Trong bối cảnh về cuộc điều tra cáo buộc lạm quyền của Tổng thống Donald Trump liên quan đến Ukraine đang diễn ra, khi đề nghị Tổng thống Ukraine điều tra đối thủ chính trị Joe Biden để mình đạt được ưu thế chính trị cá nhân, bao gồm cả trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, khiến giới chuyên gia pháp lý đang tranh luận về những gì Hiến pháp Hoa Kỳ nói về luận tội.
Từ phải: Noah Feldman, Pamela Karlan, Michael Gerhardt và Jonathan Turley
Hiến pháp Hoa Kỳ quy định trong Điều II, Mục 4, rằng tổng thống, phó tổng thống và tất cả những vị dân cử, có thể bị buộc tội vì "tội phản quốc, hối lộ, hoặc các tội ác và tội nhẹ khác".
Nhưng điều này thực sự có nghĩa gì, từ lâu đã là một đề tài tranh luận.
Hôm thứ Tư, bốn luật sư hiến pháp xuất hiện trước Ủy ban Tư pháp Hạ viện để đưa ra quan điểm của họ - ba người do đảng Dân chủ mời và một người do đảng Cộng hòa.
Sự kiện này đánh dấu một giai đoạn mới của cuộc điều tra luận tội khi ủy ban xem xét việc đưa ra các điều khoản luận tội - tương tự như một bảng liệt kê các cáo buộc. Sau khi một tổng thống bị luận tội tại Hạ viện, Thượng viện sau đó bỏ phiếu về việc kết án và bãi nhiệm.
Trong trường hợp này, tổng thống Mỹ bị cáo buộc lạm dụng quyền lực khi áp lực để được sự ủng hộ chính trị của Ukraine bằng cách từ chối viện trợ quân sự và cuộc họp tại Nhà Trắng với tổng thống Ukraine.
Nhưng hành vi này có xứng đáng bị luận tội và tổng thống Trump có thể bị loại khỏi văn phòng không? Dưới đây là những gì các học giả luật pháp nói.
Ý kiến ủng hộ luận tội
Hành vi của Tổng thống Trump được mô tả qua các lời khai và bằng chứng cho thấy ông rõ ràng phạm cả trọng tội và tội nhẹ không thể chối cãi theo Hiến pháp. Theo lời khai và bản ghi cuộc điện đàm thoại ngày 25/7/2019 giữa hai tổng thống được công bố, Tổng thống Trump đã lạm dụng quyền lực của văn phòng mình, bằng cách đề nghị Tổng thống Ukraine điều tra đối thủ chính trị Joe Biden để mình đạt được ưu thế chính trị cá nhân, bao gồm cả trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Hành động này tự nó đủ điều kiện là một tội trọng và tội nhẹ.
Noah Feldman, trường Luật của đại học Harvard
Hành vi sai trái nghiêm trọng của tổng thống, bao gồm hối lộ, nhờ một lãnh đạo nước ngoài giúp cho cá nhân mình để đổi lấy việc thực thi quyền lực của ông ta, cản trở công lý cũng như cản trở Quốc hội là những hành vi tồi tệ hơn bất kỳ tổng thống nào trước đây đã làm, kể cả những gì các tổng thống phải đối mặt với luận tội đã làm hoặc bị cáo buộc đã làm.
Khi chúng ta áp dụng hiến pháp cho các sự kiện được tìm thấy trong Báo cáo Mueller và các nguồn công khai khác, tôi không thể không kết luận rằng tổng thống này đã tấn công từng biện pháp bảo vệ của Hiến pháp trong việc chống lại sự thiết lập chế độ quân chủ ở đất nước này. Cả bối cảnh và sự nghiêm trọng của hành vi sai trái của tổng thống đều rõ ràng: "Sự ưu ái" mà ông đòi tổng thống Ukraine phải trao cho ông - để đổi lấy việc ông thông qua các khoản tiền mà Ukraine rất cần - thông báo là Ukraine sẽ có một cuộc điều tra hình sự về một đối thủ chính trị.
