Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ thông báo hoãn áp các mức thuế đối ứng cao lên hàng chục quốc gia trong vòng 90 ngày và lệnh này "có hiệu lực ngay lập tức”.
Trong thời gian này hàng hóa các nước này sẽ chịu mức tthuế đối ứng cơ bản 10%. Riêng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ vẫn bị áp tổng thuế lên tới 125%.
Việc Tổng thống Trump hoãn áp thuế đối ứng - diễn ra chưa đầy 24 giờ sau khi các mức thuế quan mới có hiệu lực đối với các đối tác của Mỹ - đã đẩy thị trường chứng khoán toàn cầu tăng vọt và nhận được các phản hồi tích cực từ các đối tác kinh tế.
Thêm thời gian đàm phán công bằng
Tổng thống Trump cho hay quyết định hoãn áp thuế đối ứng 90 ngày được đưa ra sau cuộc họp giữa ông với Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent vào sáng 9-4 (giờ Mỹ, tức tối 10-4 theo giờ VN).
Ông Trump gọi động thái trên là “một điều gì đó mà tôi nghĩ là rất tích cực cho thế giới và cho chúng ta, và chúng ta không muốn làm tổn thương các quốc gia không cần phải bị tổn thương, và tất cả họ đều muốn đàm phán”. Bên cạnh đó, Tổng thống Trump cho biết ông có ý định thực hiện "thỏa thuận công bằng cho tất cả mọi người", theo đài CNN.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nhắc lại rằng việc tạm dừng áp thuế cho thấy ông Trump quan tâm đến thương mại và muốn ký kết các thỏa thuận thương mại tương thích với các quốc gia sẵn sàng hạ thấp rào cản thương mại. Ông Bessent cũng cho rằng mức thuế đối ứng cao mà Tổng thống Trump công bố tuần trước là một "chiến lược đàm phán thành công” khi lệnh này đã đưa hơn 75 quốc gia và vùng lãnh thổ tới Mỹ đàm phán.
Còn Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cho biết các thỏa thuận thương mại với các quốc gia sẽ không có kết quả ngay lập tức và các bên “sẽ giải quyết rất nhiều vấn đề trong 90 ngày tới”.
Các nước nhanh chóng lên tiếng về lệnh hoãn thuế đối ứng trong vòng 90 ngày của Tổng thống Trump. Ông Friedrich Merz - người sẽ trở thành thủ tướng tiếp theo của Đức, kế nhiệm ông Olaf Scholz - cho rằng việc Tổng thống Trump tạm dừng áp thuế trong 90 ngày là bằng chứng cho thấy cách tiếp cận thống nhất của châu Âu đối với thương mại đang có tác động tích cực.
Viết trên mạng xã hội X, Thủ tướng Canada - ông Mark Carney nói rằng việc Tổng thống Trump hoãn áp thuế đối ứng là điều đáng hoan nghênh với nền kinh tế toàn cầu. “Trong thông báo ngày hôm nay, Tổng thống [Trump] đã ám chỉ rằng Mỹ sẽ tham gia đàm phán song phương với một số quốc gia. Điều này có thể dẫn đến việc tái cấu trúc cơ bản hệ thống thương mại toàn cầu” - ông Carney cho hay.
Chánh Văn phòng Nội các Nhật Yoshimasa Hayashi nói rằng Tokyo cảm thấy "tích cực" về thông báo hoãn thuế đối ứng của ông Trump, đồng thời kêu gọi Mỹ xem xét lại mức thuế bổ sung 25% đối với các sản phẩm thép, nhôm và ô tô của Nhật.
Đặc phái viên thương mại cấp cao của Hàn Quốc Cheong In-kyo đánh giá việc tạm dừng áp thuế đối ứng của ông Trump là động thái tích cực và đã mở ra cơ hội cho các cuộc đàm phán. Ông Cheong - người đang có chuyến đi tới Mỹ - cũng nói rằng các cuộc tham vấn nhanh chóng với Washington vẫn cần thiết để giảm thiểu tác động tiêu cực.
Tại cuộc họp báo do Bộ Ngoại giao tổ chức ngày 10-4, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng nêu rõ: "Chúng tôi cho rằng quyết định của Mỹ ngừng đánh thuế đối ứng trong 90 ngày đối với các mặt hàng xuất khẩu của các nước sang Mỹ, trong đó có Việt Nam là bước đi tích cực. Trên tinh thần quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước, Việt Nam sẽ cùng Mỹ đàm phán về một thỏa thuận thương mại đối ứng, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau nhằm đạt được các giải pháp thỏa đáng hướng đến thương mại công bằng, bền vững và đáp ứng lợi ích của người dân và doanh nghiệp hai nước".
Trước đó, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết rằng trong khuôn khổ chuyến thăm Mỹ với tư cách là Đặc phái viên của Tổng Bí thư Tô Lâm để trao đổi về các vấn đề kinh tế - thương mại song phương ông đã gặp Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer cùng nhiều bên liên quan. Phó Thủ tướng cho hay Việt Nam sẽ là nước thứ hai đàm phán thỏa thuận thương mại đối ứng với Mỹ, sau Nhật.
Dù hoãn thuế đối ứng cao với các nước, Tổng thống Trump giữ thời hiệu áp tổng thuế 125% đối với hàng hóa Trung Quốc. Mặc dù vậy, Tổng thống Mỹ cho biết rằng ông sẵn sàng gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai nước leo thang. "Ồ chắc chắn rồi, ông ấy là bạn của tôi. Tôi thích ông ấy. Chắc chắn, tôi sẽ gặp ông ấy" - Tổng thống Trump bổ sung.
