Mới đây, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Hoa Xuân Oánh lên tiếng bày tỏ hy vọng là quan hệ với chính quyền mới tại Hoa Kỳ “sẽ dựa trên cơ sở lý trí”, một mong muốn được lập lại một hôm sau trên Twitter theo đó quan hệ Trung-Mỹ nên “sớm đi trở lại đúng hướng”.
Tổng thống Mỹ Joe Biden tại một cuộc họp báo ở Nhà Trắng (Washington D.C.) ngày 22/01/2021. AP - Evan Vucci
Theo ghi nhận của kênh truyền thông Mỹ CNBC, trong suốt 36 tiếng đồng hồ trước đó, sau lễ nhậm chức của ông Biden, các quan chức và báo chí Trung Quốc gần như chỉ nói về các biện pháp trừng phạt mà Bắc Kinh vừa loan báo nhắm vào 28 nhân vật chủ chốt trong chính quyền Trump, trong đó có cả cựu ngoại trưởng Mike Pompeo, hay cựu cố vấn an ninh quốc gia Robert O’Brien.
Nhất cử lưỡng tiện: Đánh Trump, dọa Biden
Đối với giới quan sát, hành động của Trung Quốc không đơn thuần là nhằm trả đũa các quan chức trong chính quyền Trump vào lúc những người này không còn giữ những chức vụ chính thức, mà còn là một thủ đoạn nhằm răn đe các quan chức mới trong tân chính quyền Mỹ.
Giáo sư Ngô Tâm Bá (Wu Xinbo), viện trưởng Viện Nghiên Cứu Quốc Tế Đại Học Phúc Đán (Trung Quốc), nhận định với nhật báo Anh Financial Times ngày 21/01 rằng: “Việc nêu tên của những người bị trừng phạt là một hình thức bêu xấu và sỉ nhục.”
Theo nhân vật đồng thời là cố vấn cho chính phủ Trung Quốc: “Đó chủ yếu là một tín hiệu dành cho chính quyền Trump sắp mãn nhiệm để kết toán mọi việc. Nhưng đồng thời, đó cũng là một lời cảnh báo cho các chính trị gia tương lai của Hoa Kỳ”.
Biden từng gọi Tập là "côn đồ"
Nhật báo Anh nhắc lại rằng ông Biden đã từng tuyên bố sẽ có lập trường cứng rắn chống lại Trung Quốc, và năm ngoái đã mô tả chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là một “kẻ côn đồ”. Gần đây, ông đã bổ nhiệm Kurt Campbell, một chuyên gia kỳ cựu về châu Á, làm người phụ trách cho khu vực.
Antony Blinken, ứng viên ngoại trưởng của ông Biden, trong tuần này cũng xác định rằng dù ông không đồng ý với cách ông Trump thực hiện chính sách Trung Quốc, nhưng ông thấy rằng cựu tổng thống “đã đúng khi thực hiện một cách tiếp cận cứng rắn hơn”. Còn Avril Haines, người sắp trở thành giám đốc tình báo quốc gia của ông Biden, cho biết bà ủng hộ “lập trường cứng rắn” đối với Bắc Kinh, và cách tiếp cận Trung Quốc của Mỹ phải đáp ứng về cơ bản thực tế của một Trung Quốc hiện đang đặc biệt quyết đoán và hung hăng”.
Nhật báo Mỹ The Washington Post hôm 21/01 đã nêu bật thời điểm mà Trung Quốc chọn để công bố quyết định trừng phạt các quan chức trong chính quyền Mỹ mãn nhiệm: Đúng “vào lúc 12 giờ 4 phút (giờ Washington) hôm thứ Tư 20 tháng Giêng, trong khi tổng thống Biden vẫn đang đọc diễn văn nhậm chức”. Đối với tờ báo Mỹ, khi hành động như vậy, giới lãnh đạo Trung Quốc không chỉ đánh vào ê kíp của ông Trump đã mãn nhiệm, mà còn tìm cách bắt nạt và đe dọa chính quyền Mỹ sắp tới, để ép buộc phải sửa đổi hướng đi. Thủ đoạn này, theo The Washington Post, chắc chắn sẽ thất bại vì nhiều lý do.
