp vợ chồng bị tấn công trước nhà của họ vào đầu năm 2016. (The Age)
MELBOURNE – Sau một buổi tối bận rộn tại nhà hàng của ông Lê Văn và Nguyễn Phụng ở St Albans trong vùng phụ cận thành phố Melbourne, lúc cặp vợ chồng này lái xe vào ngôi nhà của họ ở Maidstone thì đã 1 giờ 15 phút sáng. Những gì xảy ra sau đó được nhật báo The Age viết như sau, trong số ra ngày 21 tháng 5, 2017, nói về cách thức chơi hụi và từ đó đưa đến buôn và trồng cần sa của những người bị thiếu nợ.
Bà Phụng mở cửa chiếc xe màu đen của hai người, và quay bước vào bên trong. Nhưng trước khi bà có thể bước vào, một người đàn ông nhảy ra từ bụi cây và đâm vào cánh tay bà. Ông Văn đến giúp vợ, và đánh nhau với ông ấy, nhưng sau đó bị đâm năm nhát. Khi ông chảy máu nằm trên lối lái xe vào nhà, kẻ phục kích bỏ chạy tay không trong bóng tối.
Trông như thể người đàn ông ấy đã rình sẵn để giật lấy số tiền thu được từ nhà hàng. Chắc chắn, đó là cách thức vụ tội phạm được miêu tả vào ngày hôm sau, kể cả bởi cảnh sát và Vinh Lê, con trai của đôi vợ chồng này. Nhưng vụ đó phức tạp hơn thế.
Bởi vì bà Phụng và ông Văn không chỉ mang theo số tiền từ nhà hàng vào đêm đó. Theo cảnh sát cho biết, họ có khoảng $40,000 Úc kim (gần $30,000 Mỹ kim), số tiền từ một hệ thống cho vay phi chính thức của người Việt, được gọi là “chơi hụi.”
Ông Anthony Albanese, phó lãnh tụ đảng Lao Động, là một trong số những người tìm cách nâng cao ý thức về những mối nguy hiểm của những khoản tiền vay bằng cách chơi hụi.
Chơi hụi khá phổ biến trong các cộng đồng người Việt Nam. Hệ thống đó hoạt động với một nhóm gồm những gia đình đóng góp thường xuyên vào một khoản tiền chung. Bất cứ người nào trong nhóm ấy đều có thể mượn từ số tiền ấy vào bất cứ lúc nào, nếu khoản vay được chấp thuận bởi những người khác trong nhóm chơi hụi.
Nhưng những khoản tiền trả nợ phải được thanh toán đúng hạn ấn định, nếu không thì lãi suất trên khoản tiền vay sẽ tăng lên nhanh. Bằng cách này, các thành viên nhóm hụi cũng được khuyến khích để trì hoãn việc vay, chờ cho đến khi nào những người khác đã vay trước, vì khi đó họ sẽ có thể rút được tiền lời được trả.
Hầu hết các hệ thống hụi đều là là nhỏ, như nhóm hụi mà ông Văn, 57 tuổi, và bà Phụng, 65 tuổi, đã tham gia. Những nhóm hụi khác có thể mở lớn hơn lên hàng chục triệu Úc kim. Một người được chỉ định làm chủ hụi và giữ tiền, hoặc là trách nhiệm ấy được luân chuyển.
Vụ mưu toan ăn cướp ở Maidstone, vào ngày 4 tháng Hai, 2016, là một trong mấy vụ tội phạm được báo cáo cho cảnh sát, có thể liên quan đến một nhóm chơi hụi. Và mặc dù vụ đó đã được báo cáo, việc điều tra vẫn là có vấn đề đối với các thám tử. Cộng đồng người Việt kín đáo không muốn nói về những người nào có thể biết bà Phụng và ông Văn đã lấy hụi vào tối hôm đó.
Giờ đây các chi tiết về những cáo buộc ấy có thể được tiết lộ sau khi các thám tử thuộc nhóm Altona North Embona Taskforce cáo buộc một người đàn ông 28 tuổi mưu toan ăn cướp có vũ khí, cố ý gây ra thương tích nghiêm trọng, và cố ý gây thương tích. Người đàn ông ở Albans ấy bị buộc tội vào ngày 8 tháng Năm, và bị giam để ra hầu tòa tại Melbourne Magistrates Court vào ngày 1 tháng Tám.
Mặc dù không phải là bất hợp pháp, những cách chơi hụi bị cảnh sát coi là đặc biệt gây phiền hà. Không những là vì những người giữa những số tiền mặt khá lớn có xác suất cao hơn trở thành các nạn nhân của tội phạm, giống như ông Văn và bà Phụng. Nhưng còn là vì những người mắc nợ hụi thường bị buộc phải có những biện pháp vô vọng. Không những đó là tiền nợ có thể nghiền nát họ, mà còn có thể là sự xấu hổ khi phải mắc nợ bè và gia đình..
