Các công ty chở dầu và lọc dầu kiếm hàng tỉ đô la nhờ dầu Nga

[Hanna]

Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga đã làm giảm đáng kể doanh thu dầu mỏ của Moscow nhưng mở ra thời kỳ kinh doanh bùng nổ cho các công ty chở dầu và lọc dầu ở Trung Quốc, Ấn Độ, Hy Lạp và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE).

Hưởng lợi nhờ Nga giảm mạnh giá bán dầu

Khi cuộc xung đột Nga- Ukraine chuẩn bị bước sang năm thứ hai, các ước tính cho thấy thu nhập dầu khí của Nga đang giảm nhưng khối lượng xuất khẩu vẫn tương đối ổn định bất chấp lệnh trừng phạt.

Năm ngoái, Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo các biện pháp trừng phạt sẽ kích hoạt một đợt tăng giá năng lượng. Thay vào đó, giá dầu Brent chuẩn quốc tế có lúc giảm xuống còn 80 đôla/thùng từ mức cao gần kỷ lục 139 đô la vào tháng 3-2022, vài tuần sau khi chiến tranh nổ ra.

Bộ Tài chính Nga cho biết sau khi nhóm cường quốc công nghiệp G7 và các đồng minh áp đặt giá trần đối với dầu của Nga hồi đầu tháng 12 năm mgoái, doanh thu xuất khẩu dầu của Moscow trong tháng 1-2023 giảm 40% so với cùng kỳ năm trước đó.

Sergey Vakulenko, nhà nghiên cứu tại Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế, cho biết ngân sách của điện Kremlin chịu tổn thương trong vài tuần gần đây do giá dầu Urals của Nga giảm sâu. Ông cho biết các nhà máy lọc dầu ở Ấn Độ và Trung Quốc đang được hưởng lợi bằng cách mua dầu giá rẻ của Nga, nhưng những bên hưởng lợi lớn nhất là các chủ sở hữu tàu chở dầu và các công ty môi giới hàng hải.

Đòn trừng phạt đối với Nga bao gồm lệnh cấm mua dầu Nga của Mỹ và EU cũng như cấm sử dụng dịch vụ hàng hải, tài chính và bảo hiểm của châu Âu để vận chuyển dầu Nga đến bất kỳ đâu trên thế giới trừ khi được bán bằng hoặc thấp hơn 60 đô la/thùng.

Vì vậy, Nga đã chuyển hướng xuất khẩu hầu hết các sản phẩm dầu thô và tinh chế sang châu Á bằng cách giảm giá mạnh cho khách hàng ở Trung Quốc và Ấn Độ. Các lệnh trừng phạt của phương Tây khiến người mua e dè và buộc Nga phải tự trả chi phí vận chuyển dầu thô xuất khẩu vì nước này không có đủ tàu chở dầu để vận chuyển tất cả các lô hàng dầu thô của mình.

Tính đến cuối tháng 1, các công ty dầu mỏ của Nga đã giảm giá xuất khẩu dầu thô từ 15-20 đô la mỗi thùng cho khách hàng ở Ấn Độ và Trung Quốc, theo các thương nhân.

Ngoài ra, họ cũng đồng ý trả 15-20 đô la mỗi thùng cho các công ty tàu chở dầu để đưa dầu thô từ Nga đến Trung Quốc hoặc Ấn Độ. Do đó, các công ty dầu mỏ Nga chỉ nhận được 49,48 đô la cho mỗi thùng dầu Urals xuất khẩu từ các cảng của Nga trong tháng 1, giảm 42% so với cùng kỳ năm ngoái và chỉ bằng 60% giá dầu Brent, theo Bộ Tài chính Nga.

Lãi 10 triệu đô la cho mỗi chuyến tàu chở dầu từ Nga sang Ấn Độ

Với sản lượng dầu thô 10,7 triệu thùng/ngày và sản lượng xuất khẩu các sản phẩm dầu thô và tinh chế 7 triệu thùng/ngày trong năm 2022, mức giá chiết khấu và chi phí bổ sung sẽ khiến doanh thu của các nhà sản xuất năng lượng của Nga suy giảm hàng chục tỉ đô la trong năm nay.

Fatih Birol, Giám đốc Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), cho biết cơ chế giá trần của phương Tây đã làm giảm doanh thu xuất khẩu dầu mỏ của Moscow 8 tỉ đô la chỉ trong tháng 1.

Sau nhiều thập niên lãi thấp hoặc lỗ, các công ty tàu chở dầu đang tận hưởng “bữa tiệc lợi nhuận” từ việc vận chuyển dầu của Nga.

Những công ty này bao gồm Sovcomflot, một công ty vận tải biển thuộc nhà nước Nga, và các công ty vận tải biển của Hy Lạp như TMS Tankers Management, Stealth Maritime, Delta Tankers, NGM Energy và New Shipping.

Các đơn vận chuyển cho thấy một chủ tàu chở dầu đã tính phí vận chuyển gần 10,5 triệu đô la cho một chuyến vận chuyển 700.000 thùng dầu từ một cảng ở biển Baltic sát Nga đến một nhà máy lọc dầu của Ấn Độ trong tháng 1. Một năm trước, hành trình tương tự chỉ tốn chi phí vận chuyển từ 0,5-1 triệu đô la.

Hiện nay, chi phí vận hành của một chuyến đi như vậy chỉ khoảng từ 0,5-1 triệu đô la. Điều này có nghĩa là chủ tàu chở dầu thu được đến 10 triệu đô la lợi nhuận ròng cho mỗi chuyến vận dầu từ Nga đến Ấn Độ.

Các nhà máy lọc dầu ở Ấn Độ và Trung Quốc cũng được hưởng lợi từ mức chiết khấu sâu của dầu Urals. Nhập khẩu dầu từ Nga của Ấn Độ đạt mức cao nhất lịch sử, hơn 1,25 triệu thùng/ngày trong những tuần gần đây. Có nghĩa là Ấn Độ đã tiết kiệm được hơn 500 triệu đô la mỗi tháng cho hóa đơn nhập khẩu dầu nhờ dầu của Nga được bán với giá chiết khấu khoảng 15 đô la/thùng.

Emma Li, nhà phân tích tại Công ty phân tích thị trường vận tải biển và năng lượng Vortexa Analytics, cho biết Trung Quốc nhập khẩu trung bình hơn 1,8 triệu thùng dầu mỗi ngày của Nga trong khoảng thời gian từ tháng 4-2022 đến tháng 1-2023. Dựa trên mức chiết khấu ước tính 10 đô la một thùng đối với cả dầu thô ESPO lẫn dầu Urals của Nga, các nhà máy lọc dầu Trung Quốc tiết kiệm được 5,5 tỉ đô la giai đoạn này. Các mức tiết kiệm này chưa tính đến chi phí vận chuyển được các nhà xuất khẩu dầu ở Nga thanh toán.