Ê kíp Biden nhất trí với cáo buộc "diệt chủng" nhắm vào Trung Quốc
Trước hết, lý do khiến Bắc Kinh phẫn nộ là tuyên bố hôm 19/01 của ngoại trưởng Pompeo theo đó chính phủ Trung Quốc đang phạm tội diệt chủng và tội ác chống nhân loại đối với người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số khác ở tỉnh Tân Cương. Bộ Ngoại Giao Trung Quốc đã gọi lời tố cáo của ông Pompeo là một “mớ giấy lộn”, và nói rằng ông Pompeo “đang tự biến mình thành trò cười và một tên hề”. Thế nhưng, theo tờ báo Mỹ, nếu các nhà lãnh đạo Trung Quốc chú ý hơn đến những người đồng cấp mới trong chính quyền Biden, họ sẽ nhận ra rằng chiến lược mạnh mẽ này chắc chắn sẽ thất bại.
Hôm 19/01, trong buổi điều trần trước Thượng Viện, ngoại trưởng Mỹ trong tương lai là ông Antony Blinken đã tuyên bố rằng ông đồng ý với lời buộc tội diệt chủng mà ông Pompeo đưa ra. Ý kiến này không phải là cá biệt. Theo nhiều nguồn tin, ban vận động tranh cử của ông Biden đã đưa ra quyết định như trên sau một cuộc tranh luận nội bộ vào tháng 8.
Về cá nhân ông Blinken, xuất thân từ một gia đình thoát được nạn diệt chủng người Do Thái và các cuộc tàn sát ở Nga, khó có khả năng ông thay đổi cách nhìn và thôi không gọi những gì Trung Quốc làm đối với người Duy Ngô Nhĩ là diệt chủng chỉ vì bị đe dọa. Trong thực tế, sự bắt nạt của Bắc Kinh đã khiến cho việc thay đổi thêm khó khăn, và đó là tính toán sai lầm lớn đầu tiên của ĐCSTQ.
Đối sách cứng rắn với Bắc Kinh "cơ bản là đúng"
Sai lầm thứ hai của Bắc Kinh là đã cho rằng chính quyền Biden không đồng ý với lập trường cơ bản của chính quyền Trump đối với Trung Quốc. Ông Blinken đã không ngần ngại nói với các thượng nghị sĩ rằng chính sách chống Trung Quốc của chính quyền Trump “về cơ bản là đúng” và chính quyền Trump đã “làm đúng khi có một cách tiếp cận cứng rắn hơn với Trung Quốc”, mặc dù ông không đồng ý với cách thức chính quyền Trump thực hiện.
Nói cách khác, chính quyền Biden đang đổi mới thương hiệu chứ không phảỉ sáng tạo lại đối sách chống Trung Quốc của chính quyền Trump. Các quan chức hàng đầu phụ trách châu Á sắp tới đây đều tập trung vào vấn đề cạnh tranh chứ còn quay trở lại lối xưa là chiêu dụ Trung Quốc với hy vọng quan hệ suôn sẻ.
Ngoài ra, trong giới cộng sự viên hiện nay của ông Biden, những người cho rằng Bắc Kinh quan tâm đến việc chơi đẹp đều đã bị mất uy tín. Bản thân Trung Quốc cũng hạ thấp uy tín của mình khi tăng cường truyền bá các thuyết âm mưu về nguồn gốc của Covid-19, kêu gọi mở điều tra về một căn cứ quân sự ở Mỹ trong khi ngăn cản các nỗ lực điều tra nguồn gốc của virus ở Vũ Hán. Bắc Kinh cũng đang lan truyền những lời nói dối về vac-xin của Hoa Kỳ để xóa nhòa sự thật về các vấn đề liên quan đên vac-xin của chính Trung Quốc. Các lãnh đạo cấp cao của ĐCSTQ cũng đang gia tăng đe dọa Đài Loan.
