Những con đường hoang vắng, những tòa nhà bỏ trống, không người sinh sống, cái gọi là “thành phố ma” của Trung Quốc là chủ đề thu hút báo chí phương Tây cách đây một thập kỷ.
Những bức ảnh về sự phát triển đô thị khổng lồ này đã lan truyền trên mạng cho thấy những cảnh tượng kỳ lạ: các khối tòa chung cư trống rỗng ngập trong bùn đất; những đại lộ rộng không có người và xe cộ qua lại và những công trình kiến trúc bỏ không.
Max Woodworth, phó giáo sư địa lý tại Đại học bang Ohio, Mỹ, người đã viết nhiều về chủ đề này cho biết: “Kết quả là nhiều nơi trông giống như những thành phố nhưng lại chẳng có hoạt động gì bên trong đó”.
“Trung Quốc đã bị đô thị hóa trong nhiều năm và đã chạy đua để nỗ lực hồi sinh những “thành phố ma” đó. Tuy nhiên, tốc độ xây dựng thường vượt xa tốc độ mà những người mới chuyển đến ở, ngay cả khi các nhà đầu tư mua căn hộ khi giá nhà ở Trung Quốc tăng.
Những dự án này gánh khoản nợ khổng lồ
Khi nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục chuyển dịch ra khỏi khu vực nông nghiệp, đô thị hóa và xây dựng đã trở thành hai chất xúc tác cho sự tăng trưởng thần kỳ của Trung Quốc. Năm 1978, chỉ 18% dân số sống ở các thành phố; vào năm ngoái, con số này đã lên tới 64%. Đất nước này hiện có ít nhất 10 siêu đô thị với hơn 10 triệu cư dân đô thị ố. Hơn 1/10 tổng dân số thế giới đang định cư tại các thành phố lớn của Trung Quốc.
Để đáp ứng dòng người khổng lồ này, nước này đã bắt tay vào một kế hoạch xây dựng rộng lớn - và đôi khi, quá mức. Tất cả các dự án xây dựng đều thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Nó cũng có thể thúc đẩy tài chính của chính quyền địa phương thông qua việc bán đất cho các nhà phát triển dự án và sau đó còn có thể thu thuế từ các doanh nghiệp.
Để mang lại cho các thành phố một động lực ban đầu để hướng tới sự sống ở các thành phố mới, các văn phòng chính phủ và doanh nghiệp nhà nước là những người chuyển đến đầu tiên.
Tiếp đó là các tòa nhà công cộng như trung tâm hội nghị, sân vận động thể thao, bảo tàng, đôi khi song song với là các khu dân cư, trường học, ga tàu cao tốc cùng nhiều dự án phát triển nhà ở khác. Sau đó, các khu vực này sẽ được tính toán để thu hút đầu tư tư nhân.
Nhưng khởi động những dự án này đồng nghĩa với việc gánh nợ. Sự bùng nổ xây dựng dựa trên bất động sản làm nền tảng cho sự phục hồi đại dịch của Trung Quốc năm ngoái được tài trợ bởi khoản vay kỷ lục 3.750 tỷ nhân dân tệ (580 tỷ USD) của chính quyền địa phương.
Chính phủ trung ương chủ trương muốn tăng số dân cư thành thị với lý do chính đáng: người dân thành thị có thu nhập cao hơn nâng cao tiêu dùng nội địa, giảm sự phụ thuộc của nền kinh tế vào ngoại thương.
Và kể từ khi Bắc Kinh và Thượng Hải hạn chế nghiêm ngặt số dân nhập cư mới theo hệ thống hukou (giấy phép cư trú) của Trung Quốc, các trung tâm dân cư mới như thế này càng trở nên quan trọng hơn.
Nhưng rủi ro là những thành phố mới này cuối cùng không thể thu hút đủ dân số, các nhà đầu tư, các doanh nghiệp đồng thời không thể tạo ra đủ doanh thu để trả lại số tiền mà đã đầu tư xây dựng.
Tất nhiên, một đống nợ khổng lồ như thế chỉ là một trong những thách thức trong chiến lược thành lập một thành phố từ con số không. Một cộng đồng dân cư cần có con người, công việc, trường học và bệnh viện ở mức tối thiểu, để tồn tại và phát triển.
Những nỗ lực hồi sinh các “thành phố ma”
Nằm ở vùng ngoại ô phía nam của thành phố Ordos của Nội Mông, quận Kangbashi được xem là “thành phố ma” nguyên mẫu cách đây 10 năm và là “thành phố ma” nổi tiếng nhất Trung Quốc với những đại lộ cằn cỗi và những tòa nhà trống trải sừng sững giữa sa mạc.
Nhưng mới đây, các quan chức địa phương khẳng định, mọi thứ đã thay đổi. Họ nói rằng, 91% số nhà trong quận đã có người ở. Trên thực tế, sau 1 năm đóng băng xây dựng, chính phủ đã phê duyệt 6 dự án nhà ở vào năm 2020 và dự kiến sẽ có 3.000 ngôi nhà được xây dựng vào cuối năm nay.
Giá nhà đất đây tăng vọt khi các trường học hàng đầu được chuyển đến đây. Theo Liu Yueyue, 28 tuổi, một nhân viên bán hàng tại một khu dân cư mới ở phía đông bắc của quận, các căn hộ trong một khu phát triển mới đang được bán với giá 9.500 nhân dân tệ (1.500 USD) /mét vuông.
