|
Trong hơn một thập kỷ, Tesla từng là ngọn hải đăng của ngành ô tô toàn cầu, một biểu tượng cho sự chuyển dịch sang năng lượng sạch, tốc độ đổi mới công nghệ, và tầm nhìn "vượt thời đại" của Elon Musk. Tuy nhiên theo cựu CEO Stellantis, Carlos Tavares, thời kỳ đó có thể sắp khép lại.
Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Les Echos (Pháp), vị lãnh đạo kỳ cựu cho rằng Tesla có thể rút khỏi lĩnh vực ô tô và thậm chí biến mất trong vòng 10 năm tới, dưới áp lực ngày càng lớn từ các đối thủ Trung Quốc, đặc biệt là BYD. Tệ hơn, Elon Musk có thể chuyển sự chú ý của mình sang những mảng khác thay vì tập trung vực dậy Tesla.
Hiện giá trị cổ phiếu của Tesla đang quá cao và phụ thuộc phần lớn vào uy tín của Elon Musk. Bởi vậy sự xao nhãng rồi rời bỏ của tỷ phú này có thể tạo nên một cuộc sụp đổ dây chuyền.
Bỏ rơi
Cựu CEO Tavares từng lèo lái Stellantis, tập đoàn mẹ của Jeep, Peugeot và Citroën, nhận định Tesla đang chịu sức ép mạnh từ BYD, hãng xe Trung Quốc hiện đã vượt Tesla về doanh số xe điện toàn cầu.
Tập đoàn BYD không chỉ cạnh tranh về giá, mà còn vượt trội ở năng suất và khả năng sản xuất quy mô lớn. Trong khi Tesla vẫn gắn liền với hình ảnh công nghệ cao và sản phẩm cao cấp, BYD lại thống trị ở phân khúc phổ thông, nơi thị trường tăng trưởng nhanh nhất.
Theo dữ liệu của IEA, doanh số xe điện toàn cầu năm 2024 đã vượt 17 triệu chiếc, trong đó phần lớn đến từ Trung Quốc. Ở thị trường này, thị phần của Tesla đã giảm từ 16% năm 2020 xuống còn khoảng 5%, dù doanh số vẫn tăng 33% so với cùng kỳ.
Trái lại, BYD đã tận dụng lợi thế sản xuất nội địa, chuỗi cung ứng pin khép kín và chiến lược giá cạnh tranh để mở rộng sức ảnh hưởng ra toàn cầu, từ châu Á đến châu Âu.
Trong bối cảnh đó, cựu CEO Tavares không ngần ngại cảnh báo: "Tesla là một tập đoàn sáng tạo, nhưng họ sẽ bị đánh bại bởi hiệu suất của BYD. Tôi không chắc rằng Tesla sẽ còn tồn tại trong 10 năm nữa."
Cảnh báo của Tavares không chỉ nhắm đến Tesla, mà còn hướng vào Elon Musk, người đang ngày càng phân tán sự tập trung. Tỷ phú giàu nhất thế giới giờ đây không chỉ là "CEO của Tesla", mà còn là lãnh đạo của SpaceX, Neuralink, xAI và gần đây là thành viên cấp cao trong chính quyền Trump, phụ trách Bộ Hiệu quả Chính phủ.
Cựu CEO Tavares đặt giả thuyết rằng Elon Musk có thể rời khỏi ngành ô tô để tập trung vào các lĩnh vực khác như robot hình người hoặc trí tuệ nhân tạo (AI), những mảng mà ông coi là tương lai thực sự của nhân loại.
"Không thể loại trừ khả năng ông ấy sẽ quyết định rời ngành ô tô để tập trung vào SpaceX, AI hay robot. Elon Musk có thể sẽ rời ngành xe điện," Tavares nói.
Điều này không phải không có cơ sở. Trong những năm gần đây, Musk dành nhiều tâm huyết hơn cho dự án robot Optimus và hệ thống AI điều hành, coi đó là nền tảng lâu dài cho "Tesla 2.0".
Thế nhưng chính hướng đi này khiến giới đầu tư lo ngại: liệu Tesla có còn là một công ty ô tô, hay đang biến thành một tập đoàn công nghệ mơ hồ, thiếu định hướng rõ ràng?
Nhiều nhà phân tích lo ngại rằng việc Tesla tái tập trung vào công nghệ tự lái (FSD/Robotaxi) và robot hình người (Optimus) có thể là một canh bạc lớn.
