Khi nhắc đến mẫu xe tăng này, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến đến đây là một trong những xe tăng "có hiệu suất bảo vệ tốt nhất thế giới".
Tại sao Quân đội Anh quyết định loại biên dần xe tăng Challenger 2 khi loại xe tăng này được đánh giá có hiệu suất hàng đầu thế giới? Có phải Quân đội Anh có phương án thay thế xe tăng Challenger 2 bằng xe bọc thép Ajax?
Tại sao Quân đội Anh lại bỏ xe tăng khỏi biên chế?
Khi nhắc đến xe tăng Challenger 2 của Quân đội Anh, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến đến đây là một trong những xe tăng "có hiệu suất bảo vệ tốt nhất thế giới".
Trên chiến trường Iraq năm 2006, một chiếc Challenger 2 của Anh đă trúng một số tên lửa chống tăng Milan và đạn chống tăng RPG. Kết quả là chỉ có thiết bị ngắm bị hư hại, c̣n kíp xe th́ không hề hấn ǵ. Chính v́ vậy, không khó để nhận thấy sự bảo vệ vững chắc của Challenger 2 trên chiến trường.
Điều gây sốc là vào năm 2009, BAE Systems, nhà sản xuất vũ khí lớn nhất của Anh, tuyên bố sẽ đóng cửa dây chuyền sản xuất xe tăng Challenger 2. Không dừng lại ở đó, chính phủ Anh sau đó c̣n tuyên bố sẽ giảm số lượng Challenger 2 từ 227 chiếc xuống c̣n 170 chiếc trong 5 năm.
Số lượng xe tăng của Quân đội Anh sau khi cắt giảm, không chỉ thấp hơn nhiều so với các nước như Đức, Ba Lan, mà c̣n ít hơn so với các nước như Pháp và Serbia.
Một số nhà phân tích cho rằng, xe tăng Challenger 2 dần bị loại khỏi biên chế là do bản thân hoạt động của xe tăng. Xét về khả năng nâng cấp, Challenger 2 đă gần đạt "mức trần" về khả năng của nó. Một phần nguyên nhân khác có thể đến từ nhận định của các nhà hoạch định chính sách Anh về t́nh h́nh châu Âu.
Xe tăng Challenger 2 có nguồn gốc từ việc nâng cấp xe tăng Challenger 1. Nguồn gốc kỹ thuật của Challenger 1 là xe tăng Chief 900 xuất khẩu, chứ không phải là xe tăng thế hệ mới MBT-80, vốn được dự định thay thế xe tăng chủ lực Chief.
Sự khác biệt trong thiết kế và tính bảo thủ của người Anh đă dẫn đến một số khiếm khuyết cố hữu của xe tăng Challenger 2. Ví dụ phải đến năm 2019, Challenger 2 mới được trang bị pháo ṇng trơn 120mm có hiệu suất tốt hơn.
Về sức mạnh động cơ, Challenger 2 sử dụng động cơ diesel tăng áp 1.200 mă lực, tuy nhiên, khối lượng xe lên đến 70 tấn, do đó khả năng cơ động của Challenger 2 hạn chế. Hệ thống điều khiển hỏa lực của nó cũng đă lạc hậu.
Thiếu sót này trước đây không lộ rơ nhưng so sánh về tính năng kỹ thuật của các loại xe tăng chủ lực trên thế giới, hạn chế này của xe tăng Challenger 2 đang dần lộ ra.
Để theo kịp tốc độ phát triển, xe tăng Challenger 2 đă phải cải tiến và nâng cấp nhưng khó khăn kỹ thuật và đầu tư tài chính đă trở thành một trong những lư do tại sao xe tăng Challenger 2 dần bị loại khỏi biên chế.
Năm 2002, những chiếc Challenger 2 cuối cùng do Quân đội Anh đặt hàng đă được chuyển giao. Tuy nhiên, trong kế hoạch phát triển tiếp theo của Anh đối với vũ khí tác chiến trên bộ thế hệ mới, họ không c̣n dự án nghiên cứu và phát triển xe tăng chiến đấu chủ lực nào nữa.
Một số chuyên gia cho rằng, quá tŕnh này phản ánh nhận định của quân đội Anh về h́nh thức tác chiến đă thay đổi. Trước hết họ cho rằng, chiến tranh hiện đại ít sẽ ít sử dụng xe tăng quy mô lớn, và chiến đấu trong môi trường đô thị đă tăng lên.
