Taliban trải thảm đỏ cho sáng kiến Vành đai và Con đường

[sunshine1104]

Taliban trải thảm đỏ cho sáng kiến Vành đai và Con đường
Chính quyền mới của Taliban bày tỏ sẵn sàng tham gia sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh được cho là sẽ thận trọng.

Đầu tuần trước, phát ngôn viên Taliban Zabiullah Mujahid cho biết chính quyền mới tại Afghanistan muốn tham gia Hành lang Kinh tế Trung Quốc - Pakistan (CPEC), dự án trị giá 50 tỷ USD thuộc sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Bắc Kinh.

Ngoại trưởng Pakistan Shah Mehmood Qureshi hôm 8/9 cũng chủ trì một cuộc họp trực tuyến với những người đồng cấp tại Trung Quốc, Iran, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan, các nước láng giềng của Afghanistan, để thảo luận về tương lai quốc gia này.

"Tình hình tại Afghanistan vẫn phức tạp và dễ biến động. Chúng tôi hy vọng tình hình chính trị sẽ sớm ổn định và dẫn đến trạng thái bình thường. Thực tế mới đòi hỏi chúng ta phải loại bỏ những góc nhìn cũ, phát triển những hiểu biết mới và tiến hành cách tiếp cận thực tế, hợp lý", Qureshi viết trên Twitter sau đó.

Tại cuộc họp, Trung Quốc cam kết viện trợ khẩn cấp 31 triệu USD cho Afghanistan, bao gồm ngũ cốc, đồ dùng mùa đông, vaccine và thuốc. "Điều Trung Quốc có thể làm bây giờ là duy trì những mối liên hệ cần thiết với Taliban trong các hoạt động kinh tế thông thường vào trao đổi giữa người dân", tờ Global Times thuộc People's Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, cho hay.

Theo một nguồn tin giấu tên thân cận với Taliban, Trung Quốc đã hứa hẹn với họ về những dự án tiềm năng tại Afghanistan kể từ năm 2018. "Có những thỏa thuận miệng về đầu tư giữa Bắc Kinh và Taliban. Ngay khi chính quyền của Taliban được toàn cầu công nhận, Trung Quốc sẽ bắt đầu tiến hành các dự án cơ sở hạ tầng tại đất nước đã bị chiến tranh tàn phá", nguồn tin nói.

Andrew Small, chuyên gia cấp cao về châu Á tại Quỹ Marshall của Đức, cũng cho rằng những đề nghị đầu tư ngay lập tức của Taliban tạo đòn bẩy cho Bắc Kinh. Tuy nhiên, ông nhận định mặc dù Trung Quốc sẽ nhanh chóng cung cấp một số hỗ trợ kinh tế, việc hợp tác sâu rộng hơn có lẽ diễn ra một cách thận trọng.

"Bắc Kinh sẽ rất vui lòng đưa ra những hứa hẹn, hay tham gia các cuộc thảo luận về triển vọng mở rộng BRI và CPEC. Tuy nhiên, họ sẽ không triển khai bất cứ việc gì trên thực tế, cho đến khi đủ tin tưởng vào các điều kiện chính trị và an ninh", Small phân tích.

Các chuyên gia còn chỉ ra rằng Taliban không có nhiều lựa chọn về nhà đầu tư. "Trung Quốc được dự đoán sẽ sẵn sàng giúp chính quyền của Taliban, sau khi Mỹ rút khỏi khu vực rất quan trọng với Trung Quốc", Hasaan Khawar, nhà phân tích chính sách công tại Pakistan, đánh giá.

Trung Quốc dường như nắm rõ về nguồn tài nguyên khoáng sản dồi dào tại Afghanistan, bao gồm mỏ đồng Mes Aynak được cho là lớn thứ hai thế giới về trữ lượng khai thác. Tập đoàn Luyện kim Trung Quốc từng ký hợp đồng cho thuê thăm dò mỏ này trị giá 3 tỷ USD vào năm 2008, nhưng công việc bị đình trệ hơn một thập kỷ vì những lo ngại an ninh.

Theo giới quan sát, việc dự án thăm dò mỏ Mes Aynak bị "đắp chiếu" là lời nhắc nhở hữu ích với Trung Quốc rằng những khoản đầu tư lớn có thể dễ dàng thất bại như thế nào trong bối cảnh bất ổn.

"Đồng rất cần thiết đối với dây điện, đồ điện tử, động cơ và nhiều sản phẩm khác được sản xuất tại Trung Quốc, nhưng họ sẽ không vội vàng tự đặt mình vào tình thế rủi ro", Jeremy Garlick, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Kinh tế Prague của Czech, nhận định. "Tôi cho rằng Trung Quốc sẽ cân nhắc kỹ lưỡng bất kỳ quyết định nào về can thiệp sâu hơn vào Afghanistan".

Nguy cơ xảy ra giao tranh, cùng khả năng lãnh thổ Afghanistan bị lợi dụng làm bệ phóng cho chủ nghĩa khủng bố toàn cầu là mối lo ngại lớn nhất đối với cộng đồng quốc tế, bao gồm Trung Quốc. Các chuyên gia tin rằng nếu Taliban không kiểm soát được vấn đề này, Trung Quốc sẽ không thể đầu tư dù muốn hay không.

Theo chuyên gia Small, Trung Quốc không muốn Afghanistan dưới thời Taliban trở thành trung tâm kết nối tại khu vực nếu các phiến quân dễ dàng hoạt động ở nước này.

"Bắc Kinh vốn lo ngại về điều kiện an ninh ngày càng xấu đi đối với CPEC. Giờ đây, họ lại đặt ra những câu hỏi lớn về khả năng Tehrik-i-Taliban Pakistan, nhánh tại Pakistan của Taliban, được khích lệ và ủng hộ sau chiến thắng của Taliban", Small cho hay.

Trong khi đó, giới chức Pakistan hoan nghênh mong muốn tham gia CPEC của Taliban. Tại cuộc họp báo hôm 7/9, Bộ trưởng Nội vụ Pakistan Sheikh Rashid Ahmed cho biết tiến trình của Pakistan và Afghanistan có mối liên hệ với nhau.

Tuy nhiên, một số chuyên gia đánh giá Pakistan cần thận trọng về việc cho phép CPEC được mở rộng sang Afghanistan.

"Pakistan vốn gặp rắc rối về ổn định nội bộ và chủ nghĩa khủng bố. Nếu mở rộng CPEC đến Afghanistan, rủi ro sẽ càng gia tăng", Garlick, tác giả một cuốn sách về BRI, cảnh báo.