Quân đội Cộng hòa Trung Hoa (Đài Loan). Ảnh do TVBS cung cấp.
Tổng thống Đài Loan, Lai Kinh Đức , cảnh báo rằng Trung Quốc đang đẩy nhanh các chiến dịch hăm dọa quân sự và gây ảnh hưởng chính trị đối với hòn đảo này. Trong một cuộc phỏng vấn được ghi hình cho Hội nghị thượng đỉnh DealBook của New York Times, ông Lai cho biết các cuộc tập trận quân sự của Trung Quốc nhắm vào Đài Loan ngày càng thường xuyên và dữ dội hơn, trong khi các hoạt động mặt trận thống nhất của Bắc Kinh đang mở rộng.
Những lời cảnh báo này lặp đi lặp lại tuyên bố của Tập Cận Bình rằng Đài Loan phải được đặt dưới sự kiểm soát của Đảng Cộng sản Trung Quốc và mệnh lệnh của ông ta rằng Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc phải có khả năng chiếm được hòn đảo này vào năm 2027. Để đối phó với mối đe dọa ngày càng tăng này, Lai mới đây đã công bố kế hoạch tăng chi tiêu quân sự của Đài Loan thêm 40 tỷ đô la, nhằm đạt 5% GDP vào năm 2030 dưới áp lực từ Tổng thống Trump. Hiện tại, Đài Loan chi khoảng 2,45% GDP cho quân sự .
Ông Lai đã giảm nhẹ những lo ngại rằng các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung có thể làm suy yếu quan hệ đối tác Mỹ-Đài Loan, mô tả mối quan hệ này là "vững chắc như đá". Ông tránh nói liệu ông có tin tưởng Hoa Kỳ sẽ bảo vệ Đài Loan về mặt quân sự hay không, nhưng lưu ý rằng sự hợp tác đã được mở rộng dưới thời Tổng thống Trump, mặc dù Trump chưa đưa ra những cam kết quốc phòng rõ ràng mà Tổng thống Biden đã nhiều lần đề cập.
Mỗi lần ông Biden tuyên bố Hoa Kỳ sẽ bảo vệ Đài Loan, tổng cộng bốn lần, Nhà Trắng đều rút lại tuyên bố của ông vì chúng vi phạm chính sách Một Trung Quốc, khuôn khổ bao quát chi phối quan hệ của Hoa Kỳ với cả Đài Loan và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Những sự đảo chiều này để lại những câu hỏi dai dẳng về mức độ rõ ràng hoặc nhất quán mà Washington sẵn sàng cung cấp.
Tại hội nghị thượng đỉnh, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã gây thêm hoang mang khi nói rằng Hoa Kỳ là “đồng minh của Trung Quốc”, sau đó lại nói thêm “và Đài Loan”, đồng thời khẳng định chính sách của Mỹ không hề thay đổi. Washington tiếp tục dựa vào sự mơ hồ chiến lược , một hệ thống mà theo đó Hoa Kỳ từ chối nói trước liệu họ có bảo vệ Đài Loan nếu Trung Quốc tấn công hay không.
Cách tiếp cận này bắt nguồn từ năm 1979, khi Hoa Kỳ chấm dứt hiệp ước phòng thủ với Đài Loan nhưng thông qua Đạo luật Quan hệ Đài Loan, yêu cầu Washington giúp Đài Loan duy trì khả năng chống lại sự ép buộc mà không đảm bảo sự can thiệp quân sự của Mỹ. Theo khuôn khổ này, bất kỳ quyết định nào về việc bảo vệ Đài Loan cuối cùng đều phụ thuộc vào tổng thống đương nhiệm.
Trong bối cảnh chính sách mơ hồ về chiến lược, Tổng thống Trump vẫn tiếp tục phê duyệt các thương vụ bán vũ khí cho Đài Bắc. Bắc Kinh đã kịch liệt lên án Hoa Kỳ sau khi Lầu Năm Góc phê duyệt thương vụ bán phụ tùng máy bay chiến đấu và hỗ trợ bảo trì trị giá 330 triệu đô la cho Đài Loan, đây là thương vụ đầu tiên kể từ khi ông Trump trở lại nắm quyền.