Thứ hai, các cuộc chiến trong tương lai sẽ có yêu cầu cao hơn về nhận thức t́nh huống chiến trường.
Thứ ba là ngày càng có nhiều loại vũ khí chống tăng hiệu quả nên để xe tăng chiến đấu chủ lực phát huy vai tṛ, cần có những trợ thủ giỏi hơn để "hỗ trợ".
Thứ tư là lợi thế về địa lư của Anh được bao bọc xung quanh là biển và có lực lượng của NATO bên ngoài nên việc phát triển xe tăng chiến đấu chủ lực của Anh có thể là không cần thiết.
Trên thực tế, việc dừng trang bị xe tăng bắt nguồn từ việc nhận thức chiến lược của người Anh. Ngay từ năm 2006, Bộ Quốc pḥng Anh đă tuyên bố rằng, với sự phát triển của các công nghệ như UAV, vũ khí siêu thanh và trí tuệ nhân tạo, Quân đội Anh phải chuyển dần trọng tâm sang các lĩnh vực mới như hải quân, không quân và tác chiến không gian mạng.
Do đó, có thể nói rằng việc Anh cắt giảm xe tăng chiến đấu chủ lực và phát triển các loại xe bọc thép mới là hợp với xu hướng phát triển tất yếu của chiến tranh hiện đại.
Xe chiến đấu bọc thép Ajax có thay thế cho Challenger 2?
Việc giảm số lượng xe tăng chiến đấu chủ lực và sự xuất hiện của xe bọc thép Ajax trong Quân đội Anh, ở một mức độ nhất định, sẽ khiến người ta ảo tưởng rằng "hai bên là mối quan hệ thay thế".
Thực tế hoàn toàn không phải như vậy, về số lượng, xe bọc thép Ajax không phải là thay thế xe tăng chiến đấu chủ lực của Challenger 2, mà thực chất là thay thế mẫu xe bọc thép chủ lực FV cũ của Anh, thậm chí bao gồm cả xe chiến đấu bộ binh FV510 Samurai mới nhất, dự kiến loại biên từ năm 2025.
Các thông tin cho hay, xe bọc thép Ajax dựa trên nền tảng xe bọc thép ASCOD do Tây Ban Nha và Áo cùng chế tạo. Điều này khiến xe bọc thép Ajax thiên về tính năng của xe chiến đấu bộ binh, đồng thời có nhiều phiên bản khác nhau.
Năm 2016, Anh đă hoàn thành thử nghiệm bắn đạn thật hệ thống vũ khí trên tháp pháo của xe bọc thép Ajax ở xứ Wales. So với các xe chiến đấu bộ binh khác, xe bọc thép Ajax có khả năng bảo vệ và hỏa lực mạnh hơn.
Về khả năng bảo vệ, xe bọc thép Ajax được "kế thừa truyền thống" bọc thép hạng nặng của xe tăng Challenger 2, nên xe có trọng lượng từ 38 tới 42 tấn, thể hiện rơ ở lớp giáp dày.
Bộ giáp tổng hợp Chobham mới, được phát triển cho Ajax, có thể đối phó với các mối đe dọa khác nhau và có khả năng chống lại bom tự chế ở một mức độ nhất định.
Xe c̣n sử dụng thiết kế kiểu mô-đun, hệ thống tàng h́nh hồng ngoại thích ứng chiến trường, có thể đồng bộ nhiệt độ thân xe với nhiệt độ môi trường, đồng thời có thể ẩn nấp khi đối phương dùng camera hồng ngoại quan sát.
Về hỏa lực, xe trinh sát chiến đấu Ajax được trang bị tháp pháo mới điều khiển bằng điện, hệ thống kính ngắm hồng ngoại, hệ thống phóng rocket 40mm và trạm súng máy 7,62mm điều khiển từ xa.
Thiết kế nổi bật của Ajax là sử dụng pháo phản lực 40mm; hiện nay, để hỗ trợ hỏa lực cho bộ binh tác chiến, hiệp đồng với xe tăng chiến đấu truy quét lực lượng chống tăng và tiến công các mục tiêu bọc thép hạng nhẹ của địch, các xe chiến đấu bộ binh trên toàn thế giới đang tăng cường hỏa lực và Ajax không phải là ngoại lệ.