Roslyn Lê, một nhà nghiên cứu tại đại học Swinburne University, đã ghi nhận rằng những khoản nợ mắc thông qua hệ thống hụi đã buộc các phụ nữ phải đồng ý trở thành những người chuyển phát ma túy quốc tế, hoặc chăm sóc xưởng trồng cần sa. Trong một số trường hợp, hụi đã được người nghiện đánh bạc dùng để tài trợ cho thói quen của họ, bắt đầu một vòng xoắn nguy hiểm vào trong tội phạm, khi họ thua mất số tiền mà họ vay.
Hệ thống chơi hụi đã bắt đầu giúp những di dân Việt nhanh chóng mua nhà, khởi sự kinh doanh, hoặc giúp đỡ những người di dân khác. Hệ thống đó giống như những hiệp hội tiết kiệm và tín dụng luân phiên, được gọi là ROSCA, thường thấy ở các nước đang phát triển.
Roslyn Lê đã phỏng vấn hầu hết mọi phụ nữ Việt Nam đang bị án tù ở Victoria vì tội buôn lậu ma túy, cho cuộc nghiên cứu Risky Business của cô, được công bố trong năm 2014.
Một số phụ nữ nói rằng việc không thể trả nổi nợ vay từ một dây hụi là lý do khiến họ quay sang làm cho một xưởng trồng cần sa, hoặc mang ma túy.
Veronica, một tù nhân, nói, “Mọi người đều chơi hụi. Đó là một cách thức để chúng tôi tiết kiệm và mượn tiền.”
Angela, một tù nhân khác, mô tả hệ thống này là giống như ngân hàng đầu tư. Cô nói, “Nhóm hụi của mẹ tôi bao gồm những người khá nổi tiếng, như các chủ tiệm, những người có tiếng tăm.”
Một số tù nhân đã tham gia vào một nhóm hụi vào một thời điểm, trả tiền lời cho những khoản nợ rất lớn của họ. Những người khác nói về việc trở thành những tổ chức một nhóm chơi hụi, và phải hoàn trả tiền cho các thành viên, khi những người khác bỏ trốn mà không trả nợ.
Vòng xoắn ốc có thể xảy ra cho với một người nào đó mắc nợ có liên quan tới hụi. Điều ấy có lẽ được minh họa tốt nhất bởi bà Nguyễn Thi, mẹ của ba đứa con ở Melbourne. Bà đã không còn nợ tiền hụi rốt cuộc hủy hoại bà.
Bà Thi tham gia một nhóm chơi hụi, trong đó có một thành viên ôm tiền chạy trốn, và đến lượt bà bị mất nhà hàng và ngôi nhà của bà. Bà dính líu vào mối quan hệ với một người đàn ông giúp cho bà tìm được một ngôi nhà, và sau đó đề nghị bà tham gia vào việc chuyển ma túy từ Mỹ. Bà Thi cũng huy động một người cháu gái mắc nợ tiền bà từ một nhóm hụi khác. Số lượng ma túy này được giấu trong một thùng container vận chuyển bồn ngâm chân, và bị cảnh sát chặn bắt trong năm 2008. Họ tịch thu gần 160 ký ma túy, trong đó có methamphetamine trị giá $50 triệu, cocaine trị giá $32 triệu, và thuốc lắc trị giá $6 triệu.
Bà Thi bị tuyên án 12 năm tù giam. Đó là lần đầu tiên bà bị kết tội.
Đã có một số nỗ lực của cảnh sát và các chính trị gia, để báo động cho cộng đồng về nguy cơ do việc chơi hui. Phó lãnh tụ đảng Lao Động Anthony Albanese là thành viên đại diện cho Grayndler, một cử tri đoàn ở Sydney có đông người gốc Việt. Ông nói với Quốc Hội Liên Bang trong năm 2007 về những rủi ro của hệ thống cho vay ấy.
Ông nói về một cuộc điều tra của cảnh sát về một người quản trị của một nhóm chơi hụi tập trung ở Marrickville. Người này đã lừa gạt các thành viên một số tiền có thể lên tới hàng chục triệu đô la, chuyển số tiền hụi đó ra ngoại quốc và chuyển vào tài sản cá nhân.
Ông nói, “Việc chơi hụi hầu hết diễn ra giữa các nhóm gia đình nhỏ. Tuy nhiên chúng có thể tăng lên đến những kích thước rất lớn với hàng chục triệu đô la. Khả năng lạm dụng và gian lận, đặc biệt là bởi chủ hụi hoặc quản trị viên, là rất lớn. Chủ hụi chịu trách nhiệm về những khoản tiền lớn. Chủ hụi là người duy nhất biết được số tiền có liên quan, và thường là người duy nhất nắm quyền kiểm soát số tiền ấy.
Ông nói, “Tôi đặc biệt lo ngại rằng chính những thành viên dễ bị tổn thương trong cộng đồng người Việt Nam, trong cử tri đoàn của tôi, trong nhiều trường hợp phải chịu mất khi tiền tiết kiệm cả đời của họ. Họ đã trình bày cho tôi, và nhờ tôi biến những vấn đề này thành công khai, để báo động cho các thành viên khác của cộng đồng, về những mối nguy hiểm có thể xảy ra.”
