Ông Trump không bắt tay bà Pelosi. Bà Pelosi xé diễn văn của ông Trump vì cho rằng ông ta nói láo. Đó là những hình ảnh và thông điệp người Mỹ nhớ nhất về ngày thứ Ba 4/2/2020, chứ không phải nội dung của thông điệp liên bang, điều mà ai cũng biết trước là nó nói gì.
Trên diễn đàn này của Tiếng Dân, đã nhiều lần tôi viết, dịch, trình bày nhiều luận điểm về sự chia rẽ trong lòng xã hội Mỹ. Sự chia rẽ này mang tính văn hóa và kinh tế, cũng như ý thức hệ. Hai bờ biển của nước Mỹ phồn thịnh, bỏ lại đằng sau vùng trung tâm nghèo nàn. Hai bờ biển của nước Mỹ đúng nghĩa là hình ảnh một Hợp Chúng quốc, đa dạng, toàn cầu hóa. Vùng trung tâm chủ yếu là người da trắng, theo đạo cơ đốc.
Sự biến động của toàn cầu hóa, của hai bờ biển của nước Mỹ đưa đến những giá trị mới, cấp tiến, vị tha hơn phần còn lại bảo thủ của nước Mỹ.
Người ta bàn luận nhau liên tục trong suốt ba năm qua về nước Mỹ dưới quyền Tổng thống Trump. Người ta bênh cho bên này chỉ trích bên kia, người thì cho Cộng hòa tốt hơn, người cho là Dân chủ đúng đắn. Người ta phỏng đoán là ai sẽ thắng rong cuộc bầu cử tới đây vào tháng 11.
Nhưng tất cả những tranh luận này chỉ là bề nổi bên ngoài của chính trị nước Mỹ. Đằng sau chính trị, sự thay đổi xã hội mới là quan trọng.
Nhưng điều gì thay đổi xã hội?
Đó là thời gian.
Một người cho là sống dai thì cũng có ba vạn sáu nghìn ngày trên cõi đất này. Ông ta/bà ta cùng với những người cùng thế hệ với mình rồi cũng phải ra đi. Khi họ ra đi như vậy, họ mang theo những quan niệm sống của thế hệ của họ, của thời đại của họ đi theo.
Những quan niệm sống đó, thế hệ đó sẽ được thay thế bằng thế hệ trẻ hơn, và dĩ nhiên những gì thế hệ trẻ này suy nghĩ sẽ là tương lai.
Một thế hệ trẻ như vậy đang chuẩn bị cầm quyền ở Mỹ
Đây là những người trẻ tuổi sinh ra trong khoảng 1981 đến 1996. Họ còn được gọi là thế hệ thiên niên kỷ (Millennial). Quan niệm sống cũng như lý tưởng của họ sẽ là tương lai của nước Mỹ.
Theo thăm dò của Pew, 57% thế hệ Thiên niên kỷ có khuynh hướng cấp tiến, chỉ có 12% có khuynh hướng bảo thủ. Một thăm dò của Đai học Harvard cho thấy, có đến 70% những người Mỹ dưới 30 tuổi, không thích ông Trump.
Trước đây cũng có quan niệm rằng, khi người ta còn trẻ, người ta sẽ có khuynh hướng cấp tiến, khi về già sẽ bảo thủ hơn.
Nhưng những nghiên cứu gần đây cho thấy, trải nghiệm chính trị của một người trong lứa tuổi lớn lên sẽ chi phối quan điểm chính trị của người đó suốt đời. Những người Mỹ lúc 18 tuổi chứng kiến việc hạ bệ Tổng thống Nixon, phần đông bầu cho ông Obama, nhưng những người trẻ hơn họ, sống dưới thời phồn thịnh của Tổng thống Cộng hòa Reagan lại bầu cho đối thủ của Obama (cấp tiến) là ông Romney (bảo thủ).
