Các sắc lệnh hành pháp do ông Trump ban hành vào ngày nhậm chức thực chất là sự phủ nhận toàn diện đối với một trọng tâm trong chương tŕnh trị giá hàng tỷ USD của cựu Tổng thống Biden nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, mà đảng Cộng ḥa coi là một chiến dịch cấm xe chạy bằng xăng.
Nếu Tổng thống Trump đạt được mục đích của ḿnh, quá tŕnh chuyển đổi sang xe điện của ngành công nghiệp ô tô nước Mỹ sẽ sớm đảo ngược.
Ông Trump sẽ xóa bỏ các khoản tín dụng thuế cho việc mua xe điện, các khoản tài trợ của liên bang cho bộ sạc, cũng như các khoản trợ cấp và khoản vay để giúp tái trang bị dây chuyền lắp ráp và xây dựng các nhà máy sản xuất pin.
Các lệnh này cũng đặt ra thách thức đối với các nhà sản xuất ô tô đă đầu tư hàng tỷ USD vào xe điện, một phần là do chính quyền ông Biden khuyến khích họ làm như vậy. Nhưng một số lệnh dường như bỏ qua Quốc hội hoặc các thủ tục lập quy định của liên bang, điều này có thể khiến họ dễ bị kiện tụng và thậm chí là sự phản đối từ bên trong Đảng Cộng ḥa.
Mặc dù được coi là một cách để phục hồi ngành công nghiệp ô tô của Mỹ, các lệnh này có thể khiến các nhà sản xuất ô tô của Mỹ tụt hậu nếu họ thu hẹp chương tŕnh xe điện trong khi các nhà sản xuất ô tô châu Á và châu Âu tiếp tục hoàn thiện công nghệ, các nhà phân tích cho biết.
Hiện tại, 50% doanh số bán ô tô tại Trung Quốc là xe điện hoặc xe hybrid cắm điện, và các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như BYD đang bán nhiều xe hơn trên toàn thế giới, lấy đi khách hàng của các công ty ô tô lâu đời, bao gồm cả các nhà sản xuất của Mỹ.
Sắc lệnh hành pháp của ông Trump nói ǵ về xe điện?
Các sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump đặt ra thách thức cho các nhà sản xuất ô tô đă đầu tư hàng tỷ đô la vào xe điện.
Sắc lệnh của ông Trump cho biết ông sẽ "xóa bỏ lệnh bắt buộc đối với xe điện (EV)" và thúc đẩy sự lựa chọn thực sự của người tiêu dùng, điều này rất cần thiết cho tăng trưởng kinh tế và đổi mới, bằng cách xóa bỏ các rào cản pháp lư đối với việc tiếp cận xe cơ giới; bằng cách đảm bảo một sân chơi pháp lư b́nh đẳng cho sự lựa chọn của người tiêu dùng đối với xe cộ.
Mặc dù không có lệnh của ông Biden để buộc phải mua xe điện, nhưng các chính sách của Tổng thống đảng Dân chủ này nhằm khuyến khích người Mỹ mua xe điện và các công ty ô tô chuyển từ xe chạy bằng xăng sang xe điện.
Trong khi đó, sắc lệnh của ông Trump có tên "Giải phóng năng lượng của người Mỹ", hủy bỏ mục tiêu không ràng buộc do ông Biden đặt ra là xe điện chiếm một nửa số xe mới được bán vào năm 2030. Sắc lệnh này cũng t́m cách chấm dứt quyền miễn trừ của liên bang cho phép California loại bỏ dần việc bán xe chạy bằng xăng vào năm 2035.
Quyền miễn trừ của liên bang này không chỉ quan trọng đối với California mà c̣n đối với hơn một chục tiểu bang khác tuân thủ các tiêu chuẩn hàng đầu của tiểu bang về khí thải của xe.
Ngôn ngữ trong sắc lệnh và các lệnh khác do ông Trump ban hành vào thứ Hai tuần này cho thấy ông có khả năng sẽ t́m cách băi bỏ khoản tín dụng thuế 7.500 USD cho các giao dịch mua xe điện mới được Quốc hội Mỹ phê duyệt như một phần của luật khí hậu mang tính bước ngoặt năm 2022 của ông Biden, cũng như hủy bỏ các quy định của Cơ quan Bảo vệ Môi trường thời ông Biden nhằm thắt chặt giới hạn khí thải nhà kính và các loại ô nhiễm khác từ xe chở khách và xe thương mại.
Sắc lệnh của ông Trump hôm thứ Hai cũng gợi nhớ đến những hành động được thực hiện trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông tại Nhà Trắng, khi ông băi bỏ các tiêu chuẩn khí thải xe cộ nghiêm ngặt được đặt ra dưới thời Tổng thống Dân chủ khi đó là ông Barack Obama.
Vấn đề sạc xe điện
Trong sắc lệnh hành pháp, ông Trump cũng đă ngay lập tức tạm dừng hàng tỷ USD tiền tài trợ được phân bổ cho các trạm sạc xe điện được phân bổ thông qua luật khí hậu, được gọi là Đạo luật Giảm lạm phát và Luật cơ sở hạ tầng lưỡng đảng được phê duyệt vào năm 2021.