Cuộc điều tra không phải là hành động quan trọng đối với tổng thống; nhưng thông báo về cuộc điều tra này mới là điều quan trọng, bởi vì sau đó thông báo có thể được sử dụng ở Hoa kỳ để lôi kéo công chúng gạt bỏ đối thủ chính trị của tổng thống vì lo ngại về những cáo buộc tham nhũng.
Michael Gerhardt, trường Luật của Đại học University of North Carolina
Nancy Pelosi: "Tổng thống phải chịu trách nhiệm. Không ai ở trên luật pháp"
Quý vị không thấy ngay bằng trực giác là một vị tổng thống như vậy đã lạm dụng chức vụ của mình, phản bội lợi ích quốc gia và cố gắng làm hỏng quá trình bầu cử hay sao? Tôi tin rằng hồ sơ của các chứng cứ cho ta thấy hành vi sai trái nghiêm trọng này. Nó cho thấy một tổng thống trì hoãn việc gặp một nhà lãnh đạo nước ngoài, trì hoãn tiền hỗ trợ quân sự mà Quốc hội và các cố vấn riêng của ông đồng ý là phục vụ lợi ích quốc gia trong việc thúc đẩy dân chủ và hạn chế sự xâm lược của Nga. Và nó cho thấy một tổng thống àm điều này để ép một nhà lãnh đạo nước ngoài bôi nhọ một trong những đối thủ của tổng thống trong mùa bầu cử đang diễn ra tại Hoa kỳ.
Dựa trên hồ sơ chứng cứ, những gì đã xảy ra trong vụ này là điều mà tôi không nghĩ chúng ta từng thấy trước đây: một vị tổng thống đã nhân đôi việc vi phạm lời thề của mình để "thực thi một cách trung thực" luật pháp và "bảo vệ và bảo vệ Hiến pháp". Bằng chứng cho thấy một tổng thống đã sử dụng quyền hạn của văn phòng mình để yêu cầu một chính phủ nước ngoài tham gia vào việc phá hoại một ứng cử viên tranh cử cho chức tổng thống.
Pamela Karlan, Trường Luật tại Đại học Stanford
Ý kiến phản đối luận tội
Tổng thống Trump sẽ không là tổng thống cuối cùng của chúng ta và những gì còn lại sau khi vụ bê bối này qua đi sẽ định hình nền dân chủ của chúng ta cho các thế hệ sau. Tôi lo ngại về việc hạ thấp các tiêu chuẩn luận tội để phù hợp với một ít bằng chứng và rất nhiều sự giận dữ. Nếu Hạ viện tiến hành việc luận tội chỉ dựa trên các cáo buộc về Ukraine, thì bản luận tội này sẽ nổi bật trong các bản luận tội hiện đại là vụ kiện ngắn nhất, với hồ sơ chứng cứ mỏng nhất, và căn cứ hẹp nhất từng được sử dụng để luận tội một tổng thống. Điều đó không tốt cho các tổng thống tương lai, những người phải lãnh đạo một quốc gia đôi khi có sự chia rẽ rất gay gặt và cay đắng.
Jonathan Turley, trường Luật tại Đại học George Washington vàcông tác viên của BBC.
Ông Jonathan nói tiếp:
''Tôi hiểu. Quý vị đang giận dữ. Tổng thống giận dữ. Bạn bè Dân chủ của tôi giận dữ. Bạn bè Cộng hòa của tôi giận dữ. Vợ tôi giận dữ. Con tôi giận dữ. Ngay cả con chó của tôi dữ ... và Luna là một loại chó không bao giờ giận dữ. Tất cả chúng ta đều giận dữ và sự giận dữ này đã đưa chúng ta đi đâu? Một cuộc luận tội trơn tru sẽ làm cho chúng ta bớt giận dữ hơn hay nó sẽ chỉ đưa ra một lời mời cho sự giận dữ cho mọi chính quyền tương lai?''
