Mỹ đổi khác, các đồng minh tăng tốc siết chặt quan hệ

[pizza]

Các đồng minh quan trọng của Mỹ đang nhanh chóng tìm cách củng cố và đa dạng hóa mối quan hệ trong bối cảnh Nhà Trắng thay đổi ưu tiên và tái định hình trật tự thế giới.


Châu Âu và Canada đặc biệt tích cực tìm kiếm những cách thức hợp tác mới, sâu sắc hơn giữa lúc Mỹ thay đổi ưu tiên. Ảnh: Reuters.
Các thỏa thuận thương mại mới. Các lệnh trừng phạt chung lên Israel. Các thỏa thuận quân sự.

Theo New York Times, các đồng minh thân cận nhất của Mỹ đang ngày càng xích lại gần nhau, khi chính quyền Tổng thống Donald Trump dùng thuế quan và nhiều biện pháp khác làm đảo lộn trật tự thương mại, ngoại giao và quốc phòng.

Lo ngại về việc Mỹ thay đổi nhiều ưu tiên dưới thời ông Trump, một số đối tác truyền thống của Mỹ đã tập trung xây dựng các mối quan hệ, thể hiện sức mạnh ngoại giao và gạt Washington sang một bên. Các cường quốc trung gian - như Anh, Pháp, Canada và Nhật Bản - là những nước sôi nổi nhất.

“Họ là các nền dân chủ công nghiệp hóa, đồng minh của Mỹ, ủng hộ các quy tắc và thể chế đa phương”, Roland Paris - giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Ottawa - cho biết. “Khi trật tự quốc tế tan rã và Mỹ thay đổi, chúng ta sẽ chứng kiến vai trò của các cường quốc tầm trung chuyển biến”.

Tương lai về G6+1?
Giáo sư Roland Paris cho biết các nước sẽ theo đuổi “các sáng kiến ​​cơ hội và vị kỷ mang tính hợp tác”, gồm loạt thỏa thuận về thương mại và quốc phòng. Nỗ lực xích lại gần nhau khi Mỹ điều chỉnh vai trò toàn cầu và cách đối xử với các đồng minh lâu năm sẽ thể hiện rõ trong những ngày tới, thời điểm Nhóm G7 họp ở Canada. Canada, nước chủ trì Hội nghị thượng đỉnh năm nay, cũng mời một số nước đang phát triển như Ấn Độ, Brazil và Mexico.

Ban tổ chức đang lên kế hoạch cho các cuộc họp song phương và quy mô nhỏ nhưng không có Mỹ. Các chuyên gia nhận thấy Mỹ ngày càng tách biệt, thậm chí là cô lập, khỏi cấu trúc Washington đã xây dựng và đi đầu trong vài thập niên qua.

"Theo một số cách, chúng ta có nên nói về G6+1 không?", Jacob Funk Kirkegaard - thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson - nói. “Trong tình huống hiện tại, khi các cơ chế chính trị và quân sự cốt lõi truyền thống của phương Tây đang bị chính quyền Trump bỏ bê hoặc coi thường, Liên minh châu Âu, Vương quốc Anh, Canada, Nhật Bản, sẽ tìm cách củng cố các kênh khác”.

Châu Âu và Canada đặc biệt tích cực tìm kiếm những cách thức hợp tác mới, sâu sắc hơn. Liên minh châu Âu và Anh đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh vào tháng 5, vốn được coi là cột mốc tái thiết lập quan hệ sau khi Anh rời khối vào năm 2020. Hai bên đạt thỏa thuận gia hạn quyền đánh bắt cá cho các nước EU tại vùng biển Anh, mở rộng quyền tiếp cận thị trường châu Âu cho nhà bán thịt Anh và chủ đề quốc phòng - an ninh quan trọng.

Canada và Anh cũng thúc đẩy tăng cường hợp tác quân sự với Liên minh châu Âu, khi triển khai chương trình cho vay trị giá 171 tỷ USD thúc đẩy đầu tư quốc phòng. Cả hai quốc gia đang nỗ lực hoàn thành các điều kiện tiên quyết để tham gia đầy đủ chương trình với tư cách nhà cung cấp quân sự.

Quan hệ với Mỹ khiến EU tìm cách củng cố đàm phán chính trị và thương mại với các quốc gia khác, Ignacio García Bercero - cựu đàm phán viên thương mại tại Ủy ban Châu Âu - cho biết.

Hoạt động giữa các quốc gia không chỉ giới hạn ở thương mại mà còn cả trong lĩnh vực ngoại giao. Tuần này, Anh, Canada, Australia, New Zealand và Na Uy đã cùng áp đặt lệnh cấm đi lại và đóng băng tài sản của hai bộ trưởng Israel, một nỗ lực chung hiếm hoi thể hiện thái độ của phương Tây trong xung đột Dải Gaza. Hồi tháng 5, Anh, Pháp và Canada cũng đưa tuyên bố chung lên án Israel về tình hình nhân đạo ở Gaza.

Nỗ lực thúc đẩy hợp tác không chỉ ở các quốc gia đồng minh truyền thống. Ví dụ, Liên minh châu Âu đã mở rộng thương mại với các nền kinh tế trên khắp thế giới, từ Ấn Độ đến Nam Mỹ.

Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo thế giới hiểu rằng Mỹ - với nền kinh tế lớn nhất thế giới và công nghệ quân sự phát triển - không thể bị loại khỏi hệ thống thương mại và quốc phòng. Do đó, các nước đang đa dạng hóa để ít phụ thuộc hơn vào Mỹ.

Mục tiêu cuối cùng không phải là thay thế Mỹ, mà là làm cho mối quan hệ với Mỹ ít rủi ro hơn. Điều này đặc biệt đúng với Canada, quốc gia gắn bó lâu dài và sâu sắc với Mỹ đến mức không thể từ bỏ hoàn toàn mối quan hệ đó để gắn kết chặt chẽ hơn với châu Âu.

Sau cùng, thái độ cứng rắn của chính quyền Trump với các đối tác thương mại và quân sự truyền thống có thể tạo thay đổi lâu dài giữa các đồng minh lâu năm để loại trừ nền kinh tế hùng mạnh nhất thế giới.

"Những quốc gia này chia sẻ mục tiêu chính sách chung về các vấn đề quốc tế có thể dự đoán được và dựa trên luật lệ, một vấn đề không có điểm chung với chính quyền Trump”, ông Kirkegaard cho biết. "Nước Mỹ trước tiên có nghĩa là nước Mỹ trước tiên, ngay cả khi nước Mỹ đơn độc".

VietBF@ sưu tập