Việc Taliban nắm quyền tại Afghanistan đang đặt ra những vấn đề lớn đối với tình hình chung ở khu vực cũng như đối với Trung Quốc.
Phản ứng của Trung Quốc trước việc Taliban tiếp quản Afghanistan là sự kết hợp giữa lời đề nghị can dự với áp lực ngầm mà Bắc Kinh phải đối diện trong bối cảnh nước này tìm cách đóng một vai trò nào đó trong phát triển kinh tế và giảm bớt những bất ổn tiềm tàng trước ngưỡng cửa của Bắc Kinh.
Phát biểu với báo giới, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Văn Bân xác nhận rằng Đại sứ tại Afghanistan Vương Ngu đã liên hệ với tổ chức Taliban và khẳng định rằng Bắc Kinh sẵn sàng "đóng một vai trò xây dựng trong hòa bình và tái thiết Afghanistan".
Ảnh hưởng của Taliban
Mặc dù Trung Quốc chưa chính thức công nhận Taliban, nhưng trên thực tế, họ đã thừa nhận sự kiểm soát của tổ chức này.
Cách tiếp cận của Trung Quốc có sự khác biệt rõ ràng với chiến dịch gây áp lực mà Mỹ và châu Âu áp dụng. Bắc Kinh cảnh giác rằng một Afghanistan bị cô lập và hỗn loạn sẽ khiến cho những kẻ cực đoan vượt biên vào Tân Cương - nơi sinh sống của cộng đồng thiểu số Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ, Trung Quốc hiện đang là một cái gai trong mắt chính quyền Bắc Kinh.
Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, Bắc Kinh đã đầu tư khoảng 28,3 triệu USD vào Afghanistan trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2019, và nhiều khả năng những khoản đầu tư này sẽ tăng trưởng nhiều hơn nữa.
Trong cuộc họp báo diễn ra về việc Trung Quốc có thể được yêu cầu thay thế nguồn vốn bị Mỹ rút, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, Bắc Kinh sẵn sàng giúp nước này "tăng cường khả năng đạt được sự tự phát triển và cải thiện sinh kế của người dân."
Một báo cáo năm ngoái của Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã gọi Afghanistan là "một quốc gia nghèo nằm trên một mỏ vàng" vì sự giàu có về tài nguyên thiên nhiên phần lớn chưa được khai thác. Với ước tính rằng Afghanistan có trữ lượng tài nguyên từ 1.000 tỷ USD đến 3.000 tỷ USD, bao gồm quặng sắt, than và đồng.
Bắc Kinh từng tỏ ra xa cách với Taliban, nhưng mối quan hệ giữa hai bên đã trở nên sâu sắc hơn trong những năm gần đây, khi quan hệ giữa Trung Quốc với Mỹ ngày càng xấu đi.
Các quan chức cấp cao của Taliban đã đến thăm Trung Quốc hồi năm 2019 và Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị đã gặp người đồng sáng lập Taliban Mullah Abdul Ghani Baradar vào tháng trước tại Thiên Tân.
Theo thông báo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc về cuộc gặp này, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đánh giá Taliban là "một lực lượng quân sự và chính trị quan trọng ở Afghanistan".
Bắc Kinh đã thúc ép Taliban hạn chế hoặc cắt đứt quan hệ với các phần tử cực đoan hơn. Các cuộc tập trận chung của Trung Quốc với Nga trong tháng này có sự xuất hiện của các máy bay chiến đấu tàng hình J-20 hàng đầu được chế tạo trong nước cùng với máy bay ném bom H-6 - một màn phô diễn sức mạnh được coi là lời cảnh báo ngầm đối với nhóm chiến binh Hồi giáo.
Nhiều nguy cơ đối với Bắc Kinh
Nhưng sự thúc đẩy quá cứng rắn cũng có thể mang lại những rủi ro cho Bắc Kinh.
Afghanistan giáp ranh với khu vực Tân Cương và Bắc Kinh lo ngại rằng Phong trào Hồi giáo Đông Turkistan - một nhóm ủng hộ một nhà nước độc lập ở Tân Cương, có thể hợp tác với các phần tử cực đoan Afghanistan để tiến hành các cuộc tấn công tại Trung Quốc. Tiềm năng các chiến binh xâm nhập Trung Quốc từ nước láng giềng Tajikistan cũng là một mối lo ngại.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đồng ý kêu gọi một sự phối hợp để ngăn chặn các chiến binh Hồi giáo tràn sang đất nước của họ và các khu vực xung quanh khác.
Công dân Trung Quốc đã trở thành mục tiêu trong các cuộc tấn công khủng bố ở Pakistan, nơi Bắc Kinh đã đầu tư rất nhiều vào quốc gia này thông qua sáng kiến Vành đai và Con đường. Lực lượng Taliban ở Pakistan và Quân giải phóng Balochistan đã lên tiếng nhận trách nhiệm về các cuộc tấn công xảy ra trong bối cảnh quân đội Mỹ đang rút khỏi Afghanistan.
Bắc Kinh đang nỗ lực ban hành Luật Biên giới đất liền cho phép sử dụng vũ khí chống lại những người vượt biên trái phép và có hành vi bạo lực, cũng như cho phép phong tỏa các khu vực biên giới trong trường hợp khẩn cấp. Theo truyền thông Trung Quốc, Bắc Kinh đã tăng cường hiện diện quân sự tại biên giới Afghanistan.
Sau vụ tấn công 11/9, Trung Quốc và Mỹ gạt những căng thẳng song phương sang một bên dưới danh nghĩa chống khủng bố. Việc đóng quân của lực lượng Mỹ ở Afghanistan đã giúp Trung Quốc không phải mở rộng nguồn vốn và sức mạnh quân sự lớn để duy trì trật tự ở các nước láng giềng.
Điều đó đã tạo ra một môi trường thoải mái hơn, giúp Bắc Kinh tập trung phát triển kinh tế trong hai thập kỷ tiếp theo. Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới vào tháng 12/2001 và mối quan hệ ổn định với Washington đã giúp nước này tăng trưởng kinh tế vượt bậc trong suốt những năm 2000.
Nếu việc Mỹ rút khỏi Afghanistan kết thúc làm mất ổn định khu vực, thì Trung Quốc sẽ có thêm nhiều gánh nặng, và điều này sẽ càng đè nặng lên nền kinh tế vốn đã nguội lạnh của nước này.
VietBF @ Sưu tầm
