Bóng đá: 5 phát minh chiến thuật vĩ đại nhất

Lịch sử bóng đá thế giới đã trải qua một quá trình hình thành và phát triển lâu dài. Trong suốt quá trình đó, sự ra đời của những sơ đồ chiến thuật đã góp phần làm thay đổi bộ mặt của môn thể thao hấp dẫn nhất hành tinh.

Herbert Chapman: Cha đẻ chiến thuật W-M kinh điển

Herbert Chapman được nhắc đến như một trong những vị huấn luyện viên vĩ đại nhất lịch sử bóng đá Anh cũng như của CLB Arsenal. Chapman luôn được người ta nhớ đến với tư cách là người đã khai sinh ra chiến thuật W-M từng làm điên đảo thế giới bóng đá vào những năm 20 của thế kỷ trước. Vào thời điểm mà Chapman cầm quân, bóng đá khi đó còn khá hoang sơ và chưa có nhiều những khái niệm về chiến thuật đội hình. Đa phần các đội bóng khi đó đều theo đuổi một sơ đồ “siêu tấn công” 2-3-5. Vào năm 1925, Chapman đến với Arsenal và đây cũng là thời điểm luật việt vị có sự thay đổi. Số cầu thủ đối phương tối thiểu để đảm bảo một cầu thủ không bị việt vị giảm từ 3 xuống 2. Và với óc quan sát nhạy bén của một chiến lược gia đại tài, Chapman là người đầu tiên phát hiện ra cách lợi dụng luật việt vị này để mang lại hiệu quả tối đa cho đội bóng. Ông đã quyết định kéo một tiền vệ ở giữa sân về đá trung vệ, đưa sơ đồ phổ biến 2-3-5 khi đó về dạng 3-2-5 (W-M). Chiến thuật kinh điển W-M này đã tồn tại gần 30 năm trước khi nó bị “khai tử” bởi đội hình 4-2-4, được người Hungary sau đó là người Brazil sáng chế. Cũng nhờ chiến thuật W-M này mà Chapman đã gặt hái được nhiều thành công cùng Arsenal và bước vào ngôi đền của những HLV huyền thoại.

Chiến thuật W-M kinh điển của Chapman

Helenio Herrera: Người nâng tầm hệ thống phòng ngự Catenaccio kinh điển

Nhắc đến Herrera là nhắc đến một hệ thống phòng ngự kiên cố bậc nhất thế giới có tên gọi Catenaccio, và tên tuổi của ông gắn liền với những thành công của Inter Milan. Thực ra hệ thống chiến thuật phòng ngự Catenaccio không phải do Herrera phát minh ra. Nó là do HLV người Áo Karl Rappan tìm ra vào đầu những năm 30 của thế kỷ trước. Điểm cốt lõi trong hệ thống phòng ngự Catenaccio gồm 3 hậu vệ, trong đó có một hậu vệ quét (sweeper) có tố chất thông minh, phán đoán tốt và hai hậu vệ dập (stopper) to khỏe, tỳ đè tốt chơi ở ngay phía trước. Đây được xem là hệ thống phòng ngự hữu hiệu để đối chọi lại với chiến thuật siêu tấn công W-M thời bấy giờ. Tuy nhiên hệ thống Catenaccio chỉ thực sự được nâng lên một tầm cao mới và trở thành hình mẫu cho các đội bóng khi nó được tiếp thu bởi Helenio Herrera. Herrera đã bố trí một hậu vệ ngay phía trước mặt thủ môn làm nhiệm vụ bọc lót, dọn dẹp. Trong khi đó các cầu thủ khác ở tuyến phòng ngự và tiền vệ cùng nhau tạo thành 2 tầng phòng ngự với những nhiệm vụ kèm người được phân công cụ thể, chứ không đơn thuần chỉ có 2 hậu vệ dập như của Rappan. Người Ý chính là những người áp dụng thành công nhất chiến thuật phòng ngự này và nó trở thành một thương hiệu đặc trưng riêng của họ.

Rinus Michels: Cha đẻ chiến thuật bóng đá tổng lực

Tên tuổi của Rinus Michels gắn liền với thứ bóng đá tấn công tổng lực làm mê hoặc lòng người và là chiến thuật kiểu mẫu cho bất cứ đội bóng nào muốn theo đuổi lối đá tấn công đẹp mắt. Tại World Cup 1974 trên đất Đức, Michels đã trình làng cho bóng đá thế giới thấy được thế nào gọi là bóng đá tấn công đích thực. Với bộ tứ huyền ảo Johan Cruyff, Johan Neeskens, Ruud Krol và Rob Rensenbrink, Rinus Michels đã cho ĐT Hà Lan chơi với thứ bóng đá đầy tính phóng khoáng, không gò bó, tất cả các cầu thủ đều có thể lao lên phía trước trong một sự di chuyển hoán đổi linh hoạt và uyển chuyển giữa các vị trí. Điểm cốt lõi trong chiến thuật này của Rinus Michels là tốc độ và sự chính xác, đòi hỏi các cầu thủ phải có nền tảng thể lực dẻo dai và nhanh nhẹn trong mọi tình huống.

Helenio Herrera nổi danh với "Catenaccio" huyền thoại

Pep Guardiola: Đỉnh cao của “nghệ thuật” tiqui-taca

Pep Guardiola đang cùng Barca thống trị thế giới với chiến thuật tiqui-taca được ngợi ca là mạnh nhất trong lịch sử. So với bóng đá tổng lực mà Rinus Michels từng phát minh, tiqui-taca còn biến ảo, khó lường và đẹp mắt hơn nhiều. Chiến thuật tiqui-taca (hiểu nôm na là lối đá ban bật dựa trên những đường chuyền ngắn và chạy chỗ nhằm kiểm soát bóng càng nhiều càng tốt để kéo giãn đội hình đối phương từ đó tạo ra những cơ hội ghi bàn) được biết đến dưới triều đại của HLV Luis Aragones khi ông còn dẫn dắt ĐT Tây Ban Nha. Tuy nhiên Barca mới là đội bóng thi triển lối đá này thành công nhất và hiệu quả nhất. Pep Guardiola chính là người đã có công đưa chiến thuật này lên một tầm cao mới, tiệm cận hai từ “hoàn hảo” cho một chiến thuật trong bóng đá. Trong tương lai Barca của Pep hứa hẹn sẽ còn thống trị với chiến thuật tiqui-taca này.

4-4-2: Niềm tự hào của người Anh

Người Anh đã lần đầu tiên và duy nhất cho tới thời điểm này vô địch thế giới năm 1966 khi áp dụng thành công sơ đồ 4-4-2 và sơ đồ này về sau đã trở thành hình mẫu cho mọi đội bóng áp dụng. Sơ đồ 4-4-2 có thể chia làm nhiều loại nhưng phổ biến nhất vẫn là mô hình 4 tiền vệ hình kim cương hoặc 4 tiền vệ giăng ngang ở giữa sân. Để đội hình 4-4-2 có thể vận hành tốt, tuyến tiền vệ phải duy trì cự ly hợp lý, có khả năng dâng cao nhanh chóng để hỗ trợ tấn công và rút kịp thời về để hỗ trợ phòng ngự khi bị phản công. Sự xuất hiện của 4-4-2 đóng vai trò quan trọng làm cơ sở để nhiều chiến thuật "biến thể" khác ra đời.

Theo 24H