"Liệu những ngôi nhà trong một thị trấn ma có bán được với giá cao như vậy không?" Liu đặt câu hỏi. Một nửa khách hàng của anh là ở ngoài Kangbashi, và hầu hết là các bậc cha mẹ muốn gửi con cái của họ đến các trường học địa phương chất lượng cao ở đây.
Hiện nay, theo các chuyên gia, giáo dục là cứu cánh cho quận Kangbashi. Gần 120.000 người sống ở đây và khoảng 18.500 sinh viên mới đang theo học tại các trường học địa phương, theo điều tra dân số quốc gia và dữ liệu của chính quyền địa phương gần đây. Vào giờ ăn trưa, đường phố tấp nập, nhộn nhịp tiếng nói cười của trẻ em và phụ huynh; ở Quảng trường Thành Cát Tư Hãn, mọi người đi dạo và chơi bóng rổ.
Li Ning, 35 tuổi, một nhân viên tại Ngân hàng Trung Quốc cho biết: “Nơi đây trống rỗng và vắng vẻ ở khắp mọi nơi khi tôi mới chuyển đến đây vào năm 2012. Bây giờ ở đây đã nhộn nhịp hơn, có rất nhiều phương tiện công cộng như xe buýt, bệnh viện và trường học”.
Chính quyền quận Kangbashi hy vọng sẽ đạt mức dân số 200.000 người vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, các hố đào bị bỏ hoang từ lâu để xây dựng nền móng và các công trình thương mại chưa hoàn thành vẫn như là lời nhắc nhở rõ ràng về những khoản đầu tư thất bại.
Mặc dù việc làm của chính phủ và trường học đã thu hút cư dân từ các vùng khác của tỉnh, nhưng Kangbashi lại kém thành công hơn trong việc thu hút các doanh nghiệp tư nhân hoặc thúc đẩy tăng trưởng rộng hơn.
Để có một ví dụ điển hình về cú chuyển mình hồi sinh cho các “thành phố ma”, hãy nhìn vào Trịnh Châu, thủ phủ của tỉnh Hà Nam. Năm 2003, công trình hình quạt Trung tâm Triển lãm và Hội nghị Quốc tế Trịnh Châu khởi công và một khu vực rộng hơn 390 km vuông đã trở thành một công trường xây dựng khổng lồ cho các tòa nhà dân cư và văn phòng ở quận mới Zhengdong. 10 năm sau, một báo cáo của chương trình tin tức truyền hình Mỹ 60 Minutes đã mô tả “những tòa tháp mới không có người ở, những căn hộ hoang tàn và những khu đất trống rỗng”.
Nhưng ngày nay, quận mới Zhengdong nhộn nhịp. Những người phục vụ háo hức vẫy gọi mời chào khách qua đường vào nhà hàng của họ, nhân viên giao đồ ăn len lỏi ra vào đám đông và các chuyên gia tụ tập bên ngoài các tòa nhà văn phòng khi giải lao. Vào các buổi tối mùa hè, bên các khu hồ nhân tạo, các gia đình ngồi xem các màn trình diễn ánh sáng trên “Tháp Big Corn” hoặc Greenland Plaza. Khoảng một nửa số iPhone trên thế giới được sản xuất tại nhà máy 11 năm tuổi của Hon Hai Precision Industry ở Trịnh Châu, hay còn được gọi là Foxconn.
Các chính sách thuận lợi của chính phủ đối với các doanh nghiệp cũng thu hút các nhà máy dược phẩm và xe ô-tô lớn đến khu vực và nền kinh tế của quận mới Zhengdong đã tăng trưởng với tốc độ hàng năm là 25% trong 5 năm, tính đến năm 2015, theo dữ liệu gần đây nhất. Dân số của quận đã tăng 27,5% từ năm 2019 đến năm 2020 và giá bất động sản ở đó đã tăng gấp 10 lần trong thập kỷ qua.
Trịnh Châu còn có một “quận mới” thậm chí còn mới hơn, dự kiến sẽ hoàn thành trước giữa năm 2022. Đó là Đảo Tài chính. Nơi này sẽ có 36 tòa nhà văn phòng tài chính, 4 khách sạn 5 sao, 4 tòa nhà dân cư và 2 tòa nhà chọc trời, với tổng vốn đầu tư khoảng 50 tỷ nhân dân tệ.
“Khi một số phương tiện truyền thông nước ngoài đưa tin rằng Trịnh Châu là một thành phố ma, thành phố đang ở giai đoạn đầu của quá trình phát triển”, Yu Zhengwei, giám đốc kinh doanh của một nhà phát triển bất động sản cao cấp cho biết.
Sun, giáo sư quy hoạch đô thị, nói rằng chính quyền trung ương rất coi trọng vấn đề của các thành phố không có người ở và xem phát triển kinh tế là giải pháp tối ưu. Nhưng cần phải có các động lực tăng trưởng nội bộ, ông nói.
Trong cuốn sách “Những thành phố ma của Trung Quốc” xuất bản năm 2015, tác giả Wade Shepard lập luận rằng công nghiệp, trường học, dịch vụ y tế và giải trí đã “đi đúng hướng và đang hoạt động” giúp thu hút số lượng lớn người dân đến những thành phố mới này và tình trạng “thành phố ma” thường chỉ là tạm thời.
VietBF @ Sưu tầm