Sự thiếu hụt các mẫu xe mới dành cho người lái thông thường đặt ra rủi ro lớn cho các nhà đầu tư và có thể khiến Tesla không duy trì được tăng trưởng mà không có các mẫu xe ra mắt thường xuyên
Doanh số bán xe vẫn là nền tảng để mở rộng cơ sở người dùng, tạo dữ liệu cho việc phát triển tự lái, và cuối cùng là thúc đẩy doanh thu phần mềm (FSD). Tuy nhiên, việc bỏ bê mảng xe hơi cốt lõi có thể làm suy yếu nền tảng đó.
Nguy cơ sụp đổ
Ở một khía cạnh khác, cựu CEO Tavares gọi giá trị vốn hóa của Tesla là "cao đến mức phi thực tế" (stratospheric). Dù doanh thu quý gần nhất của hãng đạt 28 tỷ USD, tăng 12% so với cùng kỳ, nhưng đà tăng trưởng này đang bị bào mòn bởi cạnh tranh. Cổ phiếu Tesla từng lao dốc 39% vào tháng 3, trước khi hồi phục nhẹ và chỉ còn tăng 8,6% tính từ đầu năm.
Lợi nhuận gộp của Tesla đã giảm đáng kể (từ mức đỉnh 17% năm 2022 xuống 3.4% trong nửa đầu năm 2025) do phải liên tục cắt giảm giá để bảo vệ thị phần, đặc biệt là ở Trung Quốc và Châu Âu, trước sự cạnh tranh về giá của BYD. Thậm chí ông Tavares đã từng cảnh báo về một "cuộc tắm máu" nếu các nhà sản xuất EV đi theo chiến lược "chạy đua xuống đáy" về giá của Tesla.
Bởi vậy giới phân tích cho rằng, phần lớn giá trị của Tesla phản ánh niềm tin vào Elon Musk hơn là vào doanh số hay lợi nhuận. Bởi vậy nếu Musk rời đi hoặc mất tập trung, cấu trúc niềm tin đó có thể sụp đổ, kéo theo hiệu ứng domino với toàn bộ thị trường xe điện Mỹ.
Tesla đang tìm cách củng cố niềm tin đó bằng gói lương thưởng trị giá 1.000 tỷ USD trong 10 năm dành cho Musk, kèm theo mục tiêu đưa vốn hóa công ty lên 8,5 nghìn tỷ USD.
Tuy nhiên, hai tổ chức tư vấn cổ đông lớn đã khuyến nghị phản đối, vì cho rằng ban lãnh đạo Tesla có quá nhiều quyền tự quyết trong việc đánh giá thành tích của Musk.
Thêm nữa, giá trị vốn hóa thị trường cao ngất ngưởng của phản ánh niềm tin của nhà đầu tư rằng công ty là một công ty công nghệ, chứ không chỉ là một nhà sản xuất ô tô. Tuy nhiên, Tavares cho rằng mức định giá này có thể dẫn đến tổn thất khổng lồ nếu Tesla không thể chứng minh được tính hiệu quả và lợi nhuận trước sự cạnh tranh của BYD.
Tờ Fortune nhận định nếu Tesla không thể duy trì lợi thế về công nghệ, chi phí và sản phẩm, nguy cơ bị BYD và các hãng Trung Quốc "bỏ lại phía sau" là có thật.
Bằng chứng là khi các đối thủ Trung Quốc liên tục tung ra các mẫu xe mới với chu kỳ ngắn, Tesla lại dựa vào các mẫu xe cũ (Model 3 và Model Y) và đặt cược tương lai vào những công nghệ đột phá như xe tự lái (Robotaxi) và robot hình người. Ông Tavares tin rằng chiến lược này là quá rủi ro và không bền vững trong dài hạn.
Trong kịch bản xấu nhất, nếu Elon Musk thực sự rút khỏi lĩnh vực ô tô, Tesla có thể mất đi linh hồn sáng tạo, thứ từng giúp hãng vượt xa mọi đối thủ trong suốt một thập kỷ. Và như lời Tavares, việc Elon Musk rời ngành xe điện có thể là dấu chấm hết cho thời kỳ vàng son của Tesla.
Phát biểu của Carlos Tavares không chỉ là một dự đoán táo bạo, mà còn là lời cảnh tỉnh. Tesla đang ở giữa ngã ba đường: hoặc tái định vị mình trong cuộc đua khốc liệt với Trung Quốc và tái tập trung vào cốt lõi, hoặc sẽ trở thành một biểu tượng hết thời.
Nếu điều đó xảy ra, "Tesla biến mất trong 10 năm" có thể không còn là lời tiên đoán viễn tưởng, mà là một kịch bản hoàn toàn có thể xảy ra.
VietBF@ Sưu tập
|
|
