Hàn Quốc đang muốn bước vào “giới tinh hoa dưới lòng biển” – nhóm ít quốc gia trên thế giới vận hành tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân. Và điều gây chú ý là Seoul đã nhận được cái gật đầu công khai từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nếu thành hiện thực, Hàn Quốc sẽ trở thành quốc gia thứ bảy sở hữu tàu ngầm hạt nhân, đứng chung hàng với Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Ấn Độ. Nghe như một cú nhảy vọt về sức mạnh răn đe, nhưng câu chuyện hải quân vốn vậy: “quỷ dữ nằm trong chi tiết”.
Ảnh tàu Jang Yeongsil của Hàn Quốc 22/10/2025
Một cái gật đầu của Trump và tham vọng mấy chục năm của Seoul
Tàu ngầm hạt nhân là ước mơ kéo dài hàng thập niên của Hàn Quốc. Nhưng Seoul vướng một “nút thắt” lớn: theo một thỏa thuận hạt nhân tồn tại nhiều thập niên với Mỹ, Hàn Quốc không được phép tái xử lý nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng, dù họ có công nghệ. Trước đây, các cuộc trao đổi thường diễn ra kín đáo. Bởi vậy, khi Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung nêu thẳng mong muốn Mỹ dỡ bỏ hạn chế này trong cuộc thảo luận công khai với Trump cuối tháng 10, nhiều người bất ngờ. Ngày hôm sau, Trump viết trên Truth Social rằng ông đã “cho phép” Hàn Quốc đóng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân thay vì loại diesel “kém linh hoạt” mà họ đang có.
Vì sao tàu ngầm hạt nhân hấp dẫn đến vậy?
Ưu thế của tàu ngầm hạt nhân nằm ở ba chữ: ở lâu, đi xa, chạy nhanh. Khác với tàu ngầm diesel-điện phải nổi lên/đi gần mặt nước để lấy không khí vận hành động cơ diesel sạc pin, tàu ngầm hạt nhân có thể lặn rất lâu, về lý thuyết là nhiều năm nếu đủ tiếp tế cho thủy thủ đoàn. Chúng thường nhanh hơn, và trong nhiều trường hợp êm hơn. Với Hàn Quốc, điều này đặc biệt có ý nghĩa trong nhiệm vụ “bám theo” tàu ngầm đối phương quanh bán đảo Triều Tiên, nhất là khi Trung Quốc đã có tàu ngầm tấn công hạt nhân còn Triều Tiên cũng theo đuổi năng lực tương tự.
Win-win trên giấy: Hàn Quốc mạnh hơn, Mỹ rảnh tay hơn
Các chuyên gia ở Seoul gọi đây là “game-changer” để đối phó mối đe dọa dưới biển từ Triều Tiên, đồng thời giúp Hàn Quốc trở thành một “nhà cung cấp an ninh” mạnh hơn trong liên minh Mỹ–Hàn. Về phía Washington, lợi ích nghe cũng rất thực dụng: nếu Hàn Quốc tự gánh vác tốt hơn ở vùng biển quanh bán đảo, hạm đội tàu ngầm tấn công hạt nhân của Mỹ sẽ bớt bị níu chân và có thể tập trung cho các “điểm nóng” như Biển Đông hay vùng biển quanh Đài Loan. Chưa kể, nếu đóng tàu kéo theo chuỗi sản xuất lớn, hai nền kinh tế có thể hưởng lợi bằng hàng ngàn việc làm lương cao trong ngành đóng tàu và công nghiệp quốc phòng.
Mỹ thiếu tàu ngầm và áp lực dưới lòng biển Indo-Pacific
Áp lực của Mỹ dưới mặt biển không phải chuyện mới. Từ năm 2019, đô đốc Philip Davidson – khi đó là tư lệnh Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương–Thái Bình Dương của Mỹ – từng nêu con số đáng suy nghĩ: thế giới có khoảng 400 tàu ngầm nước ngoài, khoảng 75% nằm ở khu vực Indo-Pacific; trong đó 160 chiếc thuộc về Trung Quốc, Nga và Triều Tiên. Ông cũng cảnh báo Mỹ “nghỉ hưu” tàu ngầm tấn công nhanh hơn tốc độ thay thế. Theo dữ liệu được nêu, đến ngày 1/7/2025, Mỹ có 49 tàu ngầm tấn công trong biên chế, phải phủ khắp các đại dương; và dù khoảng hai phần ba có thể “tăng tốc triển khai” khi khẩn cấp, số tàu tuần tra thường xuyên trong ngày thường lại không nhiều như nhu cầu chiến lược.
