Chuyện gì đang xảy ra tại ‘Tam giác quỷ’ của Dải Gaza?

[Romano]

Theo thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas, 600 xe tải chở thực phẩm, thuốc men và các nhu yếu phẩm khác sẽ vào Dải Gaza mỗi ngày. Song, trên thực tế một lượng lớn hàng cứu trợ lại mất hút.Đã gần 2 tháng trôi qua kể từ khi lệnh ngừng bắn được ký kết ở Dải Gaza, hàng loạt tuyên bố chính thức cùng hình ảnh đã được công bố với nội dung rằng hàng trăm xe tải chở hàng cứu trợ vào vùng đất này mỗi ngày.

Bản tin cập nhật hồi cuối tháng 11 của Israel viết: "4.200 xe tải chở hàng nhân đạo vào Gaza mỗi tuần kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực... Hơn 16.600 xe tải chở hơn 370.000 tấn thực phẩm đã vào Gaza". Không ít người tin, các cư dân Palestine ở Gaza đã được ăn uống đầy đủ.

Tuy nhiên, hãng tin Al Jazeera dẫn lời các nhà quan sát cho biết, không rõ Israel tính toán xe tải thực phẩm thế nào vì thực tế có nhiều xe tải thương mại được phép đi vào Gaza nhưng lại chở thực phẩm có giá trị dinh dưỡng thấp như sô cô la và bánh quy hoặc thực phẩm quá đắt đỏ như gà đông lạnh có giá 25 USD/kg hoặc cả khay trứng với giá 30 USD.

Các tổ chức nhân đạo dường như cũng nghi ngờ số liệu chính thức do Israel công bố. Theo Chương trình Lương thực thế giới (WFP), chỉ một nửa lượng viện trợ lương thực cần thiết được đưa vào Gaza. Ngoài ra, các cơ quan cứu trợ Palestine cũng cho hay, chỉ 1/4 lượng viện trợ cần thiết thực sự được phép chuyển vào khu vực này. Sau đó, chỉ một phần nhỏ số thực phẩm trên thực sự tới được tay những người nghèo đói, người bị thương do phần lớn hàng viện trợ đến được Gaza đều biến mất ở nơi bị coi là "Tam giác quỷ Bermuda" của khu vực.

Khoảng cách giữa biên giới và các trại di tản, nơi hàng viện trợ đáng lẽ phải được phân phối, nhìn trên bản đồ có vẻ ngắn nhưng thực tế lại là khoảng cách xa nhất về chính trị và an ninh. Nhiều xe tải chở viện trợ không bao giờ đến được với những gia đình cần chúng nhất.

Mọi người thường nghe nói về xe tải nhưng không thấy gói hàng nhân đạo nào. Họ nghe nói về hàng tấn bột mỳ nhưng không thấy bánh mỳ. Mọi người xem video xe tải chở hàng cứu trợ tiến vào Gaza nhưng không bao giờ thấy chúng đến các trại tị nạn hoặc khu dân cư. Những gì diễn ra gợi cảm giác hàng cứu trợ vào Gaza rồi tan biến trong hư không.

Gần đây, những lời bàn tàn về hàng cứu trợ biến mất ngày càng rầm rộ hơn, đặc biệt khi những mặt hàng thực phẩm thiết yếu bất ngờ xuất hiện tại các chợ địa phương với nhãn mác: "Viện trợ nhân đạo không bán". Phóng viên của Al Jazeera kể đã nhìn thấy những hộp thịt gà mang nhãn như vậy nhưng được bán với giá 15 USD/hộp.

Ngay cả khi các gói hàng cứu trợ đến tay người nghèo, những mặt hàng đã hứa cũng không có đủ. Ví dụ, gia đình của nữ phóng viên Al Jazeera nhận được gói hàng đáng lẽ phải đủ gạo, đậu lăng, 6 chai dầu ăn, song khi mở gói lại không có gạo hay đậu lăng, chỉ có 3 chai dầu. Điều này không chỉ đơn thuần là vấn đề tham nhũng. Sau 2 năm xung đột, chính quyền ở Gaza đã sụp đổ, không có chính quyền thống nhất và không có lực lượng nào có thể đảm bảo trật tự và an ninh công cộng.

Theo cơ chế giám sát viện trợ của Liên Hợp Quốc, từ ngày 19/5 - 29/11, có 8.035 xe tải cứu trợ đã đến đích bên trong Gaza; 7.127 xe đã bị "chặn" một cách "hòa bình" hoặc "cưỡng chế".

Quân đội Israel đã đặt ra những hạn chế trên các con đường xe tải đi qua, buộc chúng phải đi theo những tuyến đường đầy nguy hiểm. Một số tuyến đường không thể đi qua nếu không có sự phối hợp với các gia đình địa phương quyền lực hoặc ủy ban khu phố, một số khác do các nhóm vũ trang kiểm soát. Tất cả những điều này khiến một chuyến đi chỉ vài chục kilômet trở thành một quá trình mong manh, dễ bị gián đoạn. Đây chính là cách hàng cứu trợ bị hút vào "Tam giác quỷ Bermuda" của Gaza.

Các tổ chức quốc tế cũng không thể đảm bảo an ninh. Họ không thể đi cùng xe tải vì nguy hiểm, không thể giám sát việc dỡ hàng theo thời gian thực và không có đủ nhân viên để theo dõi từng chuyến hàng. Các tổ chức này phải phụ thuộc vào các ủy ban địa phương và tình nguyện viên. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc phải dựa vào một hệ thống đầy rẫy những lỗ hổng mà các bên khác nhau nhanh chóng lợi dụng.

Có một câu hỏi lớn được đặt ra là ai thực sự được hưởng lợi khi hàng viện trợ biến mất. Theo các nhà phân tích, có những thương nhân tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng, có những nhóm vũ trang địa phương tìm kiếm nguồn tiền mặt và tất nhiên còn có cả lực lượng chiếm đóng và các đồng minh, những nhóm muốn tiếp tục sử dụng nạn đói như một công cụ gây áp lực chính trị. Tất cả đều đang hưởng lợi từ nỗi đau của người dân Palestine bình thường.

Kể từ sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, công chúng toàn cầu cảm thấy yên tâm rằng thảm cảnh ở Gaza đã kết thúc. Gần như không còn nhiều người thắc mắc tại sao hàng viện trợ không đến được tay người dân Palestine. Trong khi đó, trong giới chính trị và chính sách, việc hàng cứu trợ biến mất đang được coi là bình thường, như thể đó là kết quả tự nhiên của xung đột.