Trung Quốc cáo buộc Washington vi phạm nguyên tắc Một Trung Quốc và cảnh báo sẽ thực hiện “mọi biện pháp cần thiết” để bảo vệ chủ quyền của mình, đồng thời kêu gọi Mỹ ngừng hỗ trợ cái mà nước này gọi là các lực lượng ủng hộ độc lập.
Gói hỗ trợ bao gồm các linh kiện và dịch vụ sửa chữa cho máy bay F-16, C-130 và máy bay chiến đấu nội địa của Đài Loan, mà Lầu Năm Góc cho biết sẽ giúp Đài Loan duy trì khả năng sẵn sàng đối phó với các mối đe dọa hiện tại và tương lai. Đài Bắc đã cảm ơn Washington, gọi quan hệ đối tác an ninh được tăng cường là trụ cột chính của sự ổn định khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Thông báo được đưa ra ngay sau cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập Cận Bình, mà ông cho biết không bao gồm thảo luận về Đài Loan. Tuy nhiên, các quan chức quốc phòng cấp cao của cả hai bên đã trao đổi những lời cảnh báo vào ngày hôm sau và nhấn mạnh sự cần thiết của các kênh liên lạc để quản lý căng thẳng.
Chính quyền Trump cũng đang gây sức ép lên Quốc hội để tăng viện trợ quân sự cho Đài Loan từ 500 triệu đô la lên 1 tỷ đô la trong dự luật ngân sách quốc phòng năm 2026, với lý do cần hỗ trợ mạnh mẽ hơn để củng cố khả năng tự vệ của Đài Loan và răn đe Trung Quốc.
Yêu cầu này được đưa ra sau những lo ngại ở Đài Bắc về những phát ngôn mâu thuẫn của ông Trump đối với Đài Loan, bao gồm cả việc chỉ trích ngành công nghiệp bán dẫn của hòn đảo và đề xuất rằng Đài Loan nên trả tiền cho sự bảo hộ của Mỹ.
Mặc dù ông Trump từ chối trả lời liệu ông có bảo vệ Đài Loan bằng quân sự hay không, chính quyền của ông vẫn khẳng định rằng khoản tài trợ bổ sung này rất quan trọng đối với sự ổn định khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và để bảo vệ nhân viên Mỹ trong trường hợp xảy ra khủng hoảng. Thượng viện vẫn cần phải phê duyệt khoản ngân sách cao hơn này, và Bắc Kinh dự kiến sẽ phản đối mạnh mẽ việc tăng cường hỗ trợ.
Chiến lược mơ hồ từ lâu đã giúp ngăn ngừa chiến tranh ở eo biển Đài Loan bằng cách ngăn cản cả Bắc Kinh và Đài Bắc thực hiện các hành động gây bất ổn, vì không bên nào có thể dự đoán được phản ứng của Hoa Kỳ. Các đề xuất thay thế sự mơ hồ bằng một cam kết rõ ràng của Hoa Kỳ về việc bảo vệ Đài Loan nhằm mục đích tăng cường khả năng răn đe, nhưng sự thay đổi như vậy có thể khiêu khích Trung Quốc, tiếp thêm sức mạnh cho các phe phái ủng hộ độc lập ở Đài Loan và làm tăng nguy cơ xung đột.
Một lời đảm bảo an ninh chính thức có thể sẽ vượt qua lằn ranh đỏ của Bắc Kinh, trong khi sự rõ ràng có điều kiện sẽ hoặc kém tin cậy hơn hoặc tạo ra những kẽ hở mà Trung Quốc có thể khai thác thông qua các chiến thuật vùng xám. Mặc dù không hoàn hảo, sự mơ hồ chiến lược vẫn hiệu quả vì Bắc Kinh vẫn cho rằng Hoa Kỳ có thể can thiệp quân sự, và duy trì sự không chắc chắn đó là cách tốt nhất để bảo vệ lợi ích của Hoa Kỳ và Đài Loan hiện nay.