Thế hệ Millennial lúc 18 tuổi chứng kiến cái gì? Họ chứng kiến khủng hoảng kinh tế thời Bush, sự hồi phục thời Obama. Họ chứng kiến các công ty dược phẩm và bảo hiểm Mỹ câu kết với nhau tàn phá cuộc sống của người Mỹ, họ chứng kiến nợ nần của học phí đại học chồng chất, họ chứng kiến tài sản của nước Mỹ tập trung ngày càng nhiều vào 1% dân số,…
Những người Mỹ trẻ tuổi này đang bước vào chính trường với những quyết tâm thay đổi hiện trạng mà gia đình họ gánh chịu, và họ cũng đang gánh chịu. Họ quan niệm rằng y tế và giáo dục là quyền của mỗi con người, và vì thế họ ủng hộ những cải cách cấp tiến.
Theo thăm dò của Pew, trong khoảng thời gian 2015-2017 có tới phân nửa những người Cộng hòa trẻ tuổi thuộc thế hệ Millennial bỏ đảng. Năm 2018 chỉ có 12% thế hệ này nhận mình là có ý thức hệ bảo thủ Cộng hòa.
Trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2018, một loạt các chính trị gia thế hệ Millennial bước vào chính trường, mà đa số mang màu sắc cấp tiến của đảng Dân chủ. Có thể kể ra các khuôn mặt như: Alexandria Ocasio-Cortez (30 tuổi), Pete Buttigieg (38), Lauren Underwood (33), Haley Stevens (36), …
Đảng Cộng hòa không phải không nhận ra rằng họ đang không có thế hệ kế thừa, khi mà Tổng thống Trump là Tổng thống… già nhất khi bắt đầu cầm quyền trong lịch sử nước Mỹ. Các đồng minh của ông Trump trong Quốc hội, cũng như những nhân viên hành pháp dưới quyền ông cũng đều là bậc … trưởng thượng cả. Tuy nhiên những tiếng nói của Đảng Cộng hòa, mong muốn thu hút một sự đa dạng về thế hệ cũng như văn hóa, đã bị át đi sau khi ông Trump thắng cử 2016. Bây giờ họ chỉ bám lấy ông Trump, với một tập thể U80, đẩy xã hội Mỹ về hướng bảo thủ càng nhiều càng tốt.
Điều làm cho nhóm bảo thủ ở Mỹ hiện vẫn yên lòng là lớp người Mỹ trẻ tuổi ít đi bầu cử. Nhưng chuyện này cũng đang thay đổi khi vào năm 2018 có đến 42% Millennial đi bỏ phiếu, gấp đôi con số bốn năm về trước. Việc này góp phần tạo nên làn sóng xanh vào năm 2018 đưa Đảng Dân chủ chiếm Hạ Viện, và nhiều vị trí cầm quyền khác ở nhiều tiểu bang, cũng như gần hết số dân biểu liên bang của đảng Cộng hòa ở bang Cali thất cử. Một số thăm dò cho biết có đến 60% người Mỹ dưới 30 tuổi dự định sẽ đi bầu vào năm 2020.
Trong buổi diễn văn thông điệp liên bang tối 4/2/2020, mỗi khi ông Trump ca ngợi điều gì của chính ông, thì người ta lại thấy mấy mươi chiếc đầu bạc Cộng hòa lại hân hoan, đứng lên hoan hô. Thay vì hoan hô và hùng hục kéo nước Mỹ lui lại với những tư tưởng bảo thủ, họ nên tìm kiếm những giải pháp ôn hòa, tìm kiếm những con người ôn hòa, nếu không, thì càng kéo sự đổ vỡ lại càng lớn.
Tổng Thống Mike Pence đang vỗ tay trong lúc bà Chủ Tịch Hạ Viện Nancy Pelosi xé ấn bản diễn văn của Tổng Thống Donald Trumps, sau khi ông kết thúc đọc diễn văn này tại Quốc Hội đêm thứ Ba, 4 tháng 2, 2020. (Mandel Ngan/ AFP via Getty Images)
Tờ Time viết trong số ra ngày 3/2/2020, rằng những người Mỹ trẻ tuổi sẽ cầm quyền, không sớm thì muộn, dù bạn có thích họ hay không.
Không có con người nào, ý thức nào cưỡng lại được thời gian và tuổi trẻ cả.