''Đó là lý do tại sao điều này sai. Nó không sai vì Tổng thống Trump đúng. Cuộc điện đàm của ông không hề "hoàn hảo" và việc ông ta nói đến gia đình nhà Biden rất không phù hợp. Nó không sai vì Hạ viện không có lý do chính đáng để điều tra nghi vấn Ukraine. Việc sử dụng viện trợ quân sự cho một trao đổi để điều tra đối thủ chính trị của một người, nếu được chứng minh, là một hành vi phạm tội không thể chối cãi. Điều đó không sai vì chúng ta đang trong một năm bầu cử. Không có lúc nào là thời gian tốt cho một bản luận tội, nhưng quá trình này liên quan đến quyền được giữ chức vụ trong nhiệm kỳ này, không phải là nhiệm kỳ tiếp theo.''
''Điều này sai bởi vì đây không phải là cách một tổng thống Mỹ nên bị luận tội. Trong hai năm, các thành viên của Ủy ban này đã tuyên bố rằng các hành vi tội phạm và bị buộc tội đã được thiết lập cho tất cả mọi thứ, từ tội phản quốc đến âm mưu đến cản trở công lý. Tuy nhiên, không có hành động nào được đưa ra để luận tội. Đột nhiên, chỉ vài tuần trước, Hạ viện tuyên bố sẽ bắt đầu một cuộc điều tra luận tội và cuối cùng thúc đẩy một cuộc bỏ phiếu luận tội chỉ trong vòng vài tuần.''
''Để làm được như vậy, Ủy ban Tình báo Hạ viện tuyên bố họ sẽ không yêu cầu một loạt các nhân chứng có kiến thức trực tiếp về bất kỳ sự trao đổi nào. Thay vào đó, ủy ban xúc tiến việc luận tội trên một hồ sơ bao gồm một số ít nhân chứng với kiến thức chủ yếu là nghe lại. Ba cuộc trò chuyện trực tiếp duy nhất với Tổng thống Trump không có tuyên bố về một sự trao đổi nào và hai cuộc trò chuyện trực tiếp khác rõ ràng đã bác bỏ việc có một đòi hỏi như vậy.''
Tại sao phải có quan điểm của các chuyên gia pháp lý?
Đảng Dân chủ - vì họ nắm đa số - đã chọn ba chuyên gia pháp lý trong số những người tham gia. Không có gì đáng ngạc nhiên, tất cả những chuyên gia này đều đồng ý rằng Donald Trump đã có những vi phạm có thể bị luận tội.
Jonathan Turley, được đảng Cộng hòa chọn, thừa nhận rằng hành động của tổng thống không "hoàn hảo", nhưng than thở về sự giận dữ trong chính trị Mỹ và cảnh báo rằng luận tội trong trường hợp này sẽ hạ thấp tiêu chuẩn cho các hành vi bị buộc tội cho các tổng thống tương lai. Lời của Turley, tuy nhiên, không phải là sự bảo chữa toàn diện mà tổng thống muốn có từ các đồng minh chính trị của mình.
Nhiệm vụ đã nêu của Ủy ban Tư pháp trong những ngày tới sẽ là xác định xem các sự kiện được thiết lập trong phiên điều trần của Ủy ban Tình báo trước đó có tạo thành các hành vi bị buộc tội hay không.
Đây là lý do các chuyên gia pháp lý có mặt để giúp ủy ban quyết định. Trong thực tế, có vẻ hầu hết thành viên các ủy ban - cũng như các nhân chứng - đã có quyết định của họ trước đó.
Tại sao các tổng thống trước đây bị luận tội?
Hai tổng thống từng bị luận tội và một người khác từ chức trước khi luận tội có thể xảy ra.
Nhưng không có tổng thống nào từng bị cách chức - điều đó đòi hỏi phải chiếm 2/3 đa số tại Thượng viện.
• Năm 1998, Bill Clinton bị luận tội với lý do khai man và cản trở công lý khi nói dối về bản chất mối quan hệ của mình với Monica Lewinsky và sau đó bị cáo buộc là yêu cầu bà nói dối về điều đó.
• Tổng thống duy nhất khác bị luận tội là Andrew Johnson vào năm 1868. Ông bị luận tội, vì bãi nhiệm thư ký chiến tranh chống lại ý chí của Quốc hội, và một số những vi phạm khác.
• Richard Nixon từ chức năm 1974 trước khi ông có thể bị luận tội về vụ bê bối Watergate.
