Cơn thịnh nộ của người biểu t́nh cực đoan Brazil hôm 8/1 đă để lại thiệt hại lên những dấu ấn lịch sử chính trị và nghệ thuật hàng trăm năm của đất nước.
Giữa những đống ngổn ngang của đồ đạc bị phá bên trong dinh tổng thống Brazil, bức chân dung của Công tước xứ Caxias từ thế kỷ XIX, trên tầng hai của ṭa nhà, đă bị vẽ thêm bộ ria mép màu xanh theo kiểu của Adolf Hitler.
Một kiệt tác khác trị giá hàng triệu USD theo chủ nghĩa hiện đại của danh họa Emiliano Di Cavalcanti đă bị đâm 7 nhát.
Ngay cả các pḥng họp báo của dinh thự cũng không thoát khỏi cơn thịnh nộ của hàng ngh́n người biểu t́nh cực hữu cực đoan khi họ xông vào trung tâm chính trị của Brazil - Three Powers Plaza, nơi có Ṭa án Tối cao, dinh tổng thống và quốc hội - vào chiều 8/1, theo Guardian.
Mùi nước tiểu và mùi bia
Sau khi xông vào Cung điện Planalto - cũng là dinh tổng thống - do kiến trúc sư nổi tiếng Oscar Niemeyer thiết kế, các phần tử cực đoan này giải khuây trong pḥng họp báo và đi vệ sinh trong pḥng nhiếp ảnh bên cạnh.
Tranh Công tước xứ Caxias trong dinh tổng thống Brazil bị bôi bẩn. Ảnh: Tom Phillips/Guardian.
“Toàn bộ nơi này bốc mùi nước tiểu và bia”, một nhân viên của dinh thự nói khi đám đông gây bạo loạn đă được giải tán và các quan chức trở lại ṭa nhà.
Thăm hai trong số ba ṭa nhà bị tấn công ở Brasília vào chiều 9/1, một ngày sau vụ tấn công của những người theo đường lối cứng rắn ủng hộ cựu Tổng thống Jair Bolsonaro, Guardian xác nhận những ǵ được truyền thông mô tả trước đó.
Cung điện Planalto và ṭa nhà quốc hội đều được ví như những “viên ngọc kiến trúc” của ông Niemeyer - một trong những kiến trúc sư có tầm ảnh hưởng nhất đến sự phát triển kiến trúc Brazil hiện đại - và tầm nh́n táo bạo của nhà quy hoạch đô thị Lúcio Costa vào những năm 1950 về một Brazil mới hướng tới tương lai.
Giờ đây, cửa sổ của chúng bị đám đông hung hăng đập vỡ vụn. Họ muốn lật ngược kết quả cuộc bầu cử hồi tháng 10/2022, trong đó nhà lănh đạo cấp tiến của họ thua đối thủ cánh tả Luiz Inácio Lula da Silva.
Tại bảo tàng bên trong ṭa nhà quốc hội, đám đông bạo loạn phớt lờ những tấm biển cảnh báo ghi “Vui ḷng không chạm vào tác phẩm nghệ thuật”. Họ tràn vào pḥng triển lăm và bắt đầu phá hỏng lịch sử chính trị và nghệ thuật hàng trăm năm của Brazil.
Chân dung của các cựu Chủ tịch Thượng viện Renan Calheiros và José Sarney hứng đầy vết rạch. Tủ trưng bày bản sao hiến pháp Brazil bị đập vỡ, với mảnh kính vương văi, phủ lên tài liệu quan trọng của quốc gia.
Bên ngoài, đám đông bạo loạn đă để lại “tác phẩm nghệ thuật” của riêng họ: Những bức vẽ graffiti nguệch ngoạc yêu cầu một cuộc đảo chính quân sự ủng hộ ông Bolsonaro và hạ bệ ông Lula.
Một bức tranh chân dung bị phá hoại tại Quốc hội Brazil trong vụ bạo loạn ngày 8/1. Ảnh: Reuters.
“Vô đạo đức”, một nhân viên dọn dẹp phẫn nộ khi bà và hàng chục người khác quét những tấm thảm vương đầy mảnh kính vỡ bên trong quốc hội, trong khi các kỹ sư kiểm tra xem có hư hại về cấu trúc ṭa nhà hay không.
