“Trường hợp vợ chồng thuận t́nh trong ly hôn và không có tranh chấp về tài sản, con th́ có thể giải quyết việc ly hôn thông qua thủ tục tại cơ quan có thẩm quyền về đăng kư hộ tịch”. Đây là một đề xuất táo bạo được đưa ra tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hôn nhân và gia đ́nh. Nếu phương án này được chấp thuận, một cặp vợ chồng thuận t́nh ly hôn không cần phải đi đâu xa, không cần phải bước qua cánh cửa nặng nề của ṭa án mà chỉ cần đến ngay UBND cấp xă, nơi đă đăng kư kết hôn để giải quyết việc ly hôn.
 |
| Phó Chánh án TANDTC Tưởng Duy Lượng: ‘Ai sẽ là người thi hành các quyết định ly hôn đó?”. |
Ly hôn “miệng” v́ ngại đến Ṭa án
Theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đ́nh năm và các văn bản hướng dẫn thi hành, kể cả trong trường hợp hai bên thuận t́nh ly hôn th́ họ vẫn phải đến UBND cấp xă, phường để xin xác nhận rồi đến ṭa án để ṭa án tiến hành ḥa giải đoàn tụ. Nếu đáp ứng đủ các điều kiện cần thiết th́ ṭa án mới ra quyết định công nhận ly hôn mà không phải mở phiên ṭa.
Nhiều người đă bước qua cánh cửa ly hôn tâm sự, khi t́nh yêu đă hết, mục đích hôn nhân không đạt được, điều họ ngại nhất chính là đối diện với ṭa án. Chị T. ở quận 1, thành phố Hồ Chí Minh cho biết, trước kia, hai vợ chồng chị lấy nhau 5 năm mà không có con, anh chị thuận t́nh ly hôn. Nhưng v́ ngại đến ṭa án làm thủ tục ly hôn, anh chị thuận t́nh ly hôn “miệng”, đường ai nấy đi. Bẵng đi một thời gian, khi chị đă có một gia đ́nh mới yên ấm, có con trai con gái đuề huề th́ người chồng cũ trở về, ch́a giấy kết hôn ra đ̣i quyền làm chồng. Chị tâm sự, giá như ngày trước chị không “ngại” th́ giờ đă không rơi vào mớ ḅng bong này.
Anh H và chị M lại là công nhân làm chung một khu công nghiệp, yêu và kết hôn chỉ sau 5 tháng quen biết. Sống với nhau mới nảy sinh mâu thuẫn, anh đề nghị chị ly hôn bằng cách … “xé” Giấy đăng kư kết hôn, khỏi phải đến ṭa án cho “ đỡ tốn thời gian, phiền phức”!. Ban đầu chị cũng định phải đến ṭa án làm thủ tục ly hôn cho rơ ràng, nhưng v́ bận công việc, lại ngại đến ṭa án, chị tặc lưỡi đồng ư. Giờ có người khác đến t́m hiểu, muốn tiến tới hôn nhân, chị hoang mang không biết việc chị và anh H “ly hôn” như vậy có được công nhận không, chị có quyền đi lấy chồng mới không?
Ở vùng sâu, vùng xa, vùng nông thôn, đường đến ṭa án huyện xa xôi, người dân nghèo thường có tâm lư ngại đến chốn pháp đ́nh. Nhiều cặp vợ chồng thuận t́nh ly hôn bằng cách tự thỏa thuận “đường ai nấy đi” mà không biết rằng nhiều hệ lụy đang chờ trước mặt.
Thủ tục giải quyết việc thuận t́nh ly hôn đơn giản hơn, đỡ nặng nề hơn thực sự là giải pháp thanh thản cho những cuộc hôn nhân chẳng may đứt gánh giữa đường.
Có thể chọn cơ quan đăng kư hộ tịch hoặc ṭa án?
Nếu việc thuận t́nh ly hôn được thực hiện tại cơ quan có thẩm quyền về đăng kư hộ tịch th́ nơi đăng kư kết hôn cũng là nơi người dân có thể t́m đến để đăng kư ly hôn. Cán bộ hộ tịch là người thụ lư và chủ tịch UBND cấp xă sẽ là người ra quyết định công nhận thuận t́nh ly hôn cho người dân sống trong xă, phường, thị trấn.