“Một thỏa thuận sẽ được thực hiện với Trung Quốc. Thỏa thuận đó sẽ được thực hiện với tất cả mọi người trong số họ, và đó sẽ là những thỏa thuận công bằng. Tôi chỉ muốn công bằng. Đó sẽ là những thỏa thuận công bằng cho tất cả mọi người" - ông Trump cho hay.
Bộ trưởng Lutnick cho hay ông và Bộ trưởng Bessent chưa liên lạc với các quan chức Trung Quốc về thuế quan, nhưng Tổng thống Trump "mong đợi sẽ có các cuộc trò chuyện" với Chủ tịch Tập. “Câu trả lời thực sự là: một cuộc điện thoại giữa hai nhà lãnh đạo của hai quốc gia khổng lồ này và họ có thể cùng nhau giải quyết" - ông Lutnick nói.
Về phía Trung Quốc, mức thuế đối ứng mà nước này áp lên hàng hóa Mỹ là 84% - tổng cộng 2 lần trả đũa 34% và 50% - có hiệu lực từ ngày 10-4.
Theo tờ South China Morning Post, trong bối cảnh Bắc Kinh và Washington đang trong vòng trả đũa thuế quan, ngày càng khó để hình dung được lãnh đạo hai nước có thể ngồi vào bàn đàm phán như thế nào. Do đó, đây là thời điểm mà các kênh ngoại giao hậu trường có thể đóng vai trò to lớn.
Chuyên gia Dali Yang tại ĐH Chicago (Mỹ) cho rằng các kênh liên lạc hậu trường có thể hữu ích trong việc truyền tải tình cảm và tín hiệu, có khả năng giúp hai bên hạ nhiệt. Kể từ khi Tổng thống Trump trở lại Nhà Trắng, các nhà phân tích đã ca ngợi tầm quan trọng của ngoại giao hậu trường. Vào một số thời điểm, danh sách các tỉ phú dường như được coi là các kênh liên lạc tiềm năng, bao gồm ông chủ Tesla Elon Musk và Giám đốc điều hành Blackstone Stephen Schwarzman.
Ông Danny Quah - Trưởng khoa Chính sách công Lý Quang Diệu của ĐH Quốc gia Singapore - cho rằng có khả năng ông Trump và ông Tập sẽ muốn ngồi lại và nói chuyện, đặc biệt khi mọi thứ trở nên "thực sự tồi tệ về mặt kinh tế". Nhưng hiện tại, ông Quah cho biết ông chưa nhìn thấy dấu hiệu đó và chính vì thế các kênh liên lạc hậu trường có thể là cách duy nhất.
Bắc Kinh cam kết sẽ bảo vệ vững chắc lợi ích quốc gia và tuyên bố “chiến đấu đến cùng”. Ngày 10-4, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết nước này sẵn sàng đàm phán về thuế đối ứng song nếu Mỹ muốn đối đầu thì Trung Quốc sẽ đáp trả tới cùng. Dù vậy, người phát ngôn này cũng nói rằng Bắc Kinh hy vọng Mỹ và Trung Quốc sẽ gặp nhau và giải quyết thỏa đáng những khác biệt thông qua đối thoại và tham vấn theo tinh thần tôn trọng lẫn nhau, chung sống hòa bình và hợp tác cùng có lợi.
Các chuyên gia đánh giá rằng hiện nay Trung Quốc có vị thế tốt hơn nhiều để ứng phó với một cuộc căng thẳng thương mại với Mỹ. So với năm 2018, Trung Quốc đã mở rộng quan hệ thương mại với phần còn lại của thế giới, giảm tỉ trọng xuất khẩu của Mỹ xuống còn dưới 15%. Ngày 9-4, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường cho biết Bắc Kinh đã có sự chuẩn bị đầy đủ để giải quyết nhiều bất ổn khác nhau trước áp lực mà các cú sốc bên ngoài có thể gây ra đối với sự ổn định kinh tế của nước này, theo tờ China Daily.
Trong những tuần gần đây, Bắc Kinh cũng đã đàm phán với các quốc gia từ châu Âu đến Đông Nam Á nhằm mở rộng hợp tác thương mại. “Chính phủ Trung Quốc đã chuẩn bị cho ngày này trong sáu năm – họ biết đây là một khả năng” - chuyên gia Victor Shih, Giám đốc Trung tâm Trung Quốc thế kỷ 21 của ĐH California San Diego, nhận định. Vị chuyên gia này nói thêm rằng Bắc Kinh đã hỗ trợ các quốc gia đa dạng hóa chuỗi cung ứng và tìm cách quản lý một số thách thức kinh tế trong nước trong quá trình chuẩn bị, cùng với những nỗ lực khác.
Trung Quốc cũng đã xây dựng chuỗi cung ứng đất hiếm và các khoáng sản quan trọng khác, nâng cấp công nghệ sản xuất bằng trí tuệ nhân tạo (AI) và robot hình người cũng như tăng cường năng lực công nghệ tiên tiến, bao gồm chất bán dẫn. Kể từ năm ngoái, chính phủ nước này cũng đã nỗ lực, với những thành công khác nhau, để giải quyết các vấn đề như mức tiêu thụ yếu và nợ chính quyền địa phương cao.