Gần đó, lối vào văn pḥng Chủ tịch Thượng viện đương nhiệm Rodrigo Pacheco trông giống một nhà băng vừa bị cướp. Một chiếc máy chụp X-quang của Trung Quốc nằm nghiêng ngả. Mảnh kính phủ đầy sàn nhà. Dây cáp treo lủng lẳng trên trần nhà như dây leo. Hai chiếc máy tính để bàn vỡ nát, bo mạch chủ của chúng tḥ ra từ bên trong.
Ở mặt tiền của dinh tổng thống, cảnh tượng không mấy khả quan hơn.
Đá cuội đă bị xới tung khỏi lối vào. Tại chính nơi này, chỉ một tuần trước đó, hàng trăm quan khách đă tề tựu để mừng lễ nhậm chức của ông Lula, hy vọng nhiệm kỳ tổng thống mới sẽ là một kỷ nguyên tiến bộ mới giúp ḥa giải và bảo vệ môi trường sau bốn năm chia rẽ và hận thù.
Những người dọn dẹp lội qua hồ nước trang trí trên đoạn đường lát đá cẩm thạch của cung điện, dùng lưới vớt những tàn dư sót lại sau cuộc bạo loạn.
“Chai lọ, mảnh thủy tinh, đạn cao su”, một nhân viên dọn dẹp mô tả những đồ vật được vớt ra từ hồ nước.
Đám đông không vào được văn pḥng của Tổng thống Lula, nhưng các pḥng khác đă bị xâm chiếm và đập phá.
Những đường vẽ nguệch ngoạc bằng bút dạ được nh́n thấy dọc theo tường hành lang của văn pḥng Cục An ninh Thể chế, cơ quan chịu trách nhiệm đảm bảo an toàn cho tổng thống. Ghế ngồi bị ném ra khỏi cửa sổ vỡ và những kẻ bạo loạn đă cố đốt một chiếc ghế sofa.
Một trong những phụ tá thân cận nhất của Tổng thống Lula, ông Celso Amorim, cho biết văn pḥng của ḿnh và của đệ nhất phu nhân Brazil Rosângela Lula da Silva đă bị phá hoại.
Tranh của danh họa Di Cavalcanti bị đâm nhiều nhát. Ảnh: Reuters.
Lựu đạn ngay trước ṭa án tối cao
Vụ việc đặt ra nhiều câu hỏi về việc làm thế nào mà một khu vực nhạy cảm về chính trị như vậy, nơi đáng lẽ an toàn nhất thủ đô, lại có thể dễ dàng bị xâm phạm đến vậy.
Amorim, cựu Bộ trưởng Quốc pḥng Brazil, cho biết ông đang t́m hiểu v́ sao lực lượng an ninh và cơ quan t́nh báo không phát hiện hoặc ngăn chặn mối đe dọa từ đám đông gây bạo loạn. “Sự kháng cự (từ lực lượng an ninh) chỉ xuất hiện sau khi vụ việc đă xảy ra, như thể nó được phép”.
Nhà báo không được phép vào ṭa án tối cao vào chiều 9/10, v́ nhân viên pháp y của cảnh sát liên bang đang t́m kiếm dấu vân tay, manh mối và thậm chí có thể là bẫy ḿn do đám đông để lại.
Nhưng những bức vẽ graffiti trên mặt tiền của ṭa án đă nói lên sự hỗn loạn diễn ra bên trong. “Chúng tôi đă đến, chung tôi đă thắng”, một khẩu hiệu được sơn lên tường. “Các vị thua rồi, đồ xuẩn ngốc”, một ḍng chữ khác hiện lên.
Khi Guardian đến gần ṭa nhà, một thành viên mặc đồ đen của đơn vị xử lư bom đă yêu cầu các phóng viên lùi lại, v́ đội đang kiểm soát kích nổ thứ mà nhân viên này là “lựu đạn” bị bỏ lại chỉ cách lối vào ṭa nhà vài mét.
Kính ốp tường bị đập vỡ bên trong Quốc hội Brazil. Ảnh: Reuters.
Vài phút sau, một tiếng nổ chói tai vang lên khắp Three Powers Plaza, nơi mà ông Costa và ông Niemeyer coi là biểu tượng của sự ḥa hợp chính trị giữa các nhánh hành pháp, tư pháp và lập pháp của Brazil.
“Thật đau ḷng”, một cảnh sát đang bảo vệ ṭa án nói và cho biết một số đồng nghiệp của anh đă bị thương trong vụ bạo loạn. “Chúng ta hăy hy vọng về những ngày tốt đẹp hơn ở phía trước”.