Hàn Quốc có đóng được không? Và sẽ đóng ở đâu?
Seoul khẳng định họ có nền tảng kỹ thuật để tiến gần mục tiêu. Bộ trưởng Quốc phòng Ahn Kyu-back nói Hàn Quốc đã “đủ nhiều điều kiện cần thiết” để đóng tàu ngầm hạt nhân. Một số chuyên gia hải quân nghỉ hưu cũng cho rằng Hàn Quốc đã đóng được tàu ngầm cỡ 3.000 tấn trở lên; thậm chí lớp Jangbogo-III (diesel-điện) còn được mô tả là “thiết kế cấu trúc có thể cho phép tích hợp hệ động lực hạt nhân”. Tuy nhiên, phía hải quân Hàn Quốc cũng thừa nhận nếu chuyển đổi như vậy có thể mất hơn 10 năm.
Và đây là điểm tranh cãi nặng ký nhất: đóng ở đâu. Trump nói tàu sẽ được đóng tại Philadelphia Shipyard, nơi vừa được tập đoàn đóng tàu/quốc phòng Hàn Quốc Hanwha mua lại. Nhưng phía Hàn Quốc sau đó lại phát tín hiệu rằng các thảo luận diễn ra trên giả định “đóng tại Hàn Quốc”, dù bản thông cáo chung không ghi cụ thể địa điểm. Nhiều tiếng nói ở Seoul lo ngại: nếu đóng ở Philly, công nghiệp Hàn Quốc có thể mất điều họ thật sự muốn – công nghệ liên quan, chuyển giao kỹ thuật và “hiệu ứng lan tỏa” nội địa. Nói thẳng ra: nếu không chạm được vào phần công nghệ cốt lõi, việc này có thể giống “mua vũ khí do Mỹ làm” hơn là tự bước lên một bậc thang công nghiệp.
Hanwha lại hoan nghênh hướng Philly, tuyên bố sẵn sàng hỗ trợ bằng công nghệ đóng tàu hiện đại và sẽ đưa vào các chương trình đào tạo nhân lực tiên tiến. Dẫu vậy, thực tế hạ tầng ở Philly chủ yếu phục vụ đóng tàu thương mại; muốn đóng tàu ngầm cần đầu tư thêm nhà xưởng có mái che, ụ tàu phù hợp, và đặc biệt là bài toán nguồn lò phản ứng hạt nhân. Có nhận định cho rằng Philly nhiều khả năng chỉ làm một phần, còn các mô-đun lớn có thể chuyển từ Hàn Quốc sang Mỹ; riêng hệ thống nhà máy điện hạt nhân và chân vịt/động lực có thể phải xử lý ở Mỹ do Mỹ có “track record” về phần này. Trong khi đó, hai xưởng đóng tàu ngầm chủ lực của Mỹ (Electric Boat và Newport News) đều đang kín lịch vì Mỹ còn phải hiện đại hóa chính hạm đội của mình, khiến việc “chen” thêm dự án không hề dễ.
Chìa khóa thật sự: Mỹ cho phép tới đâu?
Ngay cả khi vượt qua rào cản Quốc hội Mỹ và các đánh giá kỹ thuật của Bộ Quốc phòng, câu hỏi lớn vẫn là phạm vi “cho phép” của Washington: chỉ dừng ở cung cấp nhiên liệu, hay gồm cả chuyển giao công nghệ động lực hạt nhân? Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth nói sẽ phối hợp với Bộ Ngoại giao và Bộ Năng lượng để thực hiện cam kết của tổng thống, nhưng phần “xương sống công nghệ” vẫn là vùng mờ. Với tàu ngầm hạt nhân, vùng mờ này chính là nơi quyết định: được gì, mất gì, và ai giữ chìa khóa.