Ông Lê Ngọc Văn, Viện Gia đ́nh và giới, Viện Khoa học xă hội Việt Nam cho rằng, sửa luật lần này nên đơn giản hóa thủ tục thuận t́nh ly hôn. Nếu 2 người thuận t́nh, không có tranh chấp về tài sản, con cái th́ chỉ cần ra xă, phường giải quyết là được, không nhất thiết yêu cầu người dân phải đến ṭa án, thủ tục rườm rà quá đôi khi lại ảnh hưởng đến cả 2 bên.
Ủng hộ phương án này, ông Phạm Xuân Phương, Phó giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội cho biết: “Việc giải quyết các trường hợp thuận t́nh ly hôn tại cơ quan hành chính đă được nhiều nước áp dụng. Chẳng hạn, tại Đài Loan chẳng hạn, nếu thuận t́nh ly hôn th́ hai người chỉ cần ra xă trưởng. Chính quyền cấp xă đồng ư cho hai người ly hôn và ghi luôn vào sổ hộ tịch là xong”.
Cũng theo ông Phạm Xuân Phương, đă đến lúc hành chính hóa với các trường hợp thuận t́nh ly hôn, không nên nặng nề rằng tất cả mọi việc đều phải ra ṭa. “Đây sẽ là một bước đột phá hành chính rất lớn bởi việc giải quyết tại cơ quan đăng kư hộ tịch sẽ đơn giản hơn rất nhiều so với giải quyết tại ṭa án” – ông Phương nhận định.
Luật sư Đỗ Ngọc Thịnh, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư kư Liên đoàn Luật sư Việt Nam và luật sư Nguyễn Chiến, Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư Hà Nội đều đồng t́nh với phương án này và cho rằng đó là một quy định rất tiến bộ. Tuy nhiên, luật sư Nguyễn Chiến đề xuất nên để các trường hợp thuận t́nh ly hôn có quyền lựa chọn Cơ quan đăng kư hộ tịch hoặc ṭa án để đề pḥng các trường hợp tranh chấp phát sinh sau ly hôn.
Cũng lo ngại các tranh chấp phát sinh hậu ly hôn, ông Tưởng Duy Lượng, Phó chánh án Ṭa án nhân dân tối cao đặt câu hỏi ai sẽ là người thi hành các quyết định ly hôn đó. Mặc dù hoan nghênh đề xuất giải quyết việc thuận t́nh ly hôn bằng con đường hành chính sẽ giảm áp lực quá tải cho các ṭa án nhưng ông Tưởng Duy Lượng lo ngại với tŕnh độ của cán bộ cấp xă hiện nay, “Nếu hai người thỏa thuận chưa rơ mà chính quyền vẫn công nhận rồi sau này xảy ra tranh chấp th́ giải quyết thế nào?”.
Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường nhận định: đề xuất giải quyết ly hôn thuận t́nh tại cơ quan đăng kư hộ tịch là vấn đề mới đối với Việt Nam nhưng nhiều nước trên thế giới đă có kinh nghiệm thực hiện. Đương nhiên, với tŕnh độ cán bộ cấp xă như hiện nay th́ lo ngại của Phó chánh án TANDTC Tưởng Duy Lượng không phải là không có cơ sở. “Tuy nhiên, trong điều kiện chúng ta cũng đang tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp cấp xă, dự thảo Luật Hộ tịch chuẩn bị báo cáo Chính phủ cũng có hướng có chức danh hộ tịch viên riêng th́ đề xuất giải quyết các trường hợp thuận t́nh ly hôn tại cơ quan đăng kư hộ tịch là một phương án giảm quá tải rất nhiều cho ngành ṭa án”. Bộ trưởng Hà Hùng Cường cũng cho biết Ban soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hôn nhân và gia đ́nh sẽ cân nhắc thêm các điều kiện cụ thể đối với đề xuất này.
Hồng Thúy
Xem xét đề xuất ly hôn thuận t́nh không cần ra ṭa