Ông Biden đă đặt mục tiêu tạo ra 500.000 bộ sạc như vậy vào năm 2030. Tính đến cuối năm ngoái, có 214 bộ sạc đang hoạt động tại 12 tiểu bang đă được tài trợ thông qua luật liên bang, với 24.800 dự án đang được tiến hành trên khắp cả nước, theo Cục Quản lư Đường bộ Liên bang.
Tổng cộng có hơn 203.000 cổng sạc công khai đang hoạt động trên khắp Mỹ, với gần 1.000 cổng được bật mỗi tuần. Con số này cao hơn gấp đôi so với số lượng có sẵn vào năm 2021.
Vị trí của xe điện tại Mỹ
Một công nhân đang lắp ráp động cơ và các bộ phận khác giúp xe điện di chuyển tại nhà máy General Motors. Ảnh: NYT.
Mặc dù tốc độ tăng trưởng doanh số bán xe điện tại Mỹ đă chậm lại vào năm ngoái, nhưng xe điện chiếm 8,1% doanh số bán xe mới, tăng so với mức 7,9% của năm trước, theo Motorintelligence.co m.
Chi phí của xe điện đă dần giảm xuống khi ngành công nghiệp ô tô mở rộng quy mô sản xuất xe và giá pin đắt đỏ được cải thiện, nhưng chúng vẫn có giá trả trước cao hơn so với xe chạy bằng xăng thông thường. Và trong khi các nhà sản xuất ô tô có thể hoan nghênh những nỗ lực nới lỏng tiêu chuẩn khí thải, việc loại bỏ trợ cấp liên bang có thể khiến việc bán xe điện trở nên khó khăn hơn, thứ mà họ đă chi hàng tỷ USD để phát triển trong nhiều năm qua.
Ford đă hủy bỏ các kế hoạch sản xuất xe SUV ba hàng ghế chạy điện thay v́ sản xuất xe hybrid chạy bằng xăng-điện; General Motors đă hoăn sản xuất tại một nhà máy sản xuất pin EV.
John Bozzella, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Liên minh Đổi mới Ô tô, một nhóm trong ngành, cho biết có sự "không phù hợp" giữa mục tiêu bán xe EV và yêu cầu của các tiểu bang như California.
"Có một câu nói trong ngành ô tô đó là bạn không thể vượt lên trước khách hàng", Bozzella cho biết, đồng thời nói thêm rằng Mỹ nên có "một tiêu chuẩn quốc gia duy nhất để giảm lượng carbon trong vận tải. Chúng ta không thể có các quy định thúc đẩy ngành công nghiệp vượt quá xa khách hàng. Mục tiêu là cân bằng hơn giữa các quy định và bảo vệ quyền lựa chọn của khách hàng".
Điều ǵ sẽ xảy ra tiếp theo?
Tạm thời, doanh số bán xe EV của Mỹ có thể tăng vọt khi người mua xe đổ xô tận dụng các khoản tín dụng thuế hiện có khuyến khích mua xe điện.
Nhưng lệnh này cũng có nghĩa là Mỹ có thể gặp nhiều thách thức hơn trong việc đạt được các mục tiêu giảm phát thải trong dài hạn. Xe ô tô và xe tải hạng nhẹ chịu trách nhiệm cho hơn một nửa lượng khí nhà kính từ giao thông vận tải của Mỹ và bản thân ngành này là tác nhân chính gây ra lượng khí thải chung của cả nước.
Bất kỳ hành động nào nhằm đảo ngược hoặc sửa đổi các quy định đều có khả năng phải đối mặt với những thách thức pháp lư từ các nhóm bảo vệ môi trường và những bên khác.
Dan Becker, giám đốc Chiến dịch Vận tải An toàn v́ Khí hậu của Trung tâm Đa dạng Sinh học cho biết: "Những động thái đảo ngược xe xanh này sẽ gây gánh nặng cho người Mỹ về giá cả cao hơn, ô nhiễm nhiều hơn và sức cạnh tranh yếu hơn. Ông Trump đang tấn công vào bước đi lớn nhất từng được thực hiện để chống ô nhiễm khí hậu".
Trước thềm cuộc bầu cử, ông Trump đă trở nên thân thiết hơn với Giám đốc điều hành Tesla Elon Musk. Công ty này có vốn hóa thị trường cao nhất trong số các nhà sản xuất ô tô trên toàn cầu và dẫn đầu thị trường EV, ngay cả khi có sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các nhà sản xuất khác. Đáng chú ư, ông Trump dường như đă tạm thời nới lỏng lập trường của ḿnh đối với EV trong những tháng gần đây. Trong khi đó ông Musk hiện đang đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ của Tổng thống nhiệm kỳ mới, một lực lượng đặc nhiệm phi chính phủ sẽ t́m cách cắt giảm các quy định của liên bang, sa thải nhân viên liên bang và cắt giảm các chương tŕnh.