Tàu diesel mới của Hàn Quốc đã rất mạnh, vậy vì sao vẫn muốn hạt nhân?
Hàn Quốc không hề yếu dưới biển. Tháng 10, họ hạ thủy tàu ngầm 3.600 tấn Jang Yeongsil – được phía Hàn Quốc mô tả là loại diesel “tốt nhất thế giới” – do Hanwha Ocean thiết kế và đóng trong nước. Điểm nổi bật là pin lithium-ion, cho phép lặn lâu hơn và duy trì khả năng cơ động tốc độ cao lâu hơn so với pin chì-axit truyền thống; có đánh giá rằng tàu vốn chỉ lặn hiệu quả 3–4 ngày, có thể nâng lên khoảng 10–12 ngày nhờ công nghệ pin tốt hơn.
Nhưng với một số tướng lĩnh và chuyên gia hải quân, tàu ngầm hạt nhân vẫn mang ý nghĩa chiến lược khác: tốc độ cao kéo dài và khả năng hoạt động đường dài giúp Hàn Quốc “khóa” các hướng tiếp cận nếu xảy ra chiến tranh trên bán đảo, nhất là kịch bản phải ngăn tàu ngầm Trung Quốc hỗ trợ Triều Tiên. Ngược lại, cũng có chuyên gia Mỹ đặt dấu hỏi về “tính cần thiết tác chiến”, cho rằng lợi thế chính của SSN là chạy nhanh lâu và vượt khoảng cách lớn, trong khi Hàn Quốc và Nhật “đã ở ngay nơi hành động có thể xảy ra”; SSN chỉ thật sự hợp lý nếu Seoul hướng đến tác chiến chống tàu ngầm chủ động với tham vọng rộng hơn.
Mặt trái: hiệu ứng domino và nguy cơ chạy đua vũ trang
Một Hàn Quốc sở hữu tàu ngầm hạt nhân có thể thổi bùng lo ngại chạy đua vũ trang. Triều Tiên gọi việc Seoul theo đuổi SSN là bước đi “chiến lược cho hạt nhân hóa”, dù Hàn Quốc nói tàu không mang vũ khí hạt nhân. Truyền thông nhà nước Triều Tiên cảnh báo “domino hạt nhân” và một cuộc chạy đua nóng. Pyongyang thậm chí đã hé lộ dự án tàu ngầm hạt nhân của riêng họ, đang được xây dựng với mục tiêu hoàn thành vào cuối năm 2025 theo kế hoạch phát triển vũ khí 5 năm công bố từ 2021. Trung Quốc cũng lên tiếng kêu gọi thận trọng, nhấn mạnh nghĩa vụ không phổ biến vũ khí hạt nhân và cảnh báo các hành động làm tổn hại hòa bình, ổn định khu vực.
Với Seoul, nỗi lo không chỉ là quân sự mà còn là kinh tế: nếu động thái này bị xem như tuyên bố rằng Hàn Quốc sẽ trở thành “mũi giáo và tấm khiên tuyến đầu” trong chiến lược kiềm chế Trung Quốc do Mỹ dẫn dắt, câu hỏi là Seoul có chịu nổi các đợt trả đũa kinh tế tiềm tàng từ Bắc Kinh hay không.
Trump có thể đã “bật đèn xanh” trên mạng xã hội, nhưng từ lời nói đến con tàu thật sự dưới biển là một hành trình dài, ít nhất cũng khoảng 10 năm theo các dự báo. Và trong suốt hành trình đó, câu hỏi không chỉ là Hàn Quốc có tàu ngầm hạt nhân hay không, mà là: ai đóng, đóng ở đâu, chuyển giao tới mức nào, và cái giá địa–chính trị sẽ được thanh toán bằng tiền, bằng rủi ro, hay bằng sự căng thẳng dài hạn trong khu vực. Dưới lòng biển, mọi thứ đều im lặng. Nhưng chính sự im lặng ấy thường là nơi những cuộc chơi lớn bắt đầu.
