Có một câu chuyện mới đang được lan truyền ở phương Tây: Ukraine không còn thua nữa. Lập luận này khiến Washington cân nhắc viện trợ tên lửa Tomahawk cho Kiev, thậm chí Tổng thống Donald Trump còn dự đoán rằng Ukraine có thể giành lại toàn bộ lãnh thổ trước chiến tranh. Nhưng thực tế đang phản ánh điều ngược lại, nhà báo Mỹ Geoff LaMear bình luận.
Tổng thống Nga Vladimir Putin trong chuyến thăm trụ sở Quân khu phía Nam của Nga. (Ảnh: Getty Images).
Trong bài bình luận trên Real Clear World, nhà báo LaMear cho biết, những người cho rằng Ukraine không còn thua nữa dựa trên lập luận khả năng tấn công tầm xa ngày càng mạnh của Kiev, cùng với khủng hoảng kinh tế và dân số đang rình rập nước Nga, sẽ buộc Moscow phải chấp nhận một thỏa thuận có lợi hơn cho Ukraine và phương Tây. Lập luận này khiến Washington cân nhắc việc viện trợ tên lửa Tomahawk cho Kiev, và thậm chí Tổng thống Donald Trump còn dự đoán rằng Ukraine có thể giành lại toàn bộ lãnh thổ trước chiến tranh.
Nhưng thực tế phũ phàng phản ánh điều ngược lại. Nga vẫn kiên định với chiến lược tiêu hao, đồng thời nâng cấp mạnh mẽ khả năng tấn công tầm xa của mình. Trong bối cảnh đó, những mục tiêu “tối đa” mà Kiev đặt ra – giành lại tất cả các vùng lãnh thổ bị chiếm và đánh bại hoàn toàn Nga – vẫn là điều bất khả thi.
Nga đang thắng – và có lý do để không đàm phán
Chính quyền Trump hiện dao động giữa hai thái cực: vừa mềm mỏng vừa cứng rắn với Moscow. Nếu sự thay đổi giọng điệu của ông Trump gầ đây chỉ là một “chiêu thương lượng”, thì ông sẽ nhanh chóng thất vọng. Nga không muốn đàm phán đơn giản vì họ đang ở thế thắng. Trong một cuộc trao đổi đáng chú ý, ông Trump cũng từng nói thẳng với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky rằng: “Ông không có bài để chơi đâu".
Thực tế đúng như vậy. Ukraine có một số lợi thế – năng lực drone gần như tương đương với Nga, sự hỗ trợ tài lực từ phương Tây, các lực lượng đặc nhiệm Ukraine cũng đạt được nhiều thành công đáng kể, như phá hủy hàng loạt máy bay ném bom chiến lược của Nga trong một vụ tấn công bằng UAV táo bạo trên đất Nga.
Tuy nhiên, đây vẫn là cuộc chiến tiêu hao. Lợi thế của Ukraine chỉ đủ để tạo ra những chiến thắng ngắn hạn – như chiến dịch phản công Kharkov năm 2022 hay chiến dịch Kursk năm 2024 – chứ không thể lật ngược xu hướng dài hạn.
Nga vẫn vượt trội gấp đôi Ukraine về pháo binh, theo chính ước tính của Ukraine, và sản xuất vũ khí tấn công tầm xa nhiều hơn toàn khối NATO. Trong một cuộc chiến mà chiến hào chứ không phải cơ động là yếu tố quyết định, thì hỏa lực mới là vua.
Bài toán nhân lực – điểm yếu chết người của Kiev
Ukraine đang cố gắng bảo tồn thế hệ trẻ cho giai đoạn hậu chiến, nên chủ yếu tuyển quân trung niên. Nhưng chiến lược này đang đi đến giới hạn: nhiều binh sĩ thương tật vẫn phải ở lại quân ngũ. Có trường hợp mất chân hoặc mắt vẫn được điều sang làm bảo trì hoặc lái xe tăng.
Nguồn nhân lực suy kiệt khiến Ukraine không thể giữ vững mọi mặt trận. Nhiều khu vực chỉ còn được bảo vệ bằng bãi mìn, thay vì quân phòng thủ. Khi lực lượng bị mòn đi, mỗi km chiến tuyến còn lại càng dễ bị xuyên thủng – điều này có thể khiến đà tiến chậm của Nga trở thành làn sóng tràn lấn không thể đảo ngược.
Hỗ trợ của Mỹ không thể thay đổi cán cân
Dù Washington có tăng cường viện trợ, Nga vẫn không tin rằng cán cân chi phí – lợi ích đã thay đổi. Nếu sự cứng rắn mới của ông Trump chỉ là đòn gió đàm phán, Moscow sẽ dễ dàng nhận ra.
Nhưng nếu đây là chuyển hướng chính sách thật sự, thì Mỹ vẫn phải đối mặt với thế tiến thoái lưỡng nan. Một phần vì Washington đã có lợi ích kinh tế trực tiếp ở Ukraine, sau khi ký thỏa thuận khai thác khoáng sản giữa hai nước. Nếu Nga chiếm sâu hơn ở Donbas, những mỏ khoáng Mỹ nhắm tới sẽ rơi vào tay Nga.
Tuy nhiên, kéo dài cuộc chiến không giúp ích gì: chiến tranh tiêu hao chỉ làm Nga mạnh hơn trong dài hạn, và Mỹ có nguy cơ mất trắng lợi ích.
Châu Âu trả giá đắt
Hiện nay, Mỹ chủ yếu bán vũ khí cho châu Âu, sau đó các nước này chuyển giao cho Ukraine. Cách làm này giúp Mỹ vừa thu lợi quốc phòng, vừa khiến Nga bị bào mòn, nhưng cũng khiến châu Âu phụ thuộc nặng nề hơn vào Washington.
Nếu các nước NATO dồn ngân sách mua vũ khí Mỹ cho Ukraine, họ sẽ thiếu nguồn lực bảo vệ chính mình. Những vụ máy bay Nga xâm phạm không phận Estonia và Ba Lan cho thấy NATO đang có lỗ hổng nghiêm trọng về năng lực phòng không và cảnh báo sớm.
Theo nhà báo LaMear, việc châu Âu tự chủ về quốc phòng – phát triển công nghiệp quân sự và tích hợp năng lực liên minh – sẽ đem lại lợi ích bền vững hơn cho cả NATO và Mỹ.
Rõ ràng, sức mạnh kinh tế của Mỹ không thể làm thay đổi quyết tâm chiến đấu của Nga, vì Moscow coi Ukraine là lợi ích cốt lõi – giống như việc Washington sẽ phản ứng dữ dội nếu Trung Quốc lập liên minh quân sự ngay ở Mexico. Ba năm trừng phạt chỉ khiến Nga thích ứng nhanh hơn, trong khi lại thúc đẩy xu hướng giảm dự trữ USD toàn cầu, làm xói mòn vị thế đồng USD.
Vì thế, nhà báo LaMear cho rằng, Washington nên tận dụng thế bế tắc hiện nay để thúc đẩy châu Âu tự gánh vác trách nhiệm an ninh, thay vì duy trì sự phụ thuộc. “America First” – nước Mỹ trước hết – có nghĩa là đặt lợi ích của Mỹ lên hàng đầu, và để châu Âu tự lo cho chính mình.
