Sự thật rùng mình phía sau hiện tượng bóng đè dưới góc nhìn khoa học

[pizza]

Bóng đè – một trải nghiệm đáng sợ mà nhiều người từng gặp phải trong đời – từ lâu đã được dân gian gắn với những yếu tố tâm linh kỳ bí. Tuy nhiên, dưới lăng kính khoa học, hiện tượng này hoàn toàn có thể lý giải bằng các cơ chế sinh lý tự nhiên của cơ thể.

Theo các nhà thần kinh học, bóng đè là trạng thái tê liệt khi ngủ (sleep paralysis), xảy ra trong quá trình chuyển tiếp giữa giấc ngủ và sự tỉnh táo. Khi đó, não bộ đã thức dậy nhưng cơ thể vẫn còn nằm trong trạng thái tê liệt đặc trưng của giấc ngủ REM, giai đoạn mà hoạt động vận động bị ức chế để ngăn ngừa việc con người hành động theo giấc mơ. Hệ quả là người trải nghiệm không thể cử động hoặc nói chuyện, dù hoàn toàn nhận thức được xung quanh.

Một điểm đặc biệt của hiện tượng bóng đè là sự xuất hiện của ảo giác. Người gặp bóng đè có thể cảm thấy có sự hiện diện kỳ lạ trong phòng, nhìn thấy bóng đen, hoặc nghe thấy những âm thanh lạ như tiếng gõ cửa, tiếng bước chân. Các nhà nghiên cứu cho rằng đây là phản ứng tự nhiên của não bộ khi cố gắng lý giải tình trạng tê liệt bất thường, đồng thời sự hoảng loạn trong khoảnh khắc bất động làm tăng cường độ những cảm giác này.

Nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ trải nghiệm bóng đè, bao gồm thiếu ngủ, rối loạn giấc ngủ, căng thẳng tinh thần kéo dài, thói quen sinh hoạt thất thường, hoặc thậm chí ngủ trong tư thế nằm ngửa. Một số nghiên cứu cũng cho thấy những người mắc chứng rối loạn lo âu hoặc trầm cảm có tỷ lệ gặp bóng đè cao hơn người bình thường.

Dù bóng đè thường chỉ kéo dài vài chục giây đến vài phút và không gây nguy hiểm trực tiếp đến sức khỏe, trải nghiệm này vẫn có thể để lại nỗi sợ hãi kéo dài. Các chuyên gia khuyến nghị rằng để phòng tránh bóng đè, cần duy trì lịch ngủ đều đặn, hạn chế căng thẳng, tránh sử dụng chất kích thích trước khi ngủ và tạo môi trường ngủ thoải mái, an toàn.

Như vậy, hiện tượng bóng đè, dù đáng sợ trong khoảnh khắc, thực chất chỉ là một trục trặc tạm thời của quá trình chuyển đổi giữa các giai đoạn giấc ngủ, hoàn toàn có thể lý giải và kiểm soát bằng kiến thức khoa học và thói quen sinh hoạt hợp lý.

VietBF@ sưu tập