Là một phương tiện trinh sát chiến đấu, khả năng nhận biết t́nh huống của Ajax phải được đặt lên hàng đầu, do vậy Ajax có hơn một chục camera gắn quanh xe và những bức ảnh có thể cung cấp góc nh́n toàn cảnh chiến trường.
Ajax sử dụng hệ thống điều khiển hỏa lực kỹ thuật số, máy ngắm ảnh nhiệt, camera ban ngày độ nét cao, máy đo xa laser Orion an toàn cho mắt; đưa nó trở thành một nền tảng vũ khí mặt đất kỹ thuật số hiện đại và có khả năng nhận biết t́nh huống cao trong khu vực chiến đấu.
Rơ ràng, quân đội Anh hy vọng sẽ sử dụng các loại xe bọc thép đa mô-đun, phản ứng nhanh và độ nhạy cao này để lấp đầy một phần "khoảng trống" sức mạnh sau khi xe tăng Challenger 2 và thế hệ xe bọc thép trước đây dần loại khỏi biên chế.
Lợi thế và thách thức đối với xe bọc thép chiến đấu Ajax
Việc thay thế thế hệ xe bọc thép cũ bằng thế hệ xe bọc thép mới, cũng đồng nghĩa với việc hiệu suất của xe bọc thép tiếp tục tăng lên, nhưng rủi ro cũng tăng lên. Điều này chủ yếu thể hiện ở 4 khía cạnh.
Thứ nhất, một số tính năng truyền thống, như khả năng bảo vệ của xe bọc thép, không ngừng được tăng cường. Tổng trọng lượng chiến đấu của xe trinh sát chiến đấu Ajax là 42 tấn, và hệ thống bảo vệ chiếm một tỷ lệ lớn trong đó. Trọng lượng như vậy có khả năng gây ra những vấn đề khó tránh khỏi cho xe bọc thép.
Thứ hai là tích hợp nhiều chức năng. Ví dụ, xe trinh sát chiến đấu không chỉ phải hoàn thành nhiệm vụ trinh sát thời chiến, mà c̣n phải đóng vai tṛ của xe chiến đấu bộ binh, điều này khiến hệ thống trở nên phức tạp hơn.
Thứ ba là nhu cầu hoạt động như một nút thông tin cho một mạng lưới tác chiến tích hợp. Xe bọc thép Ajax sẽ chiếm vị trí quan trọng của quân đội Anh khi nó là nền tảng kỹ thuật số cho vũ khí mặt đất.
Thứ tư, các công nghệ mới phải được sử dụng để tạo sức mạnh cho xe bọc thép. Việc phương tiện trinh sát chiến đấu Ajax sử dụng pháo phản lực và hệ thống tàng h́nh hồng ngoại thích ứng chiến trường phản ánh điều này.
Những xe tăng “quốc bảo” của Ukraine: Bi kịch xài hàng cũ kém chất v́ chỉ lo xuất khẩu
Nhưng cũng có nhiều rủi ro trong quá tŕnh này, đặc biệt là công nghệ cao tiên phong, càng sử dụng nhiều th́ rủi ro càng lớn. Việc đầu tư lớn hơn vào các sản phẩm sơ cấp có thể gây ra sự sụp đổ hệ thống, do các yêu cầu thiết kế quá mức.
Là một thế hệ xe bọc thép mới, xe bọc thép Ajax vẫn tồn tại cả cơ hội và thách thức. Theo báo chí nước ngoài, do tiếng ồn của động cơ nghiêm trọng và các vấn đề rung động cơ học trong xe bọc thép Ajax, hàng trăm binh sĩ đă bị thương sau khi tham gia thử nghiệm và cuộc thử nghiệm đă bị đ́nh chỉ ngay lập tức.
Vào tháng 6 năm nay, Bộ Quốc pḥng Anh đă triệu tập nhiều chuyên gia nghiên cứu để điều tra và đánh giá vấn đề rung lắc nghiêm trọng của chiếc xe bọc thép Ajax, đồng thời cho biết chiếc xe này "không những không thể bắn trong hành tiến, mà c̣n không thể di chuyển với tốc độ vượt quá 32 km một giờ".
Từ những thông tin trên, th́ tương lai của xe bọc thép Ajax, dự kiến được giao từ năm 2017 đến năm 2024, có thể trở nên khó hiểu.
VietBF @ Sưu tầm
